مهدی حجت:
وزارت میراث‌فرهنگی از نیروهای زبده تهی شده/ راه‌حلِ خروج از بحرانِ نیرویِ متخصص؛ تاسیس دانشگاه میراث‌فرهنگی ایران است
زنگ خطر نبود نیروی انسانی متخصص در وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به صدا درآمده است. مدیران غیرمتخصص و ناآشنا به حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سال‌های طولانی سکان این مجموعه عریض و طویل را بدست گرفتند و به جای تربیت نیروی متخصص انسانی، نیروهای اتوبوسی وارد این مجموعه شدند و با اتمام دوره کاری نیز این حوزه را رها کردند و رفتند. دانشکده میراث‌فرهنگی که از دل آن نیروهای زبده پرورش یافتند، برای همیشه منحل شد و حالا، وزارت میراث‌فرهنگی در انتظار ورود متخصصان است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «مهدی حجت» در رابطه با فقدان نیروی انسانی متخصص در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: مجموعه کسانی که تقریبا از دهه ۷۰ به بعد در سازمان میراث‌فرهنگی مشغول به کار شدند بیشتر به مسائل بیرونی سازمان توجه داشتند و به این موضوع که باید در این سازمان نیروی انسانی متخصص تربیت شود، توجه نداشتند.
رییس دفتر شورای جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی در ایران با انتقاد از تعطیلی دانشکده میراث فرهنگی اعلام کرد: یکی از مراکزی که می‌توانست خلاء تربیت نیروی انسانی متخص برای وزارت میراث فرهنگی را پر کند، دانشکده میراث‌فرهنگی بود که از دهه ۶۰ ایجاد شد و در دوره‌های بعد آنرا منحل کردند. می‌گفتند چون دانشگاه‌ها نیرو تربیت می‌کنند، دیگر احتیاجی به این دانشکده نیست. این فکر بسیار غلط بود. چون دانشگاه‌هایی که نیروی انسانی پرورش می‌دهند اصلا نیرویی که بتواند خلاء نیروی تخصصی در وزارت میراث فرهنگی را پر کند، تربیت نمی‌کنند.
وی با اعلام اینکه افرادی که در دو دهه گذشته در دانشگاه‌های کشور پرورش یافتند، کسانی نبودند که اهل میراث‌فرهنگی باشند و میراث ایران را بفهمند و بتوانند در جایگاه‌های مختلف از آن‌ها استفاده کنند، افزود: تمامی شواهد گواهی می‌دهند که همان سال‌های محدود که دانشکده میراث‌فرهنگی فعال بود نیروهایی تربیت کرد که هنوز جزو زبده‌ترین افرادی هستند که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فعالیت می‌کنند. این افراد محصول همان دوره کوتاه فعالیت دانشکده میراث‌فرهنگی بودند.
حجت که مدتی قائم مقام وزارت میراث فرهنگی در دولت یازدهم بود، با تاکید بر اینکه در حال حاضر هیچ سیستمی برای تربیت نیروی انسانی متخصص میراث فرهنگی وجود ندارد، افزود: هر مدیری هم که آمده است از آنجا که بیشتر دیدگاه سیاسی داشت، تعدادی از افراد مورد وثوق خود را به وزارت میراث فرهنگی آورد و آن‌ها هم در طول سال‌هایی که آن مدیر در وزارت میراث فرهنگی مشغول فعالیت بود، با او بودند و با رفتن وی وزارت میراث فرهنگی را رها کردند و رفتند. بنابراین شرایطی برای تربیت نیروی انسانی متخصص برای وزارت میراث فرهنگی وجود نداشت. چون تربیت نیرو پروسه‌ای دارد که آمدن و رفتن مدیران خارج از این وزارتخانه به تربیت نیروی متخصص برای این وزارتخانه منجر نخواهد شد.
حجت نخستین گام برای برون رفت از بحران تربیت نیروی انسانی متخصص در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را نه در راه اندازی مجدد دانشکده میراث فرهنگی که تاسیس «دانشگاه میراث فرهنگی ایران» اعلام کرد و گفت: این موضوع هیچ تناقضی با تربیت نیروی انسانی در دانشگاه‌ها ندارد. اینکه می‌گویند قانون گفته دستگاه‌های اجرایی نمی‌توانند نیروی انسانی خود را تربیت کنند، حرف نادرستی است. چون هم ارتش برای خود نیرو تربیت می‌کند، هم وزارت بهداشت و صدا و سیما دانشگاه دارند و هم سازمان برنامه و بودجه تاکید کرده است که تمام این دستگاه‌ها می‌توانند نیروی انسانی مورد نیاز خود را تربیت کنند. درحالی که وزارت میراث‌فرهنگی هنوز این امکان را ندارد. در حالی که این وزارت خانه برای تربیت نیروی انسانی متخصص باید در بستری فعالیت کند که فعالیت عمومی در آن‌ها بر خلاف قانون است.
