تبدیل مکزیک از یک کشور صادرکننده نفت به یک صادرکننده بزرگ صنعتی

در عرض دو دهه و با پیوستن به پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی، مکزیک از یک کشور صادرکننده نفت به یک صادرکننده بزرگ صنعتی تغییر جهت پیدا کرد. در رشد فزاینده رقابتی صنایع مکزیک بویژه خودروسازی و هوا فضا و انتخاب این کشور بعنوان سکوی تولید صادراتی از سوی بازیگران بین‌المللی عوامل ذیل نقش اساسی ایفا کردند:
دسترسی وافر به نیروی کار ماهر ارزان: علاوه بر مزیت قیمتی نیروی کار نسبت به ایالات متحده و کانادا، افزایش نرخ دستمزدها در مناطق ساحلی چین در یک دهه گذشته موجب مزیت پیدا کردن بیشتر کارگران مکزیکی شده که دستمزدی در حدود ۲۰٪ پایین‌تر از چینی‌ها دریافت می‌کنند و دارای کارآیی بالاتری نیز هستند. هزینه نیروی کار در صنایع خودروسازی حدود ۲۰ درصد هزینه مشابه در ایالات متحده است. در صنایع تجهیزات پزشکی این مزیت به ۵۴ درصد می‌رسد.
افزایش سرمایه‌گذاری دولت در ایجاد زیرساختهای فناوری پیشرفته مانند پارک‌های مدرن صنعتی و زیرساخت‌های عمومی، از سال ۲۰۰۶ به بعد دولت مکزیک ۲۲۶ میلیارد دلار جهت بخش پشتیبان تجاری و بهبود راه‌آهن، جاده و بنادر سرمایه‌گذاری نمود. ایجاد دانشگاه هوافضا و مراکز آموزشی قطعه‌سازی و صنعت خودرو در رشد بهره‌وری کارگران و مهندسان این صنایع موثر واقع گردید.
دولت مکزیک در تلاش برای جذب مشاغل، کسب و کارها و کارخانجات واگذاری زمین ارزان را در دستور کار قرار داد.
در مناطق آزاد تجاری برخورداری از معافیت گمرکی و مالیاتی و مشوقهای دیگر این صنایع را قادر به واردات مواد اولیه و تجهیزات و صدور مجدد کالای نهایی نمود. انواع مشوق‌های دولت مکزیک از قبیل کمک‌های مالی برای تامین تجهیزات سرمایه‌ای و کمک مالی برای توسعه زیرساختها، ایجاد مرکز آموزشی صنایع هوا فضا و تسهیلات مالیاتی راه را برای توسعه این صنایع گشود. بطوری که از ۳۸۰ میلیارد دلار صادرات سال ۲۰۱۳، صادرات صنعتی بیش از ۸۰ درصد از کل صادرات رابه خود اختصاص داد و صنعت خودرو به تنهایی ۶/۷۰ میلیارد دلار ارز عاید این کشور نمود.
همجواری به ایالات متحده آمریکا و کانادا مزیتهای زنجیره تامین ساده‌تر و کوتاه‌تر و هزینه‌های سوخت و حمل و نقل پایین‌تری را برای صنایع صادراتی به ارمغان آورده‌است.
در تبدیل مکزیک به هاب منطقه‌ای صنایع خودرو و هوافضا عوامل مذکور همراه با مشوق‌های دولتی درمرزهای جنوبی نقش تاثیرگذاری را ایفا نمود. امروزه برای بسیاری از خودروسازان معتبر بین‌المللی، فورد، کرایسلر، جنرال موتورز، فولکس واگن، نیسان، مزدا که سایتهای تولیدی خود را به مکزیک منتقل کرده‌اند، زنجیره تامین کوتاه و وجود قریب به ۲۰۰ واحد تولید قطعات خودرو شامل قاب شاسی، قطعات موتور، شیشه جلو، صندلی و باتری و داشتن موافقت‌نامه تجارت آزاد مکزیک با ۴۰ کشور جهان که این کشور را قادر می‌سازد تولیدات خود را علاوه بر نفتا به آنها نیز صادر کند، نیز عوامل موثری در رشد سرمایه‌گذاری صنعتی در مکزیک بوده‌است.
تاثیر ایجاد خوشه‌های صنعتی هوا فضا و شکل‌گیری ۲۷۰ کارخانه تولید قطعات صنایع هوا فضا، تعمیر و نگهداری توسعه و مهندسی هواپیماهای بویینگ و هلی‌کوپتر مکزیک را در عرصه صنایع با فناوری پیشرفته مطرح نمود. صادرات ۵ میلیارد دلاری سال ۲۰۱۲ رسیدن به ۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ را هدف‌گیری نموده‌است. دولت مکزیک برای تبدیل کشور به هاب منطقه‌ای صنایع خودرو و هوا فضا و جلب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ابتدا به توسعه زیرساختها و بهبود محیط کسب‌و کار همت گماشت و لذا توجه کمتری به عوامل مرتبط با دانش مانند نوآوری و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه و تکمیل زنجیره تامین معطوف داشت.
از آنجا که صنایع دارای فن‌آوری بالا نیازمند حمایت در سطح مالی، زیربنایی و آموزشی بود دولت با راه‌اندازی دانشگاه هوا فضا و برنامه‌های آموزش عالی و مدارس فنی ویژه صنعت خودرو به تقویت مزیت نیروی انسانی شاغل در این بخشها پرداخت و با سرمایه‌گذاری قابل توجه در زیر ساختها و حمایت مالی از شکل‌گیری خوشه‌های تولید قطعات خودرو و جت بویینگ و مراکز تحقیق و توسعه مکزیک را از یک مونتاژکار ساده به کشوری صنعتی که بیش از ۸۰ درصد صادراتش را کالاهای صنعتی تشکیل می‌دهد، ارتقاء داد.

حبیبه فتحی؛
‌عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی