طراح پوستر جشنواره هنرهای تجسمی جوانان در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد:
جشنواره تجسمی جوانان متعلق به بچه‌هایی‌ست که در حقشان اجحاف شده/ پرمایه‌ترین اثر تجسمی تاریخ کشور «فرش ایرانی» است
بهمن اصغری می‌گوید: اینکه جشنواره‌ای برگزار شود و خروجی هم داشته باشد و سپس بچه‌ها بروند و مورد حمایت قرار نگیرند، اتفاقی نتیجه‌بخش نیست. به نظرم خیلی خوب می‌شود اگر پروژه‌هایی را برای بعد از جشنواره تعریف کنیم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران در حال برگزاری است. این رویداد به گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی شده تا شرکت‌کنندگان تهران و شهرهای مختلف طی چند روز حضور در تهران و اردوگاه شهید باهنر واقع در کلکچال از وجود استادان حاضر در این رویداد برای یادگیری مقولات مهم و اساسی و هر موضوع دیگر (بنا به نظر استاد) بهره ببرند.
آنچه چنین رویدادهایی را نتیجه بخش و پرثمر می‌کند سیاست‌گذاری‌ها و اهداف کوتاه و بلندمدت است. در این میان نحوه برنامه‌ریزی، مدیریت و نحوه انتخاب‌هاست که مسیر را برای طی کردن راحت‌تر، هموار می‌کند. مدیر هنری یکی از افرادی است که در بهتر و با کیفیت‌تر برگزار شدن جشنواره‌ها نقشی اساسی و مهم را ایفا می‌کند. بهمن اصغری (طراح و گرافیست) که سال‌ها در عرصه هنر فعالیت داشته، مدیر هنری بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران است. او همچنین طراحی پوستر جشنواره را به عهده داشته است.
اصغری طی گفتگو با ایلنا، ضمن توضیح درباره فعالیت‌ها و ایده‌آل‌هایش برای برگزاری جشنواره‌های موثر، از جزییات و نحوه طراحی پوستر بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان، گفت. در خلال گفتگو، آثار طراحی شده توسط بهمن اصغری شامل اتیکت‌ها، آیدی‌کارت و پوستر جشنواره قابل مشاهده است.
شما علاوه بر فعالیت‌های هنری، یکی از عوامل برگزاری بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان هستید. مسئولیت‌های شما در این رویداد چیست؟
بنده وظیفه طراحی گرافیک وهویت بصری جشنواره را برعهده داشته‌ام. طبیعتا طراحی پوستر جشنواره هم به عنوان بخشی از هویت بصری جشنواره انجام شده است.
زمانی که فردی مسئولیتی فرهنگی و هنری را به عهده می‌گیرد، اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که او در کدام رشته هنری تخصص دارد و قبلا چه مسئولیت‌هایی را تجربه کرده است؟
بنده فارغ التحصیل رشته ارتباط تصویری هستم و فعالیت‌های هنری بنده حدودا از دوازده سال قبل، پس از اتمام تحصیل در دانشگاه شروع شده است. طی این مدت در زمینه طراحی گرافیک و عکاسی فعال بوده‌ام و این روند همچنان برایم ادامه دارد. بیشتر در حوزه طراحی گرافیک کار کرده‌ام و در بسیاری از جشنواره های داخلی و خارجی اعم از دهمین و یازدهمین جشن تصویر سال ایران و سیزدهمین دوسالانه عکاسی ایران، چند نمایشگاه گروهی و بسیاری از جشنواره‌های داخلی و خارجی دیگر هم حضور یافته‌ام. تلاشم این بوده که به لحاظ کمی و کیفی از آغاز تاکنون فعالیت‌های مستمری داشته باشم.
تصویری از برشور بیست و نهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی جوانان/ طراح و مجری: بهمن اصغری
این استمرار، اوضاع معیشتی شما و کسب درآمد از طریق هنر را هم شامل می‌شود؟
واقعیت این است که بخش معیشت و کسب درآمد من بیشتر از طریق پروژه‌های «فری لنسری» و فعالیت‌های موسسه تامین شده است. من مدیر مسئول موسسه فرهنگی هنری هستم که بیشتر فعالیت‌های آن در حوزه گرافیک تبلیغاتی و عکاسی است. به هرحال هیچ‌وقت از فضای هنری و فعالیت در این زمینه دور نشده‌ام و تلاش کرده‌ام این اتفاق نیفتد. کارهایی که انجام داده‌ام گواه بر این حضور است.