وی ادامه داد: مثلا حفاری باستان‌شناسی برای عموم ممنوع است. مرمت کردن یک بنای ثبت ملی و جهانی شده برای عموم ممنوع است. بنابراین این بستر باید در اختیار وزارت میراث‌فرهنگی باشد و باید به این وزارتخانه اجازه دهند نیروی انسانی متخصص مورد نیاز خود را پرورش دهد. نه اینکه چند واحد میراث فرهنگی در دانشگاه‌های دیگر بگذرانند و دکتری غیرمرتبط بگیرند و این تصور ایجاد شود که حالا می‌توانند میراث‌فرهنگی کشور را اداره کنند.
این پیشکسوت میراث فرهنگی افزود: فعالیت در حوزه میراث‌فرهنگی یک فعالیت نظری و عملی همزمان است و باید حتما کسب دانش در این حوزه با کار عملی توام باشد. مسئولین کشور باید متوجه این موارد بشوند ولی متاسفانه کسی به این موضوعات توجه ندارد. متاسفانه یک بند قانونی وجود دارد که براساس آن دستگاه‌های اجرایی نمی‌توانند نیروی انسانی تربیت کنند و از همین بند آویزان می‌شوند و اجازه تاسیس دانشگاه میرا ثفرهنگی را نمی‌دهند.
مدیر دفتر شورای جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی (ایکوموس) ایران با تاکید بر این موضوع که تنها از طریق تاسیس دانشگاه میراث فرهنگی ایران و بهره گیری از اساتید باقیمانده در کشور که ظرفیت آموزش دانش میراث فرهنگی به دانشجویان را دارند، می‌توان بر بحران نیروی انسانی متخصص در وزارت میراث فرهنگی غلبه کرد، افزود: به دلیل تنوع آثار تاریخی موجود در ایران و هزاران سال سابقه فرهنگی و تاریخی کشور و ظرفیت‌هایی که در قرون گذشته در میراث‌فرهنگی کشور ایجاد شده است، با تاسیس دانشگاه میراث فرهنگی، نه تنها برای ایران که برای تمام کشورهای نزدیک که اشتراک فرهنگی با ایران دارند و حتی کشورهای بسیار دورتر نظیر ژاپن، اندونزی، مالزی و الجزایر می‌توان نیروی انسانی متخصص تربیت کرد و فعالیت بین المللی در حوزه میراث فرهنگی داشت.
حجت تاکید کرد: هر سال که می‌گذرد ظرفیت نیروی انسانی متخصص در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ویژه در حوزه میراث فرهنگی تقلیل می‌یابد. چون نیروها و امکانات از دست می‌رود. باید به این نکته هم توجه کرد که آیا تلقی از میراث‌فرهنگی، بازسازی، ترمیم و تقویت ریشه‌های فرهنگی کشور است یا پول درآوردن و ایجاد شغل؟ باید مشخص شود که مقصود از میراث فرهنگی چیست؟ چون تا این مفاهیم را متوجه نشویم، مشکل میراث فرهنگی و تربیت نیروی متخصص انسانی آن حل نمی‌شود.
وی که از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی کشور است، با بیان اینکه زمان زیادی صرف شده بود تا نیروهای متخصص جذب سازمان میراث فرهنگی شوند، افزود: فضایی که این نیروها در آن قرار گرفتند فضای ایثار در دهه ۶۰ بود. فضایی که نیروها حداکثر توان خود را برای میراث فرهنگی گذاشتند و خالصانه برای میراث این کشور کار کردند. کاری که مهندس شیرازی در حوزه میراث فرهنگی کرد با کاری که مدیران بعدی میراث کردند، قابل مقایسه نیست.
او افزود: مدیران بعدی بیشتر به فکر پست و نام بودند و اینکه کار دولتشان را جلو ببرند. در حالی که آن موقع و دورانی که افرادی همچون مهندس شیرازی در میراث فرهنگی کشور فعالیت کردند کارکنان و مدیران این سازمان بیشتر به فکر فدا کردن خود برای ایران بودند و فعالیت حداکثری داشتند. در حالی که بعدا این مسیر تغییر یافت و مدیران بعدی بیشتر به فکر این بودند که آدم با خودشان به این سازمان و وزارتخانه بیاورند نه اینکه نیروی متخصص تربیت کنند.
رییس ایکوموس ایران تاکید کرد: مرحوم شیرازی معلم بزرگی برای میراث فرهنگی ایران بود. وقتی وارد یک بنای تاریخی می‌شد، از جان و دل برای آن بنا مایه می‌گذاشت و به همین دلیل افرادی که اطراف او بودند، به درستی تربیت می‌شدند. سلوک او و شیوه زندگی‌اش تربیت نیروی متخصص انسانی بود. در حالی که هیچ کدام از مدیران دو دهه گذشته در سازمان و وزارت میراث فرهنگی کشور شبیه او نبودند. به همین دلیل حضورشان در این وزارتخانه برانگیزاننده نبود تا جوان‌های اطرافشان عاشق میراث فرهنگی شوند.
