مرکز پژوهش‌های مجلس؛
میزان سرمایه‌گذاری در ایران تناسبی با کشورهای معدن خیز جهان ندارد
نحوه دقیق تأمین مالی در شرکت‌های اکتشافی در ایران و نظام بازار برای فعالیت‌های اکتشافی تعریف نشده است، بنابراین باید اقتصاد اکتشاف به معنای واقعی در ایران تعریف شود.
مقیاس سرمایه‌گذاری به مقوله تهیه اطلاعات پایه در ایران تناسبی با کشورهای معدن خیز جهان ندارد
مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی وضعیت اکتشافات معدنی و هزینه‌های آن در ایران و جهان اعلام کرد: مقیاس سرمایه‌گذاری و توجه دولت به مقوله تهیه اطلاعات پایه در ایران هیچ تناسبی با کشورهای معدن خیز جهان ندارد، بنابراین سرمایه‌گذاری دولت در این بخش بسیار ضروری است.
دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که در اغلب کشورها و مناطق معدن خیز جهان، تأمین اطلاعات پایه زمین‌شناسی در راستای اکتشافات معدنی بر عهده دولت‌هاست.
دولت‌ها در این کشورها که مهمترین نهاد حاکمیتی، محسوب می‌شوند به سرمایه‌گذاری و صرف بودجه در امر تهیه اطلاعات پایه‌ای، به عنوان یک سرمایه‌گذاری زیرساختی و نرم‌افزاری نگاه می‌کنند و معتقدند که موفقیت بخش خصوصی در سایر مراحل و فرآیندهای اکتشافی، منوط به تأمین این زیرساختارهاست، بنابراین سیاست‌گذاران حوزه صنعت و معدن کشور نیز باید نگاه هزینه‌ای به فعالیت‌های پایه‌ای در امر اکتشافات را کنار گذاشته و با نگاه سرمایه‌ای به این امر، فعالان بخش خصوصی در این زمینه را یاری رسانند.
مقایسه حجم سرمایه‌گذاری در ایران طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۹۰ نشان می‌دهد که در بهترین حالت، کل سرمایه‌گذاری صورت گرفته ۱۰۲۳ میلیارد ریال بوده که به احتساب نرخ تسعیر ۱۲۲۶ ریال، حدود ۸۳۴ میلیون دلار تخمین زده می‌شود و در مقایسه با دیگر کشورهای جهان حتی به ۱/۰ آنها نیز نمی‌رسد.
واکاوی عدم سرمایه‌گذاری در امر اکتشاف چه از طرف دولت و چه از طرف بخش خصوصی می‌تواند علت اصلی «در حاشیه بودن بخش معدن» را نمایان کند.
می‌دانیم امر اکتشاف در جهان توسط شرکت‌های بزرگ مقیاس و شرکت‌های کوچک مقیاس صورت می‌گیرد که غالبا در کشورهایی همانند کانادا یا استرالیا به وجود آمده‌اند.
به عبارت دیگر بازار اکتشاف در جهان یک بازار به معنی واقعی همگن از طرف عرضه محسوب شده و ورود و حضور در این بازار مستلزم پذیرش همه بازیگران آن است، این مطلب، نکته‌ای است که در ایران با توجه به آمار و اطلاعات موجود هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته است.
آمار سرمایه‌گذاری صورت گرفته در بخش اکتشاف مواد معدنی ایران نشان می‌دهد که کل بخش خصوصی موجود در ایران حتی در مقیاس شرکت‌های کوچک مقیاس جهان نیز نتوانسته در این بخش سرمایه‌گذاری کند در بخش استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی(حضور شرکت‌های بزرگ و کوچک) در ایران با توجه به نبود سرمایه‌گذاری به موقع دولت در امر زیرساختارهای اطلاعاتی، تاکنون از توفیق چندانی برخوردار نبوده است. در داخل کشور هم شرکت‌های بزرگ اکتشافی به معنی واقعی در مقیاس‌های جهانی هیچ‌گاه تشکیل نشده‌اند و اکثر سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط شرکت بهره‌برداری انجام شده‌اند.
با این مقیاس‌ها می‌توان نکات زیر را در ارتباط با اکتشاف مواد معدنی در ایران بیان کرد:
مقیاس سرمایه‌گذاری و توجه دولت به مقوله تهیه اطلاعات پایه در ایران هیچ تناسبی با کشورهای معدن خیز در جهان ندارد، بنابراین عنایت به سرمایه‌گذاری توسط دولت در این بخش بسیار ضروری است.
- در ایران بر خلاف کشورهای برتر معدن خیز، شرکت‌های بزرگ و کوچک اکتشافی نه حضور دارند و نه در داخل تشکیل شده‌اند که در اولین فرصت باید سیاست‌گذاری مناسب برای ایجاد شرکت‌های اکتشافی داخلی با قابلیت‌های جهانی صورت گیرد و زمینه حضور شرکت‌های بین‌المللی اکتشافی فراهم شود.
- نحوه دقیق تأمین مالی در شرکت‌های اکتشافی در ایران و نظام بازار برای فعالیت‌های اکتشافی تعریف نشده است، بنابراین باید اقتصاد اکتشاف به معنای واقعی در ایران تعریف شود.
- فعالیت دولت در مراحل مختلف اکتشافی و نوع حمایت دولت در مراحل مختلف، به طور دقیق تعریف نشده و با توجه به این موضوع در صورت وجود حمایت‌های ناچیز نیز، سرمایه‌گذاری در اکتشاف به اهداف مورد نظر نمی‌رسد.
در صورت تمرکز منابع دولت بر تهیه اطلاعات پایه و شناسایی و دوری کردن از فعالیت‌های اقتصادی در اکتشاف تفصیلی، فعالیت‌های دولت در بخش معدن، هدفمند خواهند شد.