مدیر هنری را به زبان عامیانه چگونه تعریف می‌کنید و درباره آن توضیح می‌دهید؟
وظیفه مدیر هنری در چنین رویدادی تعیین خط مشی هنری جشنواره است. مدیر هنری در واقع گروهی از طراحان را در راستای اهداف جشنواره راهبری می‌کند و بر عملکرد آنها نظارت دارد. البته باید عرض کنم که من مدیر هنری جشنواره نبودم، و طراحی هویت بصری و پوستر جشنواره با بنده بوده است.
اگر اینطور است پس اخبار منتشر شده در رسانه‌ها در رابطه با جشنواره هنرهای تجسمی جوانان امسال به تصحیح نیاز دارد چون شما علاوه بر طراح پوستر، مدیر هنری رویداد معرفی شده‌اید.؟
این دو عنوان شرح وظایف متفاوتی از یکدیگر دارند و متمایز هستند و اما کاری که من در جشنواره هنرهای تجسمی جوانان انجام می‌دهم بیشتر بر جنبه‌های تصویری این رویداد تکیه داشته است. قصد ما این بوده که برای فعالیت بچه‌ها در محیط پیرامونشان، فضایی را ایجاد کنیم تا بتوانند در این فضای تصویری به موضوعات جشنواره بپردازند و این فضا با موضوع جشنواره که با محوریت محیط زیست هم هست مرتبط باشد.
منظورتان از تصویر و خدماتی در این رابطه، مقوله «مدیا» است؟
بله همینطور است. تمام عناصر تصویری از اعلان‌های اطلاع‌رسانی محیطی گرفته تا کارت دعوت‌ها و آیدی کارت‌های هنرجویان و غیره، هر کدام از این رسانه‌ها بنا به موضوع، ابعاد و کارکردشان طراحی شده‌اند تا بهترین عملکرد را داشته باشند. ضمن اینکه می‌خواستیم هنرجویان با رویکرد جشنواره که بر محوریت محیط زیست بود، بواسطه همین رسانه‌های تصویری برخورد داشته باشند و امیدوارم در این زمینه تا به امروز خوب عمل کرده باشیم.
تصویری از آیدی‌کارت اعضای دبیرخانه جشنواره هنرهای تجسمی جوانانِ امسال
با توجه با حضورتان در جشنواره هنرهای تجسمی جوانان امسال، ویژگی بارز این رویداد را چه مواردی می‌دانید؟
فرق این دوره از جشنواره با دوره‌های قبلی آموزش محور بودن آن است. طی این روند هم به لحاظ نظری و هم عملی روی بچه‌ها کار می‌شود. بخصوص اینکه قرار نیست در پایان این سه روز آثار نهایی تولید و بیرون بیاید بلکه بچه‌ها در حد بضاعت و امکاناتی که وجود دارد، اطلاعاتی تئوریک را از استادان می‌آموزند و بعد خروجی آنها ارائه آثاری عملی است که تا آذرماه ادامه خواهد داشت. کما اینکه در هفته گذشته و طی برگزاری کارگاه‌های آموزشی در اردوگاه شهید باهنر واقع در کلکچال این اتفاق افتاده است. طی رویه در نظر گرفته شده، هنرجویان با استادان وارد تعامل می‌شوند که اتفاق خوبی است و البته بهتر است ادامه‌دار باشد.
بخصوص اینکه بچه‌های شهرستان‌ها بیش از پایتخت‌نشینان در جشنواره حضور داشته‌اند. معمولا هنرجویان و علاقمندان به هنرهای تجسمی از امکانات ابتدایی محروم هستند و فرصت ایجاد شده برایشان مغتنم است.
