موسیقی، وطن است

به گزارش خبرنگار ایلنا، دومین شب از هفته هنر افغانستان با عنوان «جان پدر کجاستی؟» به میزبانی کمیسیون ملی یونسکو- ایران با موضوع پیشینه موسیقی افغانستان، یکشنبه شب (۲۳ آذرماه) به‌صورت مجازی و با همراهی تنی چند از چهره‌های برتر موسیقی افغانستان برگزار شد.

در ابتدای این برنامه وحید قاسمی (آوازخوان و پژوهشگر موسیقی مردمی و بومی افغانستان) بیان کرد: وقتی از باربد و نکیسا، از دوران ساسانی، از آیین مهرپرستی و… صحبت می‌کنیم از تاریخ مشترک سخن می‌گوییم. زندگی مردم سرزمین ما با موسیقی پیوندهای ناگسستنی دارد و در نیایش، بزم و رزم و… همیشه شاهد ترانه‌ها و موسیقی‌هایی هستیم که در سینه مردم به یادگار بجامانده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. ما موسیقی فولکلور خود را حفظ کرده‌ایم که در هویت یک ملت بسیار مهم و در افغانستان این نوع موسیقی پربار است. اما هنوز هم موسیقی‌هایی بومی پرباری داریم که ناشناخته است. ما در افغانستان امروز دانشگاه موسیقی داریم البته متاسفانه برای حفظ سازها برنامه‌ای از سوی دولت نبوده و به همین ترتیب ساز سنتور، چهارتار و… کمرنگ شده است؛ سازهایی که در افغانستان قدمت دارند و به مرور زمان کمرنگ شده‌اند. چیزی که موسیقی را متضرر کرده، آموزش‌های اشتباه بوده است. با در نظر گرفتن سبک‌های موسیقی در هر گوشه جهان متوجه می‌شوید نوع استفاده از ساز متفاوت است و آموزش‌های اشتباه، موسیقی را بی‌هویت می‌کند. با پیشرفت تکنولوژی موسیقی پاپ رواج پیدا کرده که به نظرم حتی این نوع موسیقی هم باید هویت داشته باشد.

رسالت هنرمند، رساندن هنرش به جانِ دل مردم است

در ادامه همایون سخی (آهنگساز و رباب‌نواز) اظهار داشت: من موسیقی جاز (جز) کار می‌کنم به نظرم هر هنرمند باید موسیقی هر منطقه از کشور خود را یاد بگیرد و بعد بتواند با مردم و کسانی که با موسیقی ما آشنایی ندارند، شریک شود. ما موسیقی هراتی، بدخشان و… داریم که هر کدام کیفیت، صدا و رنگ خود را دارد. رباب از دیرباز وجود داشته و اهالی منطقه پشتو بیشتر به این موسیقی علاقه داشتند.

سخی درباره دوری از وطن بیان کرد: به نظرم وطن چیزی است که آدمی در هر کجا هم که باشد این موضوع را همراه خود دارد. این احساس من است. من ابتدا در افغانستان بودم، بعد به پاکستان و در نهایت به آمریکا مهاجرت کردم اما من همیشه احساس می‌کنم وطنم همراهم است. از کسانی که هنر ناچیز من را قدر می‌دانند تشکر می‌کنم آن‌ها همیشه به من لطف داشته‌اند. به نظرم این یک مسؤولیت خطیر و یک رسالت بزرگ برای هر هنرمند است که باید تا جایی که می‌تواند هنرش را به جانِ دل و گوش و دیده مردم برساند. ما به لطف افزایش شبکه‌ها توانسته‌ایم صدایمان را به گوش مردم برسانیم. هنر هیچ ضرری ندارد، هنر در قلب انسان و به نظرم موسیقی، یک وطن است.

زبان فارسی و ترانه‌های مشترک ایران و افغانستان ریشه در جان مردم دارند

محمد سرور رجایی (عضو هیات مدیره خانه ادبیات افغانستان) نیز بیان کرد: موسیقی، هنری است که با احساسات و عواطف انسانی ارتباط دارد. موسیقی ترجمه‌پذیر نیست به هر بیان و فرهنگی که ساخته شود، برای مردم کشورهای دیگر قابل استفاده و سبب روشنگری جامعه است. درباره ترانه‌های مشترک ایران و افغانستان باید بگویم ما ملتی یگانه هستیم و موسیقی‌های ما هم یگانه است اما اینکه چرا این موسیقی در ایران کمتر دیده شد باید بگویم مهاجران افغانستانی حدود ۴۰ سال است که در ایران حضور دارند اگر به خروجی‌های آن‌ها نگاه کنیم متوجه می‌شویم که به جز دو سه کاسِتی که توسط حوزه هنری در بخش موسیقی منتشر شد دیگر اثر چندانی در حوزه موسیقی افغانستانی نداشتیم اگرچه در این سال‌ها آهنگسازان و آوازخوانان مطرحی از افغانستان به ایران دعوت شدند و برنامه‌های خوبی برگزار کردند ولی حضور این عزیزان بیشتر در برنامه‌های خصوصی بود تا اینکه آثارشان در اختیار عموم قرار بگیرد.

وی افزود: من مدتی علاقه پیدا کردم که درباره ترانه‌های افغانستان به ویژه ترانه‌هایی که در افغانستان مخاطبان زیادی داشت، تحقیق کنم. توفیق پیدا کردم بر روی آثار استاد فکرت و… مروری داشته باشم. در مسیر این تحقیق به بیش از ۱۵۰ ترانه و تصنیف برخوردم و لیستی تهیه کردم؛ یقینا اگر کسی دنبال کار حرفه‌ای باشد و به دنبال مشترکات بین موسیقی ایرانی و افغانستانی باشد به تعداد بیشتری از آثار می‌رسد. این قابلیت زبان فارسی و ترانه‌های مشترک ایران و افغانستان است که ریشه در جان مردم دو کشور هم‌زبان و همدل دارد.

رجایی افزود: من این امر را به عنوان یک کار دلی دنبال کردم ولی هیچ‌وقت آن را منتشر نکردم این اتفاق مبارکی شد که در صورت امکان این آثار منتشر شود و به دست علاقه‌مندان ایرانی و افغانستانی برسد. من تحقیقی هم انجام دادم که بدانم چقدر از اشعار مولانا در موسیقی استفاده شده است، آن موقع منابع زیادی در دست نداشتم. شعرهای زیادی از مولانا پیدا کردم که توسط مفاخر موسیقی ایران، افغانستان و تاجیکستان استفاده شده، این افتخار همه فارسی‌زبانان است که باعث می‌شود ما از موسیقی این سه کشور لذت ببریم.

در پایان برنامه نیز کلیپی از ساخت رباب پخش شد.