در نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «توتم» مطرح شد؛
«توتم» از پذیرش و تعادل غم و اندوه با جشن و شادی، سخن می‌گوید
محسن سلیمانی فاخر در نشست نقد و بررسی فیلم «توتم» محصول ۲۰۲۳ سینمای مکزیک که در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد، با اشاره به اینکه فیلم «توتم» یک درام حیاتی مملو از شادی وعشق و امید است، گفت: «توتم» به معنای یک روح محافظ شخص یا یک یادمان است که نیرویی ساطع می‌کند که مانند امید می‌تواند انرژی‌ای برای حمایت و حفاظت شخص مهیا کند.
به گزارش ایلنا، محسن سلیمانی فاخر با اشاره به تعبیر «گابریل مارسل» از امید یادآورشد: او معتقد بود امید ربطی به‌عدم وجود مشکل یا وجود راه حل برای مشکلات ندارد، امید یعنی باور به وجود «راز»ی در عالم که با فرد همدست است. امید یعنی هر لحظه ای، که راز عالم در زندگی با فرد همدست شود و در فیلم «توتم» به وضوح این راز عیان است.
این منتقد افزود: توتم یک فیلم طبیعت گرایانه پرشور و شهودی است، که پرتره‌ای چندوجهی از یک خانواده بزرگ است و «لیلا اویلز» کارگردان فیلم، با تاکید بر جزییات و نمایش آماده‌سازی برای جشن به افتخار پدری بیمار، به طرز ماهرانه‌ای غم و اندوه را با جشن متعادل می‌کند.
وی تاکید کارگردان به نگاه و چشم کودک از هرج و مرج ایجاده شده و نیز نحوه حرکت دوربین در داخل خانه که حسی از ماجراجویی، کنجکاوی و جستجوی یک کودک برای کشف را منعکس می‌کند، افزود: سایه مرگ در برابر قابی که همیشه پر از زندگی است پارادوکسی حیاتی دارد و تمرکر بر انسان ها، حشرات وحیوانات یک موتیف غنایی است که حسی از تداوم و ارتباط با دنیای طبیعی و پذیرش زیبایی و اجتناب‌ناپذیری چرخه زندگی و مرگ را نشان می‌دهد.
سلیمانی فاخر با بیان اینکه زبان بصری فیلم جهانی است تصریح کرد: هماهنگی انرژی‌ها و گاه لحظات اختلاف اعضای خانواده نشان از پویایی این ساختاراست، برای مثال «نوریا» برای همدلی با برادرش، پس از تشخیص سرطان، موهایش را می‌تراشد و دردش را با شراب بی‌حس می‌کند و عشق خود را به یک کیک تولد منتقل می‌کند که به سبک ون گوگ نقاشی و آماده می‌کند و خواهر دیگر، برای خلاصی از انرژی منفی خانه، به یک رمال پناه می‌برد و پدربزرگ به پسرش درخت بونسایی را که در هشت سال گذشته پرورش داده است هدیه می‌دهد و «سول» و مادر بازیگرش، یک نمایش کمدی پرهیاهو اجرا می‌کنند، گویی هرکس به دنبال توتم و رازی راهگشا است.