بله درست است. از آنجا که بیشتر امکانات در تهران متمرکز است، اغلبِ بچه‌های شهرستان عملا از آنچه فراهم است، دور می‌افتند. موضوعی که وجود دارد این است که امکانات و تجهیزات بیشتر در مراکز استان ها فراهم است. آن هم نه همه مراکز. این اتفاق باعث می‌شود بچه‌های مستعدی که در شهرستان‌های دیگر ساکن هستند، نتوانند از وجود امکانات (هرچند کم و محدود) بهره ببرند. دبیر هنری جشنواره هم در بحث داوری‌ها و انتخاب‌ها این موضوع را مورد توجه داشتند تا به این ترتیب بچه‌هایی که توانمند هستند اما امکاناتی ندارند، شناخته شوند و در مسیر درست قرار بگیرند. در این دوره خدا را شکر تغییر رودیکردی اتفاق افتاد که به نظرم ماحصل خیلی خوبی خواهد داشت. امیدوارم خروجی خوبی از جشنواره امسال داشته باشیم. هدف این است بچه‌های مستعد شرکت‌کننده جذب شوند و شاید با وجود فضای موجود، در مسیر و خطی قرار بگیرند که به واسطه آن، با نگاهی نو به خلق آثار جدید بپردازند.
تصویری از برشور کارگاه‌های آموزشی جشنواره هنرهای تجسمی جوانان امسال
می‌توان گفت هدف از برگزاری رویدادی چون جشنواره هنرهای تجسمی جوانان کشف استعدادها و جذب آنهاست؟
من فکر می‌کنم هدف اصلی چنین جشنواره‌هایی باید کشف استعدادهای جوان باشد؛ یعنی توجه به افرادی که مستعد هستند اما به دلیل نبود آموزش‌های کافی و حداقلی، همچنین نداشتن معلم‌های با صلاحیت و موارد دیگر، از مسیر درست دور مانده‌اند. همانطور که گفتم امکانات آموزشی ما در همه استان‌ها یکسان نیست. رویدادهایی چون جشنواره هنرهای تجسمی جوانان به آن دسته از بچه‌ها که در حقشان اجحاف شده کمک می‌کند تا دیده شوند و به درستی آموزش ببیند و در نهایت خروجی قابل قبولی ارائه کنند و بعدها جذب فعالیت‌های حرفه‌ای شوند. به هرحال بچه‌های امروز بخشی از آینده فرهنگی جامعه ما هستند و نمی‌توان و نباید آنها را نادیده بگیریم. فکر می‌کنم برگزاری جشنواره‌هایی به صورت سالانه و دوسالانه، تحت عناوین مختلف اتفاقات خوبی را رقم خواهد زد.
اما جشنواره‌ها صرفا محدود به روزهای مشخصی هستند و در مدت زمانی کوتاه‌تر از حدتصور، تمام می‌شوند.
بله درست است. مهم این است که استعدادهای کشف شده رها نشوند. اینکه جشنواره‌ای برگزار شود و خروجی هم داشته باشد و سپس بچه‌ها بروند و مورد حمایت قرار نگیرند، اتفاقی نتیجه‌بخش نیست. به نظرم خیلی خوب می‌شود اگر پروژه‌هایی را برای بعد از جشنواره تعریف کنیم. در این صورت بچه‌ها رها نمی‌شوند و هرکدام در حوزه تخصصی خودشان به فعالیت مشغول خواهند شد. احتیاجی هم نیست حتما به تهران بیایند و می‌توانند در شهر خودشان انجام امور را به عهده بگیرند. وجود اینترنت در این رابطه کمک کننده است و اساتید می‌توانند از وجود ارتباطات آنلاین جهت ارتباط با بچه‌ها بهره ببرند. بدون شک تعریف و ایجاد پروژه‌هایی در شهرهای مختلف، علاوه بر ایجاد امکان فعالیت بچه‌ها، به رشد فرهنگی و هنری شهرها و استان‌های کشور کمک می‌کند. مورد مهم در این رابطه هدایت بچه‌ها به سمت و سویی مشخص است.
آیا این روند در جشنواره هنرهای تجسمی جوانان امسال (که رویدادی محدود به چند ساعت و چند روز نیست)، ایجاد شده است؟
طبیعتا این دوره از جشنواره ظرفیت چنین کاری را به طور کامل ندارد؛ چون چنین رویه‌ای برایش تعریف نشده است.
بله ایجاد چنین رویه مستمری شاید در دوره و دوره‌های بعد امکان پذیر باشد. اما جشنواره امسال این امکان را به شما داده تا آماری حدودی از فعالان نوجوان و جوان هر شهر به دست آورید.
