کشف سفال‌های نوک اژدری ویژه حمل مایعات از خلیج‌فارس به سایر نقاط دنیا
کاوش باستان‌شناسی در بندر ساسانی- اسلامی سیراف به کشف گونه‌های منحصر بفردی از سفال نظیر سفال‌های نوک اژدری شکل که ویژه حمل مایعات از خلیج‌فارس به سایر نقاط دنیا بوده و نمونه‌های آن بویژه در بنادر هندوستان، سریلانکا و نوع کتیبه‌دار آن به‌زبان پهلوی ساسانی از تایلند و کشتی مغروقه کاوش شده درسورینام است منجر شد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سیدمهدی آذریان (مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی بندر تاریخی سیراف) با اشاره به آغاز فصل جدید کاوشهای باستان‌شناسی در بندر باستانی سیراف و آخرین نتایج بدست آمده گفت: این فصل از کاوش‌ها با پشتیبانی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی استان بوشهر از محل اعتبارات استانی با مشارکت دانشگاه تهران و مجوز پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی به سرپرستی محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار انجام شد.
او با اشاره به اینکه این کاوش در کنار مسجد جامع و قلعه ساسانی و بامطالعه بر روی سایر آثار آن انجام گرفته افزود: بر اساس شواهد موجود از کاوشهای باستان‌شناسی که در گذشته انجام گرفته، مسجد جامع سیراف بصورت مستقیم بر روی بخش‌هایی از قلعه دوره ساسانی ساخته شده است.
آذریان تصریح‌کرد: به همین منظور کاوش در بندر باستانی سیراف با هدف بازخوانی جبهه شرقی مسجد جامع سیراف مربوط به صدر اسلام و قلعه ساسانی مدفون در زیر آن با ایجاد ترانشه‌ای به ابعاد ۵×۵ متر در امتداد برج گوشه شمال شرقی قلعه ساسانی و در مجاورت مسجد جامع سیراف آغاز شد.
او گفت: پس از آن به دلیل محدودیت فضا و برای شناخت بیشتر، ترانشه‌ای پیشرو با ابعاد ۲/۵×۴ متر گسترش یافت و در ادامه در بخش درونی ضلع شمالی قلعه ساسانی و در محلی که در سال‌های گذشته برای انجام عملیات مرمتی و شناخت سازه آن، سونداژی حفر شده بود، گمانه‌ای به ابعاد ۱/۵×۲ متر با هدف بازشناسی پی دیوار و دوره‌های احتمالی قبلی آن، مورد کاوش قرار گرفت که نتایج اولیه آن حاکی از مهندسی دقیق ساسانیان در شناخت وضعیت سازه‌ای و زمین‌شناسی محل ساخت قلعه بوده و کاوش آن در مراحل پایانی تا رسیدن به خاک بکر ادامه یافت.
مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی سیراف اظهار کرد: فصل جدید کاوش در بندر باستانی سیراف به دلیل پایان زمان کاوش و وضعیت دشوار شرایط آب و هوایی در مستندسازی آثار، متوقف و مقرر شد در صورت موافقت دستگاه‌های متولی، ادامه آن در زمستان سال جاری تا به سرانجام رسیدن کاوش و رسیدن به خاک بکر ادامه یابد.
محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار (سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف) نیز با تشریح روند کاوش در این پروژه گفت: نتایج اولیه کاوش در ترانشه اصلی نشان از شواهدی از استقرارهای مرتبط با دوره اسلامی تا قرن پنجم هجری با کارکرد مسکونی و صنعتی به همراه آثاری از دوره ساسانی شامل بخشی از دیوارهای اصلی مرتبط با قلعه ساسانی و در امتداد برج شرقی آن دارد.
او افزود: بدست آمدن مدارکی از تولید سفال شامل توپی‌های کوره و سفال دفرمه شده نوع سبزآبی یکی از نتایج جالب توجه این فصل است.
