در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
شیوه‌های مرمتی و حفاظت گنبد شیخ لطف الله تایید شد
مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های جهانی میراث فرهنگی کشور در خصوص مرمت کاشیکاری گنبد مسجد شیخ لطف اله؛ دلایل حواشی آن گفت: شیوه‌های مرمتی قبلی و ادامه حفاظت گنبد شیخ لطف الله بر اساس طرح پیشنهادی مورد تایید قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فرهاد عزیزی (مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های جهانی میراث فرهنگی کشور) درخصوص مرمت کاشیکاری گنبد مسجد شیخ لطف اله؛ دلایل حواشی پیرامون آن و چرایی مرمت، گفت: با توجه به حساسیت ویژه نسبت به پروژه مرمت کاشیکاری گنبد مسجد شیخ لطف اله، به عنوان یکی از عناصر مهم مجموعه ثبت جهانی میدان امام (ره ) و با عنایت به وجود گستردگی آسیب در کاشی‌های گنبد، عملیات بررسی توسط کارشناسان متخصص در زمینه مرمت، معماری و عمران بر روی گنبد مسجد شیخ لطف الله آغاز شد و در نهایت با توجه به مطالعات انجام شده، تخریب‌های تزیینات کاشیکاری و فرسودگی کامل ملات زیرین و زیر ساخت تزیینات گنبد به عنوان مهمترین آسیب‌های وارده به این بنا تشخیص داده شد. از این رو به فوریت و بر حسب ضرورت، مرمت و استحکام‌بخشی زیر ساخت گنبد مذکور پس از بررسی و مطالعات و مشاوره‌های لازم شروع و در ادامه عملیات مرمت دو نیم ترک از شانزده نیم ترک گنبد وفق مبانی نظری مرمت و نیز رعایت اصول بین‌المللی با نظارت ناظر پروژه آغاز شد.
او ادامه داد: شایان ذکر است که در انتخاب رویکرد مواجهه با این مسئله و درمان آسیب های وارده گزینه های مختلف از جمله پرهیز از هرگونه استفاده از مصالح جدید (در حد امکان) و استفاده از شیوه مرمت یکپارچه و همچنین رویکرد مرمت موضعی مورد بحث و بررسی کارشناسی قرار گرفت که در نهایت همان گونه که پیشتر نیز اشاره گردید؛ نظر به شدت و وسعت آسیب های وارده و از بین رفتن بستر زیرین کاشی‌ها، روش مرمت موضعی نمی‌توانست نجات بخش این اثر با ارزش میراث جهانی باشد؛ بنابراین ضمن توجه به حفظ اصالت بنا و با استفاده توأمان از دانش نوین و تجربه سنتی، روش یکپارچه «واچینی و دوباره چینی» در عملیات اجرایی مرمت این اثر به کار گرفته شد.
عزیزی با اشاره به آنکه پس از اتمام عملیات مرمت ترک اول گنبد، از سوی منتقدین وجامعه علمی و تخصصی، حواشی و مسائلی در این خصوص مطرح شد، به تفصیل عنوان کرد:
الف) درخصوص موضوع مطرح شده راجع به فقدان سابقه مرمت و کاشیکاری پیمانکار و روش انتخاب آن، عنوان می‌نماید؛ انتخاب پیمانکار مرمت این بنا پس از طی مراحل وتشریفات قانونی مربوطه در استان صورت گرفته است. انجام عملیات اجرایی پروژه بر اساس طرح مصوب و توسط محمد‌رضا رضایت و تیم اجرایی او از جمله یکی از استادکاران متخصص و با تجربه استان اصفهان، رحمت الله رضایت، با سابقه چند دهه کار مرمتی در حوزه‌های مختلف از جمله مرمت سازه‌های سنتی، تزئینات وابسته به معماری، گنبد و پوشش های منحنی در سطح ملی و بین المللی تحت نظارت تیم کارشناسی و فنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، متشکل از پیشکسوتان و صاحب نظران حوزه مرمت بنا صورت پذیرفته است. شایان ذکر است مستندنگاری و تهیه طرح حفاظت و مرمت کاشیکاری گنبد این اثر فاخر و ارزشمند میراث جهانی، علاوه بر استفاده از دانش بومی مرمت و روش سنتی؛ با بهره‌گیری از فن آوری نوین و استفاده از دانش روز حفاظت از بناهای تاریخی صورت پذیرفته و کلیه مراحل آن به تأیید شورای فنی استان رسیده است.