درست است و همینطور است که می گویید. مثلا اینکه ما باید بدانیم هنرجویان مستعد بیشتر در کدام شهرها ساکن هستند و باید روی کدام بخش‌ها بیشتر کار کنیم. یادم هست آن زمان که دانشجو بودیم، برخی از هم کلاسی‌ها که اهل شهرستان بودند، تلاش اصلی‌شان این بود در تهران بمانند؛ به این دلیل که شهرشان فاقد امکانات بود یا با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. در چنین شرایطی هنرجو و دانشجوی شهرستانی می‌گوید من به شهرم برگردم که چه کار کنم؟ بی‌شک اگر هنرجویان و هنرمندان شهرستانی دچار کمبود امکانات نباشند و شرایط برایشان فراهم باشد به تهران نمی‌آیند و فعالیت‌های هنری و شغلی خود را در شهر و استان‌شان ادامه خواهند داد.
بخشی از طراحی و تایپوگرافی و چیدمان پوستر جشنواره بیست و نهم هنرهای تجسمی جوانان
از جزییات طراحی پوستر بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان بگویید. به نظر می‌رسد این پوستر یکی از بهترین طراحی‌ها در طول چندین دوره برگزاری بوده است.
از اظهار نظرتان ممنونم. طبق صحبت‌هایی که با آقای رحیمیان داشتیم، بر اساس محوریت جشنواره که موضوع محیط زیست بوده، سعی کردیم در پوستر از اِلِمانهایی استفاده کنیم که بصورت غیر مستقیم به موضوع «جوان» اشاره داشته باشد. کاربرد نقش درخت در طراحی پوستر « بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران» به مثابه نماد رویش، باززایی، بالندگی، نشاط، سبزی و سرزنده گی جوان ایرانی است که با کاربست ذهن توانمند و دستان نیرومند خود؛ تار و پود اندیشه را به هم می‌بافد و طرحی نو درمی‌اندازد.
درباره نحوه اجرای ایده و طرحتان هم توضیح دهید..
شکل اجرای پوستر با تکنیکی «مینیمال» و با عناصر اولیه هنرهای تجسمی (نقطه خط و سطح) به انجام رسیده و بن مایه اجرای آن وامدار گره‌هایی است که در نقوش قالی ایرانی، مرسوم و متداول است. همچنین سعی کردم تا نسبت به پوسترهای ادوار گذشته جشنواره؛ رویکردی جدیدتر در ایده‌پردازی و اجرا را به نمایش درآورم. ترکیب بندی کلی پوستر؛ ترکیبی از فرم‌های عمودی و افقی است که بواسطه کشش قطری کادرهای قسمت تحتانی پوستر به جنبش درآمده‌اند.
چرا غیرمستقیم؟ هنرهای تجسمی و رشته‌های آن مملو از نشانه‌ها و نمادهای کاربردی است؛ که به لحاظ گرافیکی هم ظواهری فرم‌گرا دارند.
وقتی حرف از هنرهای تجسمی میزنیم، همواره مفاهیمی پایه‌ای مانند «رنگ»، «فرم»، «بافت» و کیفیت‌هایی مانند «تقارن»، «ترکیب‌بندی» و ... را به ذهن متبادر می‌کند که شالوده خلق هر اثر تجسمی را تشکیل می‌دهند. ما نمی‌توانستیم در طراحی پوستر از اِلِمان‌های مستقیم رشته‌های هنری استفاده کنیم؛ به این دلیل که تعداد رشته‌های مورد نظر در جشنواره امسال یازده شاخه است. با وجود این تعدد، این امکان وجود نداشت که اِلِمانی از موضوعی را در کار لحاظ نماییم، بنابراین آمدیم و تجسمی‌ترین هنری را که در ایران وجود دارد، انتخاب کردیم.
تصویری از پوستر بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان/ طراح: بهمن اصغری
این تجسمی‌ترین هنر ایرانی همان فرش است؟
بله همینطور است. بدون شک پرمایه‌ترین اثر تجسمی؛ در تاریخ پر فراز و نشیب ایرانی « فرش ایرانی» است. قالی‌بافان ایرانی در سده‌های گذشته، نقشه‌های قالی را ابتدا در ذهن خود تجسم می‌کردند و سپس با گره‌هایی که بر تار و پود اندیشه می‌زدند؛ تصاویری را بر بوم فرش پدید می‌آوردند که همچنان پس از گذشت سال‌ها حیرت‌آور است.
چرا هنر فرش بافی را برای طراحی پوستر به عنوان منبع الهام انتخاب کردید؟
همانطور که گفتم فرش یکی از هنرهای تجسمی اصیل ایرانی است که دارای قدمت و پیشینه تاریخی بسیار زیادی است و دلیل انتخابش همین موارد بوده است.