توتم، قصد دارد انسانها را از ترومای مرگ رها سازد
مهدی سلطانی گرد فرامرزی، پژوهشگر سینما نیز در ادامه گفت: توتم فیلمی درباره طبیعت و مرگ فیلم سینمایی «توتم» محصول کشور مکزیک، فیلمی درباره پذیرش طبیعی مرگ است. مرگ همیشه یک راز بزرگ برای انسانها بوده و پیرامون آن ادبیات و تصاویر بی‌انت‌ها تولید شده است. مرگ به دلیل رازگونگی همیشه با اندیشه‌های ماورایی و مذهبی آمیخته شده است. علوم تجربی درباره ماهیت مرگ و پس از آن چندان حرفی برای گفتن ندارند و این تنها مذهب بوده که پیرامون حیات پس از مرگ گفتار تولید کرده است. با این حال، نحوه رویارویی با مرگ به عنوان یک بخش از طبیعت انسانی از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت و از این نظر در حیطه مطالعات علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: جوامع سنتی کشاورزی-دامداری با ویژگی خانواده گسترده و اجتماع محلی عشیره مانند با همراه با همبستگی مکانیکی، همواره به شکلی راحتتر با مرگ کنار آمده‌اند و آن را یک امر طبیعی تلقی کرده اند؛ مرگ در جوامع سنتی جزیی از زندگی است و پذیرش این مسئله که انسان یک روز می‌آید و یک روز می‌میرد، از طریق مناسک متعدد تثبیت و تایید شده است. در جامعه مدرن با ویژگی خانواده هسته‌ای و تنهایی روزافزون ناشی از پیشرفت تکنولوژی و پیچیدگی اقتصاد صنعتی، مرگ اما به شکل یک تروما برای انسانها تجلی پیدا می‌کند و اطرافیان فرد مرده تا مدت‌ها نمی‌توانند با واقعیت کنار بیایند. انسان مدرن جنبه طبیعی خود را از دست داده است و حتی طبیعی‌ترین چیزها یعنی مرگ برایش قابل هضم نیست.
سلطانی یادآور شد: فیلم «توتم» تلاش برای بازنمایی طبیعی مرگ و پذیرش آسان آن در یک جامعه مدرن قرن ۲۱می است. لوکیشن فیلم در یک خانواده مدرن با سطح بالای فرهنگی مکزیکی اتفاق می‌افتد. در فیلم شاهد زندگی و وجود یک خانواده بزرگ و گسترده در عین مدرن بودگی هستیم. خانواده فیلم شامل پدربزرگ و مادربزرگ و فرزندانی که هر یک خانواده تشکیل داده‌اند و همه در این خانه بزرگ زندگی زندگی می‌کنند. در این میان یک از اعضای مرد خانواده به نام تونا گرفتار سرطان پیشرفته و رو به مرگ است. تونا یک نقاش بزرگ و معروف و جوان است با فرزندی خردسال و همسری جوان. خانواده بزرگ او تصمیم دارد که برای او جشن تولد بگیرد و از این نظر شرایط روحی خوبی را برای او وخانواده فراهم نماید. در ابتدای فیلم دختر خردسال او سول، آرزو می‌کند که پدرش زنده بماند و از اینکه پدرش رو به مرگ دارد، بسیار نگران است. مراسم جشن تولد باشکوه خانوادگی به او کمک می‌کند که با مرگ پدر کنار بیاید و طبیعی بودن امر مرگ را درک کند.
وی افزود: فیلم برای طبیعی جلوه دادن مرگ از مفهوم «توتم» استفاده کرده است که مفهوم دینی متعلق به سرخپوستان امریکایی است. توتم شیء یا حیوانی است که مردمان قدیمی سرخپوست آن را مقدس و دارای انرژی ماورایی می‌شمردند. توتم مقدس رابط انسان و طبیعت بوده است.
این جامعه‌شناس گفت: در طول فیلم شاهد استخدام جادوگر باورمند با توتم برای راندن انرژیهای مولد شر از خانه هستیم. همچنین در مراسم جشن، افراد مختلف با ارجاع به ارواح و انرژیهای مقدس برای تونا آرزوی سلامت می‌کنند و عجیب است حال عمومی بیمار تونا در طی مراسم جشن خوب می‌شود. به هنگام فوت کردن شمع ها، دختر تونا در سکوت آرزو می‌کند و به آرامش می‌رسد و بعد نمای آخر فیلم را شاهدیم که با یک تفسیر باز پایان می‌یابد. یک اتاق و تخت خالی و نور خورشید که از پشت پرده اتاق را روشن می‌کند. و ما نمی‌فهمیم که تونا مرده است یا شفا گرفته. اما تونا مرده و خانواده و فرزند خردسال او به آرامش طبیعی پس از مرگ نزدیکان رسیده اند.
وی در پایان گفت: فیلم تمام تلاش خود را می‌کند تا مرگ را باورپذیر و جزیی از طبیعت و زندگی جلوه دهد و در این دنیای پست مدرن تسخیر شده توسط هوش مصنوعی، انسانها را از ترومای مرگ رها سازد.
