ربوده شدنِ سر شیر در گچ‌بری تیمچه صرافیان تکذیب شد/ زمان تخریب مشخص نیست
تیمچه صرافیان آباده که حال روز خوبی ندارد، در حال مرمت و مقاوم‌سازی است اما مسئولان درباره اینکه ایا سر شیر به تازگی از این بخش جدا شده یا خیر، می‌گویند اگر عکس‌های سال‌های قبل را مرور کنید شاهد آن خواهید بود که این بخش همینگونه بوده و تغییری نکرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تیمچه صرافیان از جمله آثار میراث ملی ایران است که در بازار کهنه شهر آباده قرار دارد که پیش از این در مالکیت حاج ملاعبدالله واعظ بوده است. او ضمن اداره کردن منبر و محراب مسجد به امر تجارت اشتغال داشته و تیمچه بوسیله خود او اداره می‌شد. این مکان برای انجام امور بازرگانی نزدیک ۱۲۰ سال پیش به دست استاد رضا یزدی در بافت قدیم شهر آباده ساخته شده است.
این بنای تاریخی نزدیک یک هزار و هشتاد مترمربع مساحت دارد و اعیانی دو اشکوبه (طبقه) آن یک هزار و پنجاه مترمربع است. این بنای آجری دارای ۳۶ حجره است. در گذشته، حجره‌های پایینی مغازه وحجره‌های اشکوب بالا برای مهمانان بوده است اما امروز به عنوان محل عرضه و ارائه صنایع دستی مورد استفاه قرار می‌گیرد. مصالح موجود در آن گچ، خاک، سنگ و چوب است. ورودی تیمچه در ضلع شرقی واقع شده و درب آن منبت‌کاری و سردر ورودی با اشکال شیر و گل و بوته گچ کاری شده است. تاق ورودی آن در دو سو دارای مقرنس‌های زیبای گچی است.
با این وجود این روزها فعالان میراث‌فرهنگی در بازدیدی که از این مجموعه داشته‌اند متوجه فقدان سر شیر در سردرورودی تیمچه صرافیان شدند. در عکس‌هایی که در اختیار ایلنا گذاشته شده، عنوان شده که این گچ‌بری در گذشته در این بخش که یک شیر را نشان می‌دهد، کامل بود و سر شیر در جای خود قرار داشت اما در عکس‌های جدید شاهد تخریب سر شیر هستیم و جای آن خالی است.
لازم به ذکر است، ساختمان کاروانسرای قدیمی حاج شکراله صرافیان نیز در این بازار قدیمی قرار دارد. این بنای تاریخی در ۱۳مهر ۱۳۶۷ به شماره ۱۹۳۲در فهرست آثارملی ایران ثبت شده است.
داود جعفرپور (مدیر میراث فرهنگی آباده) درخصوص وضعیت فعلی مجموعه تیمچه صرافیان و شرایط گچ‌بری‌ها و تزیینات تاریخی این مجموعه به ایلنا گفت: این بنای تاریخی از زمانی که در اختیار میراث‌فرهنگی قرار گرفته مرمت آن آغاز شده. مجری مرمت آن نیز معاونت میراث‌فرهنگی استان فارس است به این صورت که طرح و برنامه مرمتی توسط استان نوشته و بر اساس تخصیص اعتبارات ملی یا استانی، کار به پیمانکار داده و آغاز می‌شود. ضمن آنکه هنوز کار مرمتی این بنا به اتمام نرسیده و از حدود ۱۸ سال پیش تاکنون که در حوزه میراث فعال هستم، روند مرمت این مجموعه ادامه داشته و هر سال کم و بیش اعتباراتی به آن تخصیص یافته و بر اساس اولویت‌بندی کارها انجام شده و هنوز به نازک کاری نرسیده.