بله نقوش فرش را می‌توان در پوستری که طراحی کرده‌اید، تشخیص داد. اما در تصویر عناصر ریزتر، پیکسل‌های صنعت دیجیتال و آثار دیجیتالی را به یاد می‌آورند. مثلا برخی از اجزا را دهه‌ها قبل هم نسلان من و شما در گرافیکِ بازیِ «آتاری» شاهد بودند.
آنچه می‌گویید با رویکرد جدیدی در اجرا، برای تداعی کردن گره‌های قالی طراحی شده است. و البته برداشت شما به عنوان مخاطب قابل احترام است.
درختی که شاید اصلی‌ترین عنصر پوستر است با چه متریال‌هایی خلق شده و برای پرداخت بهتر چه تکنیک‌هایی را مدنظر داشتید؟
.پس از انتخاب درخت که در ذات خودش نماد رویش، بالندگی، تازگی، طراوت، سرسبزی و سرزندگی است؛ به این فکر کردیم با توجه به حوزه و محورهای جشنواره، آن را با چه تکنیکی برای پوستر اجرا کنیم که مرتبط و معنادار باشد. در ادامه گره‌ها و پیکسل‌ها و دیگر موارد را باهم ترکیب کردیم که به نحوی هم یادآورهنرهای تجسمی در زمینه قالی باشد، و هم اجرای جدیدتری داشته باشد. در همین راستا «لی آوت» و فضاسازی بخش‌های پایینی پوستر برگرفته از هنر مینیاتور است.
مینیاتور و حتی نگارگری و نقش های شاید اسلیمی در کار قابل تشخیص است. در پس‌زمینه پوستر دایره‌هایی را می بینیم که محو هستند و در نگاه اول به چشم نمی‌آیند. این طرح مدور به چه معناست و با چه هدف در پوستر جانمایی شده؟
این دایره‌ها باعث می‌شوند در مرکز پوستر تمرکز بیشتری داشته باشیم. اگر توجه کنید ترکیب‌بندی پوستر ایستا است و از رنگ‌هایی استفاده شده که نماد سرزندگی و جوانی و سرسبزی هستند. در کل رده و گروه سنی شرکت‌کنندگان در طراحی و نحوه انتخاب رنگها بسیار مورد توجه بوده است.
همیشه پوستر جشنواره‌ها مورد انتقاد تعدادی از مخاطبان و هنرمندان قرار می‌گیرند. شما از اثری که طراحی کرده‌اید، طی این مدت چه بازخوردهایی دریافت نموده‌اید؟
به هر حال در مورد هر اثر هنری این اتفاق می‌افتد و طبیعی هم هست. که البته سلیقه هم در این میان نقش مهمی ایفا می‌کند؛ اما در رابطه با پوستر جشنواره هنرهای تجسمی جوانان امسال، همه تلاش ما این بوده به جز رده سنی متقاضیان و شرکت‌کنندگان، مقوله محیط زیست، اهمیت نسل جوان و حتی فضای سرسبز و طبیعت محل برگزاری رویداد را هم در طراحی پوستر مدنظر قرار دهیم.
پوستر نهایی جشنواره هنرهای تجسمی جوانانِ امسال
اتفاق فکر شده دیگر این است که درخت طراحی شده روی بستر و جایگاهی است که عنوان و جزییات جشنواره در آن قید شده است.
بله همینطور است. درخت روی جشنواره سایه انداخته است. این درخت در واقع ثمره تلاش ده سال آینده شرکت‌کنندگان است. محصل جشنواره هنرهای تجسمی درختی خواهد بود که بعدها سایه‌اش گستره بیشتری پیدا خواهد کرد.
از فعالیت‌های شخصی و هنری‌تان چه خبر؟
دو مجموعه دارم که کلیت آنها، ترکیبِ طراحی پوستر بر اساس «کولاژ» و «مونتاژ» تصاویر است. مشغول کار بر روی این دو پروژه هستم و در آینده آنها را در قالب نمایشگاه پیش روی مخاطبان و علاقمندان قرار خواهم داد.
اگر ناگفته‌ای مانده بفرمایید.
باید بگویم تلاشم این بوده برای طراحی پوستر جشنواره هنرهای تجسمی جوانان نسبت به دوره‌های گذشته این رویداد کمی متفاوت‌تر کار کنم و امیداورم موفق عمل کرده باشم.