ب) در خصوص موضوع مطرح شده مبنی بر انجام عملیات اجرایی بدون طرح مصوب و آزمایشات لازم؛ با عنایت به اینکه از ابتدا، مبنای عملیات اجرایی بر اساس مستندنگاری کامل و گمانه‌زنی‌های مختلف در چندین نقطه از سطح گنبد و بررسی کارشناسان متخصص و مرتبط حوزه مرمت بوده است؛ بر همین اساس برچیدن کامل تزیینات از شکرگاه تا رأس گنبد و نیز طرح‌های مبتنی بر شیوه علمی مرمت در دستورکار استان قرار گرفت. در ادامه؛ قبل از شروع عملیات مرمت نیم ترک اول و دوم گنبد، مطالعات مورد نیاز شامل اسکن گنبد با دوربین توتال استیشن لیزری جهت تهیه طرح قالب گنبد و آزمایش‌های اولیه بر روی رزین، آجرهای زمینه، کاشی‌ها، آجرهای قدیمی و ملات‌ها صورت گرفت. در حین اجرای پروژه با توجه به اهمیت و حساسیت بنا ضمن مستندنگاری و پایش دقیق و روزانه عملیات مرمت گنبد مذکور، گزارش‌های مبتنی بر عملیات اجرایی گنبد به روزرسانی می‌شدند. شایان ذکر است؛ حین اجرای این پروژه مرمتی به دلیل اهمیت و حساسیت‌های ملی و بین‌المللی، کارگاه مذکور مورد بازدید شخصیت‌های علمی و دانشگاهی داخلی و خارجی نیز قرار گرفت. (هیاتی از کمیته علمی بین‌المللی آنالیز و مرمت سازه‌های میراث معماری (ایسکارسا) از این پروژه بازدید و از روند مطالعات و شیوه‌های علمی و اجرایی انجام شده در روند مرمت گنبد تقدیر نمودند).
ج) درخصوص موضوع مطرح شده با موضوع عدم بررسی روند طرح و عملیات اجرایی آن در جلسات فنی و تخصصی لازم به ذکر است؛ در سال 1398، جلسه ای مورخ 1/10/1398 با حضور نمایندگان شورای تخصصی پایگاه‌های کشور، پیش کسوتان و صاحب نظران حوزه مرمت؛ رییس پژوهشکده حفاظت و مرمت وزارتخانه متبوع، اعضای شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، اعضای کمیته راهبردی مجموعه میدان امام (ره)، استادان دانشکده مرمت و حفاظت دانشگاه هنر اصفهان تشکیل گردید و کلیه حاضرین در این جلسه ضمن بازدید از محل کارگاه و بررسی کامل فعالیت‌ها و مستندات عملیات مرمت مذکور، اظهار‌نظر نهایی درخصوص تأیید روش اجرای مرمت گنبد و تأیید پیمانکار پروژه در قالب صورت جلسه‌ای تنظیم گردید. همچنین در سال 1399جهت ادامه عملیات مرمت نیم ترک سوم و چهارم گنبد مسجد شیخ لطف‌الله (با توجه به اینکه بنای مذکور در شرایط مساعدی قرار نداشت و به تعویق انداختن ادامه عملیات مرمت آن ممکن بود منجر به تخریب و صرف هزینه بیشتر شود) جلسه شورای تخصصی پایگاه ها مورخ 05/05/1399 در محل این وزارت تشکیل گردید که شیوه‌های مرمتی قبلی و نیز ادامه حفاظت گنبد بر اساس طرح پیشنهادی مورد تأیید قرار گرفت. شایان ذکر است در هفته پژوهش سال 1398 در سه نوبت الف- با حضور خبرنگاران در پایگاه مجموعه میدان امام ( ره )؛ ب- نشست دستاوردهای پژوهشی میراث فرهنگی در 25 آذرماه 1398 در دانشگاه هنر اصفهان؛ ج- نشست دستاوردهای پژوهشی پایگاه‌های میراث جهانی و ملی کشور در وزارت میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کشور؛ با حضور اساتید و کارشناسان میراث فرهنگی با نشر پوستر و فراخوان عمومی 26 آذرماه 1398، گزارش مطالعات و مرمت‌های انجام گرفته در گنبد مسجد شیخ لطف‌الله ارائه گردید و به نقد عمومی گذاشته شد.
