عاشورا مشیتی الهی و رسالتی عظیم است

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، حمید پارسانیا در دومین نشست حسینیه حکمت که به مناسبت دهه محرم برگزار شد، تعریضی بر عنوان نشست ایراد داشت؛ به طوری که عبارت فلسفه اجتماعی شیعیان را مناسب ندانسته و اظهار داشت که فلسفه اجتماعی، لفظی متاخر در قبالِ علوم اجتماعی مدرن بوده و متاثر از تحولاتِ کلمه فلسفه می‌باشد. در نتیجه باری را به امر دانش شیعیان تحمیل می‌کند که چندان از روایی برخوردار نیست. لذا، مقتضی است تا خوانشی همدلانه و متناسب با فرهنگ و معارف شیعی ارایه شود. از این رو، او عنوان «نقش عاشورا در علم و عملِ اجتماعی شیعیان» را بهتر ارزیابی کرد.

وی افزود: در اینجا صحبت از علومی است که ناظر به حیات اجتماعی انسان‌ها بوده و واقعه عاشورا، به عنوان عنصری محوری در فرهنگ، تاریخ، و دانش اسلامی، در این علوم انعکاس یافته و تاثیرگذار است.

به اعتقاد وی، اولین لایه این تاثیرگذاری که عمیق‌ترین سطح آن نیز هست، آن بخش از تحلیل‌هایی است که نسبت به عاشورا در احادیث وجود داشته و در بخشی از معارف و دانش‌های شیعیان بازتاب آن را می‌توانیم ببینیم. بر این مبنا، این حادثه، به صورت واقعه‌ای الهی دیده می‌شود که از آدم تا خاتم وجود داشته و تا یوم قیامت نقش آفرینی خواهد کرد. در این رویکرد، رویداد عاشورا ناظر به یک واقعه در سطح و مقطعی تاریخی و موقعیتی نمی‌باشد، بلکه اتفاقی است که رخ داده، تمام نشده، و ازلی و ابدی است. بر این اساس، عاشورا به حسبِ ظاهری در مقطعی از زمان به وقوع پیوسته ولی به لحاظِ حقیقتِ آن، سرمدی و جاویدان بوده و با همه عالم و اهل عالم گره خورده است. از این منظر، هیچ یک از کنشگرانِ واقعه عاشورا از این مسئله جدا نبوده و این موضوع محدود به امام حسین علیه السلام یا اصحاب ایشان نیست، و حتی کسانی که در جبهه مقابل امام نیز قرار گرفته‌اند، مشمول این حکم می‌گردند.

به اعتقاد این عضو هییت علمی دانشگاه تهران، بر اساس دانش شیعی، در صحنه عاشورا همه بر اساس شاکله وجودی خود رفتار می‌کنند و هیچ کس نمی‌تواند توجیه کند که تحت تاثیر محیط یا فرهنگ بوده است، چه بر اساس عهد و پیمان خدا با همه آدمیان و فطرتِ درونی آن‌ها و قدرتِ اختیارشان، در همان صحرای کربلا برخی به جبهه حق پیوسته و برخی دیگر در جبهه باطل قرار گرفتند.

پارسانیا در ادامه سطوح و ساحت‌های مختلف علم اجتماعی شیعیان در رابطه با واقعه عاشورا که با علوم اجتماعی مدرن کاملاْ متفاوت است را به ترتیب ذیل شرح داد:

1. تبیین واقعه عاشورا؛ که از این منظر این حادثه مشیتی الهی و رسالتی عظیم بر دوش امام حسین(ع) بوده و صحرای کربلا ظرفِ تحقق این وظیفه الهی است.

2. توصیف واقعه عاشورا؛ که در اینجا در توصیفِ چگونگی زیست و رفتار امام، عملِ امام خالصانه‌ترین عمل نسبت به خداوند سبحان و تعالی و عین وجه الله و عمیق‌ترین مرتبه توحید و اوج شیفتگی جمال الهی قلمداد می‌شود.

3. تجویز واقعه عاشورا؛ در این سطح، به پیامدهای نهضت عاشورا پرداخته شده و امام چون اسوه‌ای تصور می‌شود که برای تمامی انسانها در همه اعصار آموزنده‌اند. در این ساحت، تاثیر عاشورا بر فقه اجتماعی شیعی، نحوه تعامل شیعیان با قدرتهای موجود، و عمل و رفتار شیعیان در ادوار تاریخ مورد توجه قرار می‌گیرد.