بررسی فعالیت‌های صنعت ذوب فلز شهداد/ نشانه‌های صنعت فلزکاری باستان
بخشی از محوطه شهداد در استان کرمان، با هدف دستیابی به پتانسیل‌های منطقه از نظر وجود مکان‌های مرتبط با صنعت فلزکاری باستان، در قالب طرح پژوهشی در پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی وگردشگری، ثریا الیکای دهنو (مجری طرح و کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی)، حوزه کرمان را از دیدگاه صنعت فلزکاری کهن، دارای اهمیت ویژه‌ای دانست و تصریح‌کرد: این منطقه به واسطه موقعیت خاص و شرایط زیست محیطی، از قدیمی‌ترین مراکز تولیدات مفرغ بوده و وجود معادن و تنوع تکنیکی و فنی اشیاء فلزی در عصر مفرغ، گویای پیشرفت صنعت فلزکاری در این حوزه فرهنگی و وجود پسماندهای باقیمانده از فرایند ذوب فلز، دلیل این ادعاست.
او افزود: بخشی از محوطه شهداد با هدف دستیابی به پتانسیل‌های منطقه از نظر وجود مکان‌های مرتبط با صنعت فلزکاری باستان، مورد بررسی قرار گرفت و طی این بررسی مکان‌های ذوب فلز کهن نمایان شد که نشان دهنده، تمرکز فعالیت‌های صنعتی در این بخش از شهداد است.
این کارشناس اظهار کرد: محدوده مورد بررسی در حدود ۵/۱ کیلومتری شرق شهر شهداد در حاشیه غربی کویر لوت واقع شده و دارای طول شمال شرقی-جنوب غربی ۱۷۵۰ متر، عرض شمال غربی-جنوب شرقی ۷۵۰ متر و وسعتی در حدود ۱۳۱ هکتار است.
مجری طرح گفت: متوسط ارتفاع این ناحیه ۳۸۵ متر از سطح آب‌های آزاد است و در سطح محدوده مورد بررسی و محیط پیرامون آن به دلیل فرسایش ناشی از باد و باران، برجستگی‌هایی (کلوت) دیده می‌شود که گاه ارتفاع آن‌ها به ۵ متر هم می‌رسد.
او خاطرنشان‌کرد: هر چند کلوت‌هایی با ارتفاع به مراتب بیشتر در سایر بخش‌های کویر لوت وجود دارند شهداد بر اساس آمار ناسا گرمترین نقطه زمین است.
کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی با بیان‌اینکه در سطح محدوده بررسی شده، پراکندگی شواهد تاریخی فرهنگی همچون سرباره‌های ذوب مس، اشیاء مسی، ابزارهای سنگی و قطعات سفالی پیش از تاریخ و آغاز شهرنشینی به چشم می‌خورد افزود: در دوره‌های متاخرتر تاریخی و اسلامی چند رشته قنات از این محدوده گذر کرده و آثار کاوش‌های باستان‌شناختی انجام شده در طی دهه‌های گذشته در این محدوده مشهود است.
مجری طرح اظهارکرد: این بررسی با اهداف بررسی محوطه‌های سرباره‌ای به منظور دستیابی به شواهد فلزکاری، مکانیزم تامین مواد خام اولیه از منابع تولید مرکزی، شناخت و درک ارتباطات و تاثیرات فرهنگی و درک نحوه توسعه شاخصه‌های فرهنگی و تکنولوژیکی و صنعتی، تشکیل بانک اطلاعاتی به منظور شناسایی معادن احتمالی و مطالعه سرباره‌های جمع‌آوری شده از سطح محوطه‌ها به انجام رسید.
این کارشناس گفت: سرباره‌های کشف شده در محدوده مورد بررسی مربوط به فرایند فلزکاری مس هستند که در برخی نقاط محوطه از تجمع چشمگیری برخوردار بوده به گونه‌ای که بر اساس بررسی‌های جدید می‌تواند نشانه وجود کوره‌های فلزکاری در بخش‌هایی از محوطه باشد.
او افزود: قطعات خام سنگ مس پراکنده در سطح محوطه شهداد بیانگر دسترسی آسان جوامع باستانی این محوطه به منابع مس است که در کوه‌های مجاور در غرب کویر لوت به راحتی قابل دسترسی بوده و بر اساس برخی گونه‌های سفالی شاید بتوان ادوار پیشنهادی مس سنگی و برنز را برای این محوطه در نظر گرفت.
