نویسنده و کارگردان نمایشی از سیستان مطرح کرد:
پلاتو و سالن برای تئاتری‌های شهرستانی آرزوست/ جشنواره برای بچه‌های شهرستان اردوی علمی هنری است
یک کارگردان تئاتر می‌گوید: جشنواره‌ها برای امثال بنده که در شهرستان به فعالیت‌های تئاتری مشغولیم و از امکانات آموزشی و اجرای به دور هستیم، ارودیی علمی است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جشنواره‌های فجر برای هنرمندان رشته‌های مختلف بخصوص شهرستانی‌ها اهمیت بسیار دارند که این نیاز در میان اهالی تئاتر شهرستان‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. در چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر گروه‌های شهرستانی که تعدادشان هم زیاد است در قالب رقابت‌های منطقه‌ای به رویداد اصلی راه یافته‌اند. تعدادی از این آثار در بخش رقابتی روی صحنه می‌روند و برخی دیگر در بخش ویژه یا بین‌الملل قرار دارند.
«مردان مرد» یکی از نمایش‌های حضور یافته در بخش «جایزه بزرگ صحنه‌ای» است از شهر زاهدان به جشنواره استانی و سپس منطقه‌ای رفته و حال پس از برگزیده شدن در جشنواره تئاتر فجر روی صحنه خواهد رفت. این اثر به نویسندگی و کارگردانی ارسلان محبی است و روز پنجشنبه ششم بهمن‌ماه طی دو سانس ۱۷:۳۰ و ۱۹:۳۰ در تالار قشقایی روی صحنه خواهد رفت.
ارسلان محبی در نمایش «مردان مرد» اتفاقی تاریخی مذهبی را در قالب درام مکتوب کرده است. این کارگردان عرصه تئاتر درباره جزییات بیشتر اثرش و مولفه‌های مهم آن در قالب یک اثر نمایشی با ایلنا گفتگو کرد.
ارسلان محبی با همراهی گروهش نماینده استان سیستان و بلوچستان در جشنواره تئاتر فجر امسال است. نمایش «مردان مرد» در جشنواره منطقه‌آی شیراز ضمن کاندیدا شدن در بخش‌های مختلف، جایزه بهترین موسیقی متن با آواز محسن محبی را از آن خود کرده است. طراحی لباس (محدثه مهرپویان)، نویسندگی و کارگردانی برتر (ارسلان محبی) هم دیگر بخش‌هایی هستند که «مردان مرد» در آن شایسته تقدیر شده است.
او طی گفتگو با ایلنا درباره نمایشنامه، قصه نمایش و حضورش در جشنواره تئاتر فجر توضیحاتی ارایه داد.
ارسلان محبی در ابتدا درباره کلیت نمایش «مردان مرد» گفت: این نمایش با نویسندگی و کارگردانی بنده کاری روایی است که بخشی از تاریخ سیستان و قسمتی عجین شده با تاریخ ایران محسوب می‌شود. بهتر است بگویم نمایش «مردان مرد» وقایعی را پس ورود اسلام به ایران، بازگو می‌کند. بخش اعظم نمایش به تاریخ پس از ورود اسلام به ایران می‌پردازد. محوریت کار هم قیام مردم سیستان به خون‌خواهی آقا امام حسین (ع) است.
وی در ادامه گفت: مردم سیستان ایران اولین خوان‌خواهان آقا امام حسین (ع) بودند. خیلی‌ها این را نمی‌دانند اما این موضوع کاملا به صورت واضح و مبرهن در تاریخ آمده است. اتفاقا ما در بروشور کارمان منابع را آورده‌ایم.
مردم سیستان حکومت را از دست عباس‌ابن زیاد درمی‌آورند
این کارگردان در ادامه بیان کرد: تقریبا چهار، پنج ماه پس از واقعه کربلا است که خبر به سیستان می‌رسد. در آن زمان حکومت ایران و حکومت سیستان در دست بنی امیه بوده است. برادر عبیدالله بن زیاد به اسم عباس ابن زیاد در سیستان حکومت می‌کرده است. مردم سیستان به خون‌خواهی امام حسین(ع) چهار، پنج ماه پس از واقعه کربلا دست به قیام می‌زنند و منطقه را از دست بنی‌امیه درمی‌آورند.
محبی افزود: باید توجه داشت که مردم در همان ابتدا که خبر را شنیده‌اند به صورت خودجوش قیام کرده‌اند. یعنی آن قیام رهبری نداشته است.