این باستان‌شناس گفت: هر چند باستان‌شناسان غربی همچون «درک کنت» منشاء این سفال‌ها را کشور عراق برشمرده‌اند اما فراوانی این گونه سفالی در سیراف و بقایای بدست آمده از کوره در این فصل و نیز شواهد قبلی بدست آمده از بندر باستانی بی‌بی خاتون؟ یا همان نجیرم نشان می‌دهد منشاء تولید این گونه سفالی سواحل خلیج‌فارس بوده است.
اسمعیلی جلودار افزود: این گونه سفال یکی از دوربردترین گونه‌های سفالی خلیج‌فارس است که بنظر توسط دریانوردان پارسی بویژه سیرافی به بنادر دریای عمان، شرق افریقا، چین و حتی ژاپن صادر می‌شده و نمونه‌های سالم این ظروف علاوه بر سیراف از بنادر و محوطه‌های پاکستان، چین و دیگر نقاط جهان بدست آمده و در موزه‌های این کشورها نگهداری می‌شود.
سرپرست کاوش در بخش دیگری از سخنانش افزود: ازگونه‌های سفالی دیگر بدست آمده در این فصل از کاوش سیراف می‌توان به نمونه سفال‌های نوک اژدری شکل که ویژه حمل مایعات از خلیج‌فارس به سایر نقاط دنیا بوده اشاره کرد که نمونه‌های آن بویژه در بنادر هندوستان، سریلانکا و نوع کتیبه‌دار آن به‌زبان پهلوی ساسانی از تایلند و کشتی مغروقه کاوش شده درسورینام و نیز سایر بنادر باستانی دنیا بدست آمده است.
او در ادامه به سفال نوع چینی از گونه چانگشا اشاره و خاطر نشان‌کرد: همگی اینها نشان از جایگاه تجاری بزرگ سیراف در تعامل با شرق دور، هندوستان و افریقا دارد.
اسمعیلی جلودار اظهار کرد: بدست آمدن مواد فرهنگی شامل قطعات ظروف از جنس شیشه، فلز، سنگ و نیز موادی همچون خاکستر، زغال و بویژه استخوان انسانی و حیوانی از این کاوش و برنامه‌ریزی برای مطالعات میان رشته‌ای این آثار نوید نگاهی جدید در تحلیل زیستی ایرانیان در این بندر دارد.
تداوم کاوشهای باستان‌شناسی سیراف
نصرا… ابراهیمی (معاون میراث‌فرهنگی استان بوشهر) نیز در ادامه گفت: کاوشهای باستان‌شناسی سیراف پس از وقفه‌ای ۱۵ساله شروع شده و قرار است این کاوش‌ها به صورت منظم با مشارکت اداره کل میراث‌فرهنگی استان بوشهر، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستان‌شناسی و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران تداوم یابد.
او افزود: توسعه شهری سیراف در عرصه این بندر باستانی و ساخت وسازهای گسترده در آن مهمترین مشکل این بندر باستانی و جهانی ایرانی در خلیج‌فارس است که در صورت‌عدم توجه مسئولین شهری نابودی کامل آن دور از انتظار نیست.
ابراهیمی تصریح‌کرد: این بندر از منظر باستان‌شناسی هم ردیف شهرهای باستانی دنیا نظیر پومپئی ایتالیا است با این تفاوت که متاسفانه تمام عرصه آن مورد تجاوز قرار گرفته است و وضعیت آن به گونه‌ای است که حفاظت و پژوهش‌های باستان‌شناسی در آن امری ضروری و لزوم توجه به زیر ساخت‌های گردشگری آن بویژه در مبحث گردشگری فرهنگی، دریایی و طبیعی دو چندان است.
گفتنی است، برنامه مطالعاتی کاوشهای باستان‌شناسی در بندر باستانی سیراف با افق پنج‌ساله و با هدف ساماندهی و روشن کردن زوایای مبهم این بندر بین‌المللی کهن پارسی از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر در دست اقدام است.
