در گفت‌وگو با تهیه‌کننده سریال ملکه گدایان مطرح شد؛
ناموزونیِ جمعِ سوپراستارها و بچه‌های کار/ تصویری مبهم از زندگی‌های رها شده
به اعتقاد رحمان سیفی آزاد، مسئولان در تریبون‌های رسمی خود را نگران کاهش جمعیت کشور نشان می‌دهند اما در قبال جامعه و کودکانی که این‌روزها در خیابان‌ها به تکدی‌گری می‌پردازند، مسئولیتی نمی‌پذیرند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «ملکه گدایان» که این‌روزها از شبکه نمایش خانگی در حال پخش است، در این مدت با انتقاد بسیاری از سمن‌ها و حامیان کودکان کار مواجه شده است. این گروه اعتقاد دارند که رویکرد این سریال استفاده‌ی شعاری از بحث کودکان کار است بی‌آنکه مشکلات آنها مورد واکاوی قرار بگیرد. با این‌وجود سریال «ملکه گدایان» که از بازیگران پرطرفداری بهره می‌برد در این مدت توانسته بخش زیادی از مخاطبان شبکه نمایش خانگی را با خود همراه کند. نویسندگان «ملکه گدایان» با نگاهی به سریال «آوای باران»، در بستر کودکان کار، قاچاق مواد مخدر و چند داستانک موازی دیگر مجموعه‌ای درام و عاشقانه را به مخاطبان خود عرضه کرده‌اند.
رحمان سیفی‌آزاد (تهیه‌کننده سریال ملکه گدایان) معتقد است که این سریال توانسته توجه مسئولان و مردم را به کودکان کاری که در اطراف آنها زندگی می‌کنند، جلب کند.
آیا از ابتدا به دنبال طرح سریالی با موضوع کودکان کار و بررسی مشکلات آنها بودید یا قصد داشتید موضوعی درام را پیش ببرید و در کنار آن بستر کودکان کار را برای پیش‌برد هدف خود مناسب‌تر یافتید؟
اگر ما به‌عنوان یک سینماگر فقط دغدغه سینما یا سریال‌سازی داشتیم، موضوعات آسان‌تر و پرمخاطب‌تری هم بود که بخواهیم به آنها بپردازیم. اتفاقا در این روزها می‌بینیم که همکاران زیادی به موضوعاتی از این دست می‌پردازند و این سوژه‌ها مخاطبان زیادی هم دارند، اما در سریال «ملکه گدایان» فارغ از اینکه چه بازخوردی از مخاطب و مسئولان خواهیم داشت، به موضوع کودکان کار و مشکلات آنها اشاره کردیم و همین که توانستیم به این موضوع بپردازیم و در شبکه نمایش خانگی یک اتفاق جدید در قصه‌پردازی را رقم بزنیم، تا حد زیادی به هدف خود رسیده‌ایم. اینکه موضوع کودکان کار و مشکلاتشان داستان یک سریال در بخش خصوصی شود و برای تولید چنین سریالی سرمایه‌گذاری صورت گیرد برای ما دستاورد بزرگی بود. پس می‌توان گفت این سریال از ابتدا با انتخاب این موضوع و با پرداختن به کودکان کار ساخته شده و توانسته توجه مسئولان و مردم را به کودک کاری که در اطراف آنها زندگی می‌کند، جلب کند.