او با تاکید برآنکه درحال حاضر کار مرمت تیمچه صرافیان در مرحله مقاوم‌سازی است، گفت: هر زمان کار مرمت بنا تمام شود و مرمت مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های ورودی که درخصوص آن‌ها پرسش و جو می‌شود، انجام نشد آنگاه ما پاسخگو خواهیم بود و پذیرای انتقادات نیز خواهیم بود. روال میراث‌فرهنگی به این صورت است که تمام موضوعات مرتبط با حوزه میراث و مرمت و… در بخش فنی استان مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد و تمام فازهای مرمتی در نظر گرفته می‌شود و بخش‌های اضطراری که معمولا مقاوم‌سازی است در فاز نخست قرار می‌گیرد و پرداختن به تزیینات در مراحل آخر مرمت قرار می‌گیرد. با توجه به اعتبارات اندکی که هر سال تخصیص می‌یابد زمان دقیق رسیدن به فاز نامشخص است.
به گفته مدیر میراث فرهنگی آباده، مرمت تیمچه صرافیان چندین بخش مرمتی از جمله جمع آوری سقف‌ها، تقویت پی، تقویت ستون‌ها و کف‌سازی را در فاز مقاوم‌سازی پشت سر گذاشته و تمام این کارها در حین بهره‌برداری از این مجموعه به عنوان بازارچه صنایع دستی بوده است. تمام کارهای مرمتی بر اساس بودجه و اعتباراتی که تخصیص یافته انجام شده. مرحله نازک‌کاری و مرمت مقرنس‌ها و گچ‌بری‌ها در آخرین مرحله کار مرمت قرار می‌گیرد که در صورت تخصیص اعتبارات محقق خواهد شد.
او در پاسخ به این سئوال که گفته می‌شود نقش سر شیر در سر در تیمچه صرافیان تا چند سال پیش در این بخش وجود داشت اما گویا به تازگی از این بخش جدا، کنده یا شاید دزدیده شده باشد، گفت: اگر عکس‌های سال‌های قبل را مرور کنید شاهد آن خواهید بود که این بخش همینگونه بوده و تغییری نکرده. مقرنس گنبد و گچ‌بری‌های سردر تیمچه صرافیان آباده سال‌هاست آسیب دیده و در مرمت آن در بخش انتهایی مرمت این مجموعه در نظر گرفته شده و بر اساس شواهد و تصاویری که از گذشته باقی مانده، مرمت خواهد شد.
جعفرپور با اظهار بی‌اطلاعی از این مهم که زمان دقیق تخریب با آسیب وارده به سر شیر گچ‌بری سر در ورودی تیمچه چه زمانی بوده، گفت: حقیقت آن است که نمی‌دانم چه زمانی بوده. ضمن آنکه تمام امور مرمتی و نظارت بر آن برعهده میراث کل استان است و بخش شهرستان اجازه دخل و تصرف ندارد. اما طی بازدیدهای روزانه‌ای که داریم باید بگویم که سال‌هاست این بخش همینگونه است و پیمانکار نیز آسیبی وارد نکرده است چراکه هنوز به مرمت مقرنس‌ها نرسیده‌ایم.
او در پاسخ به این سئوال که آیا این احتمال وجود دارد که این بخش توسط افرادی کنده شده باشد نیز گفت: اصلا چرا باید این کار را بکنند؟ این محل نگهبان و ۱۵ حجره فعال دارد و روزانه باز می‌شود. همچنین این مکان چشم و چراغ میراث شهرستان است. البته گاهی اوقات بحث فرسودگی مطرح می‌شود و با توجه به آنکه بحث مقاوم سازی بنا را داشتیم در بخش‌های داخلی ممکن است شاهد ریزش گچ‌بری‌ها بوده باشیم. این گچ‌بری‌ها سالیان سال پیش ساخته شده‌اند و طبیعی است که بون قصور ریخته باشند. اما در نهایت بعد از مقاوم‌سازی تمام تزیینات بر اساس شواهد موجود مرمت داخل شد. ما قصدمان احیا و مرمت است نه دخل و تصرف. ۵۰ درصد مالکیت بنا در اختیار میراث‌فرهنگی است و تمام هزینه‌های مرمت توسط میراث‌فرهنگی تامین می‌شود.