وی در پاسخ به این سوال که چطور ایده پروراندن این طرح به ذهنش رسیده، گفت: اگر اشتباه نکنم چهار یا پنج سال پیش طرحی از نمایش را نوشتم اما به سراغش نرفتم و پرداختش نکردم. حداقل دو سال پیش بود که پژوهش‌های تاریخی‌اش را شروع کردم. این روند چندماه طول کشید و با چند نفر از دوستانی که استادان دانشگاه و مورخ بودند صحبت‌هایی داشتم و آثاری را مطالعه کردم. حتی اگر در گوگل هم جستجو کنید خیلی از موضوعات در اینباره قابل رویت است.
نمایش «مردان مرد» به قواعد کلاسیک پایبند است
این کارگردان در ادامه گفت: در ادامه بود که نمایشنامه را نوشتم. بالاخره سعی کردیم قابلیت‌هایی نمایشی به اثر افزوده شود تا در نهایت اثری در خور را روی صحنه ببریم.
محبی در پاسخ به این سوال که آیا در نگارش و اجرا به قواعد کلاسیک پایبند بوده یا خیر، گفت: بله صدرصد و کاملا همینطور بوده و خب اثرم در جشنواره منطقه‌ای هم در بخش نویسندگی مورد تقدیر قرار گرفت.
این نویسنده و کارگردان تئاتر با تاکید بر اینکه بخش محوری نمایش قیام مردم سیستان است، گفت: جز این موضوع که اصلی است، دو گریز تاریخی هم در کار داریم. یکی اینکه به از آن‌ها به کمی پیش از قیام بازمی‌گردد.
سیستانی‌ها برای عدم اهانت به امام علی(ع) کشته‌ها داده‌اند
او در ادامه توضیحاتش را اینگونه کامل کرد: مردم سیستان، آن زمان که تقریبا تمام جهان اسلام به دستور خلیفه، حضرت علی (ع) را لعن می‌کردند، چنین کاری انجام ندادند و به خاطر چنین رفتاری دو تاوان سنگین دادند؛ یکی اینکه به دلیل قرارگرفتن مقابل حکومت و سرپیچی از دستورات حکومتی بسیاری از آن‌ها کشته شدند. اتفاق دوم این بود که حکومت پس از ایستادگی سیستانی‌ها از آن‌ها حدود ده مثال طلا دریافت می‌کرد. در ادامه حکومت سر زنان چند نفر از خان‌ها و بزرگان را تراشید! کار به اینجا خاتمه نیافت و ماموران خلیفه می‌گویند اگر علی (ع) را لعن نکنید؛ این بی‌حرمتی را در معابر انجام می‌دهیم که این کار را هم کردند. این موارد به نظرم زیبا بودند و آن‌ها را در کار لحاظ کردم.
محبی در ادامه گفت: به نوع اسلام آوردن مردم سیستان در نمایش «مردان مرد» گریزی زده‌ایم. در تاریخ آمده است که اسلام به زور شمشیر به ایران وارد شد و لشگریان زمانی که به سیستان رسیدند، شکست خورند. مردم سیستان در آن مقطع از تاریخ زرتشتی بوده‌اند.
او اذعان داشت: در ادامه همین روند بود که بزرگان اسلام از حضرت علی (ع) کمک گرفتند. به امام اول شیعیان گفتند گویا مردم سیستان سپاه اسلام را شکست داده‌اند و حال چگونه آن‌ها را قانع کنیم. اینگونه است که حضرت علی (ع) نامه‌ای به سیستان و پادشاه می‌نویسد و مردم و پادشاه سیستان با خواندن آن نامه به اسلام ایمان می‌آورند. در ادامه است که مردم به حضرت علی (ع) ارادت بسیار زیادی پیدا می‌کنند. به دلیل همین ارادت بسیار است که آن‌ها هرگز به دستور حکومت حضرت علی (ع) را لعن نکردند. همه اینها ریشه‌ها و دلایل و منابع تاریخی دارد.
وی گفت: به هر حال با توجه به ارادت مردم سیستان به مولا علی (ع) آن‌ها برای پسرش که آقا امام حسین (ع) است نیز قیامی را به خون‌خواهی به پا می‌کنند. به همین دلایل است که شهر زابل را «دارالولایه» می‌نامند. مردم زابل و سیستان خیلی ولایت‌مدار حضرت علی (ع) هستند.