ملکه گدایان با انتقادات زیادی ازسوی سمن‌ها و تشکل‌های حامی کودکان کار مواجه شد و این گروه اعتقاد دارند که سریال موضوع کودک کار را ابزاری برای پیش‌برد قصه‌ی خود قرار داده و تصویری غلط از این کودکان ارایه داده است، شما چه پاسخی به این انتقادات دارید؟
موضوع اصلی سریال «ملکه گدایان» درباره سوءاستفاده‌ی برخی افراد از بچه‌های کار است و این مسئله غیرقابل انکار است که پشت این حجم از کودکان کار و تکدی‌گری آنها، افرادی سودجو قرار دارند. این بچه‌ها فی‌النفسه هیچ گناهی در مشکلاتی که در آنها غرق شده‌اند، ندارند. کودکان کار و بچه‌هایی که ما هر روز در خیابان‌ها و پشت چراغ قرمزها می‌بینیم، در شرایط اجتماعی و زیستی خاصی هستند که در آن هیچ اختیار و انتخابی برای نوع زندگی‌شان ندارند. البته همه کودکان کار به‌صورت سازمان یافته فعالیت ندارند، اما نگاهِ جامعه به سمتی رفته که فکر می‌کنند همه‌ی این کودکان به صورت باند و گروه هستند و برای عده‌ای یا فردی خاص که سرکرده آن‌هاست، کار می‌کنند. حال آنکه اینگونه نیست. ما هم می‌خواستیم این نگاه را به مخاطب بدهیم که کودکان کار هیچ‌کدام یا تعدادی از آنها هرگز این کار را به اختیار خود انجام نمی‌دهند بلکه آنها دستمایه‌ی افراد سودجو هستند. البته تعداد زیادی از این بچه‌ها جزو هیچ باند و گروهی نیستند و تنها به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی و اجتماعی مجبور به کار یا تکدی‌گری شده‌اند. بسیاری از این بچه‌ها و خانواده‌هایشان به سختی روزگار می‌گذرانند و برای امرار معاش و حتی سیر کردن شکم خود مجبور به گدایی یا انجام کارهای سخت و سنگین هستند. سریال از این رو مسیر درستی را برای طرح این مسئله اجتماعی انتخاب کرده است. ما در وهله‌ی اول این اتهام خودخواستگی را از کودکان برداشتیم و نشان دادیم که جامعه یا افرادی هستند که باعث می‌شوند این بچه‌ها به‌سوی تکدی‌گری یا کارهای خلاف کشیده شوند. بخش زیادی از این بچه‌ها احتیاج به حمایت‌های اجتماعی و مالی دارند. خیلی از این بچه‌ها تمام سعی خود را می‌کنند که سالم کار کنند و کسب درآمد داشته باشند، اما موانع پیچیده جامعه و وضعیت بد اقتصادی باعث می‌شود آنها به سمت و سویی بروند که مورد سوءاستفاده قرار بگیرند و تن به کارهای خلاف بدهند. ما در قسمت‌های اول سریال کنار نگاه مخاطب ایستادیم و گفتیم که این بچه‌ها مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند از همین رو این بچه‌ها نیازمند حمایت دولت و مردم هستند اما خوب، به دلیل مشکلاتی که این روزها کشور و دولت با آنها درگیر است، بیشتر این مردم هستند که باید مثل همیشه به میدان بیایند و دولت یا ارگان‌ها هم یاری کنند تا کمک‌های اساسی به این بچه‌ها بشود؛ این کمک‌ها باید در بحث کلان انجام شود و از شعار فراتر رود.
قطعا برای چنین موضوعی باید پژوهش‌های لازم صورت گرفته باشد، نتیجه‌ی بررسی‌های شما به کدام نتیجه منتج شد در این‌باره که کمک به این کودکان باید چگونه و شامل چه نوع خدماتی باشد؟
در بسیاری از سخنرانی‌های مسئولان دغدغه افزایش جمعیت وجود دارد و نگرانی از کاهش رشد جمعیت دیده می‌شود اما باید گفت که برای افزایش جمعیت کارهای زیادی بایستی انجام پذیرد، یکی از آنها هم این است که بتوانیم خانواده‌ها را از لحاظ اقتصادی و روانی تامین کنیم. وقتی خانواده از لحاظ روانی تامین باشد، می‌تواند برای کودک خود آینده‌ای را ترسیم کند. طبیعی است که فرزندآوری جزو طبیعت ذاتی انسان است، اما باید شرایط فراهم شود تا بتوان به‌سوی گسترش جمعیت حرکت کرد. باید از طرف دولت، مجلس و ارگان‌های دیگر از قشر کودک حمایت شود تا مردم به فرزندآوری ترغیب شوند. مشخص است که اگر شرایط برای خانواده‌ها فراهم و مهیا باشد قطعاً فرزندآوری انجام خواهد شد، اما واقعیت این است که بخش‌هایی از همین کودکان در قالب کودکان کار و بچه‌های بی‌سرپرست که اکنون در جامعه هستند، نادیده گرفته شده‌اند و قانون‌گذاران و مسئولان ما با این مسئله بسیار شعاری و ساده‌انگارانه برخورد کرده‌اند و فکر می‌کنند همه چیز با شعار و حرف پیش خواهد رفت. با وجود چنین مشکلی امروز؛ کمک به این بچه‌ها باید بیش از اسکان در گرمخانه‌ها و دادن یک وعده غذا در روز به آنها باشد. بایستی به صورت درست و هدفمند به فکر یک سرپناه، جایی برای زندگی دائم، کار و تامین مادی برای این بچه‌ها بود. باید مسئولان و دست‌اندرکاران تدارک درست ببینند، قانون‌گذاری انجام شود و برای این کودکان ردیف بودجه تعریف شود.