محبی ادامه داد: ما در پایان نمایش امروز به خشکسالی این روزها و سال‌های سیستان نگاهی معنوی داشته‌ایم. نگاه عارفانه من از این بیت شعر سرچشمه می‌گیرد که می‌گوید: «هرکه در این بزم مقرب‌تر است/ جام بلا بیشترش می‌دهند». من می‌گویم چون ما در مکتب حسین(ع) در درگاه ایشان مقربیم، این خشکسالی و تشنگی را بیشتر از باقی مناطق به ما داده است. می‌خواستم این نگاه عارفانه تسلایی باشد بر دل مردم.
امکانات استان‌های دیگر برای ما آرزوست
این کارگردان در بخش دیگری از صحبت‌هایش به وضعیت هنرمندان و فعالان عرصه تئاتر زاهدان و دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان پرداخت و گفت: من گاها با فعالان تئاتر شهرها و استان‌های بزرگتر صحبت می‌کنم و آن‌ها هم همیشه از وجود کمبودها ناراحتند. منتهی من امکاناتی را در استان‌های دیگر می‌بینم که شاید برای من سیستانی و دیگر هم‌دیارانم آرزو باشد. ما حتی امکانات اولیه نداریم و اگر هم داریم بسیار ضعیف است. منتهی این تیمی که با بچه‌های خودمان تشکیل داده‌ایم طوری جلو رفته که اگر هم اثرمان بازدهی مالی آنچنانی نداشته اما لااقل ضرری را هم برایمان ایجاد نکرده است.
او تاکید کرد: بسیاری از دوستان برای تولید و اجرای یک تئاتر ضررهای مالی بسیاری را متحمل می‌شوند. این اتفاق تا به امروز برای ما رخ نداده است.
محبی در ادامه توضیحاتش درباره ارگان‌های دولتی و فرهنگی و چند و چون حمایت آن‌ها از تئاتر سیستان و بلوچستان، گفت: در این میان باید از حوزه هنری شهرمان یاد کنم که هوای ما را بسیار داشته است.
وی با اشاره به اینکه شعبه‌های حوزه هنری استان‌ها نسبت به نهادهایی چون اداره ارشاد و انجمن‌ها بیشتر و بهتر هوای هنرمندان را دارند، گفت: واقعیت این است که از انجمن تئاتر شهر و استان‌مان بسیار گله‌مند هستیم.
محبی درباره دیگر فعالیت‌های خود و گروهش طی مقاطع گذشته و حال گفت: کلا ما آثار طنز و اجتماعی است و به صورت مستمر در این زمینه‌ها فعال هستیم.
بخش‌هایی از کار کمدی است
او افزود: هرکس درباره نمایش «مردان مرد» می‌شنود؛ تصور می‌کند قرار است اثری اسطوره‌ای و سنگین ببینید؛ اما در واقع اینطور نیست. اتفاقا ما در کار حتی بخش‌های کمدی هم داریم. در جشنواره شیراز هم منتقدان از این قضیه تعریف کردند و گفتند استفاده از زبان کمدی خیلی اتفاق خوبی بوده است. من خودم نقش عباس‌ابن زیاد (حاکم سیستان) را بازی می‌کنم. من این کاراکتر را در بخش‌هایی کمدی دیدم و در یکی دو جا نوعی بازی کمدی ارائه می‌کنم. در کل مخاطب نمایش «مردان مرد» جاهایی با اتفاقات کمیک مواجه است و در بخش‌هایی کاملا تعزیه‌ای جلو می‌رویم.
محبی درباره وجود جشنواره منطقه‌ای فجر در چهارچوب این رویداد چهل و یک‌ساله نیز گفت: جشنواره‌ها برای امثال بنده که در شهرستان به فعالیت‌های تئاتری مشغولیم و از امکانات آموزشی و اجرای به دور هستیم، ارودیی علمی است. شخصا هرگز مسابقه و جایزه گرفتن در جشنواره‌ها را مدنظر نداشته‌ام و تلاشمان این بوده اثرمان را با تمام قدرت ببندیم.
این نویسنده و کارگردان اهل سیستان و بلوچستان در پایان گفت: حال که نمایش‌مان از جشنواره استانی به منطقه‌ای آمده و تا به اینجا بالا آمده‌ایم و رقابتی زیبا شکل گرفته، آن را اردویی علمی می‌دانیم. در کنارش هم رقابت زیبایی هم هست که به تعاملات و دوستی‌ها می‌انجامد.