واکنش بخش‌های مسئول به این سریال چه بود به عنوان مثال شهرداری و شورای شهر آیا وارد ماجرا شدند؟
نه تنها حمایتی از ما نشد بلکه در برخی اوقات از طرف بعضی از اعضای شورای شهر مورد هجمه و تهمت قرار گرفتیم و از ما خواستند کار را متوقف کنیم حال آنکه ما به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی به موضوع کودکان کار نگاه کردیم و به دنبال حمایت مسئولان نبودیم.
گویا سریال در ارتباط با مخاطب موفق بوده است.
بله، در این مدت خانواده‌ها درگیر این موضوع و سریال شده‌اند و هر هفته با استقبال خوبی از طرف مخاطبان روبرو می‌شویم. آمار نشان می‌دهد بخش زیادی از مخاطبان شبکه نمایش خانگی دنبال‌کننده سریال «ملکه گدایان» هستند. قطعا آنها به دلیل کار خوب در سریال‌سازی و انتخاب موضوع جذاب همراه این سریال شده‌اند، البته تفکیکی بین مخاطبان سینمایی و اجتماعی برای این سریال قائل نیستیم و فکر می‌کنیم که به دلیل پرداختن به موضوعی که برای مردم مهم بوده، مخاطب نیز با ما همراه شده است.
بسیاری از موضوعات خوب در بسیاری مواقع هم در سینما و هم در تلویزیون به شکلی الکن و ناقص بیان شده است. مجموعه کار و تلاش همه افرادی که در تولید یک فیلم یا سریال شرکت می‌کنند و نوع پرداخت به آن می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند. اگر یک داستان درست، به قاعده و سلیس بیان شود، می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند، در غیر این صورت اگر بهترین موضوعات را هم انتخاب کنیم نمی‌توانیم مخاطب را جذب کنیم. مخاطب در وهله اول می‌خواهد یک فیلم یا سریال خوب ببیند و بعد به دنبال دیدن موضوع اجتماعی یا مشکلات خانوادگی در آن فیلم یا سریال است. اگر تنها موضوع برای مخاطب مهم باشد سراغ سینمای مستند می‌رود اما اینکه مخاطب به سمت سینمای داستانی می‌آید به این دلیل است که می‌خواهد یک فیلم یا سریال خوب ببیند که در قالب آن قصه به یک موضوعی هم پرداخته شده باشد. در بخش‌های مختلفی در کشور و سینمای مستند به موضوع کودکان کار پرداخته شده اما قطعا سینمای مستند به اندازه سینمای داستانی و سریال‌ها در نشان دادن مشکلات تاثیرگذار نیست.
این درست است اما مشکل آنجاست که از ظرفیت تصویر در بسیاری از مواقع برای دیده شدن مشکلات مردم استفاده نمی‌شود. از همین روست که بیشتر آثار نمایشی شعاری و سطحی از مشکلات و آسیب‌های موجود در جامعه هستند؟
خداوند به ما کمک کرد و طرح موضوعی که در سریال داشتیم مورد قبول مخاطب واقع شد. در نظرسنجی‌ها و میزان استقبال هم می‌بینیم که مخاطب این سریال را پسندیده و در هر قسمت تعداد مخاطبان ما بیشتر می‌شود و رو به جلو حرکت می‌کنیم. ما با ساخت «ملکه گدایان» تا حدی رسالت اجتماعی‌مان را انجام دادیم و مستندهای یک دقیقه‌ای که از قسمت چهاردهم در ابتدای سریال اضافه شده، نشان‌دهنده دغدغه ما در این مورد است. این مستندهای یک دقیقه‌ای یک ارزش افزوده برای سریال «ملکه گدایان» است که به مخاطب عرضه شده است. ما سعی می‌کنیم در قالب این مستندات هم موضوعات جذاب و سینمایی به‌کار ببریم تا مخاطب با آن همراه شود. در این گفتگوها فقط با بچه‌های کار صحبت نشده و با افراد دیگری به صورت طبقه‌بندی شده، گفتگو کرده‌ایم.
به‌نظر می‌رسد سریال تلاش دارد داستان‌های مختلف را برای داخل کردن آدم‌ها و شخصیت‌های مختلف به اثر همزمان پیش ببرد از همین روست که تولید و قاچاق مواد مخدر صنعتی هم به داستان اصلی ربط پیدا می‌کند؟ چقدر برای این موضوع تحقیق کردید؟
در بحث مواد مخدر و خصوصا مواد مخدر شیمیایی قطعاً باندهای بزرگی پشت آن وجود دارند که جوانان را هدف خود قرار می‌دهند. نویسندگان و کارگردان سریال هم تلاش کردند به اندازه‌ای که لازم بوده درباره مواد مخدر تحقیق کنند. البته موضوع اصلی قصه مواد مخدر نیست که بخواهیم تحقیقات وسیع درباره آن انجام دهیم.
