تعدیل قیمت نان منجر به افت کیفیت نان شد / حداکثر ۳۰درصدافزایش قیمت نان در هر استان با مسوولیت استاندار

یک مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص قیمت نان گفته است که تعدیل قیمت نان و عدم امکان اعمال افزایش هزینه‌های تولید، منجر به کاهش حاشیه سود منطقی نانوا و به تبع آن استفاده از مواد غیر مجاز و نهایتا تهدید سلامت مصرف کنندگان و افت کیفیت نان شده است.

مشروح این گفت و گو به شرح ذیل است؛

از آنجا که مدتی است موضوع اصلاح وضعیت کنونی گندم، آرد و نان مطرح است، ضرورت تغییر اصلاح شرایط حاضر چیست؟

پاسخ به این پرسش مستلزم شفاف سازی وضعیت موجود به شرح زیر است:

- قیمت تمام شده گندم برای دولت(قیمت تضمینی و هزینه های تبعی) ۱۱۵۰۰ ریال
- قیمت فروش گندم به کارخانجات توسط دولت ۴۶۵۰ ریال
- میزان بار مالی تحمیل شده به دولت بابت مابه التفاوت قیمت فروش و قیمت تمام شده گندم ۶۱۶۵۰ میلیارد ریال
- میزان یارانه نقدی پرداختی به ۷۶ میلیون نفر برای یکسال ۴۱۱۶۰ میلیارد ریال
- جمع کل یارانه پرداختی بابت گندم، آرد و نان ۱۰۲۸۱۰ میلیارد ریال

الف) علیرغم تحمیل بار مالی به دولت به شرح فوق، تثبیت قیمت نان بدون توجه به افزایش هزینه های تولید، علیرغم افزایش هزینه ها از جمله کرایه حمل ونقل، افزایش قیمت حاملهای انرژی، ذخیره سازی و نگهداری قیمت کیسه گندم و آرد، حقوق و دستمزد آسیابانی و بیمه، منجر گردید، که پرداخت بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد ریال بابت موضوع گندم، آرد و نان توسط دولت، هیچ نفعی برای تولید کننده و مصرف کننده نداشته و منجر به ایجاد فضای تخلف، نظیر فروش آرد خارج از شبکه، کم فروشی و گران فروشی در واحدهای تولید می‌شده است.

ب) تعدیل قیمت نان و عدم امکان اعمال افزایش هزینه‌های تولید منجر به کاهش حاشیه سود منطقی نانوا و به تبع آن استفاده از مواد غیر مجاز و نهایتا تهدید سلامت مصرف کنندگان و افت کیفیت نان شده است.

ج) عدم عرضه گندم و آرد با قیمت واقعی طی دو سال گذشته، علیرغم افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، افزایش هزینه ها و نرخ تورم، ‌ فاصله قیمت تمام شده گندم(۱۱۵۰۰ ریال) و قیمت فروش به کارخانجات جهت تولید آرد(۴۶۵۰ ریال) به شدت افزایش یافته است(حدود۵/۲ برابر) که این مساله خود مفسده بسیار به همراه دارد که افزایش تقاضای سهمیه آرد خبازی‌ها طی دو سال گذشته موید این موضوع است.

بنابراین اصلاح فرآیند پرداخت یارانه گندم، آرد و نان با رویکردهای زیر انجام می‌پذیرد:

- افزایش و بهبود کیفیت و کمیت گندم، آرد و نان برای ارتقاء سطح بهداشت و سلامت جامعه
- حمایت از اصلاح فرآیند تولید نان و کاهش ضایعات
- جلوگیری از نابسامانی‌های موجود در شبکه تولید و توزیع گندم، آرد ونان
- حذف رانت و تقاضای کاذب در بخش گندم، آرد و نان
- ایجاد انگیزه و ارتقاء مشارکت بخش‌های تعاونی و خصوصی در تولید و تامین گندم، آرد و نان
- ارتقای سطح رضایت‌مندی مردم
- مدیریت بهینه منابع مالی دولت در فرآیند تامین گندم، آرد و نان

البته این اقدامات در یک پروسه زمانی میان مدت دو الی سه سال قرار است انجام شود.

وضعیت نانوائیها با توجه به تغییر قیمت آرد چگونه است؟

آرد تحویلی به نانوانی‌ها همچنان به صورت یارانه‌ای است، بنابراین تاکید می‌شود که تغییر قیمت انواع نان، ناشی از کاهش یارانه تخصیصی نیست، بلکه به واسطه واقعی کردن هزینه‌های آسیابانی و تبدیل گندم به آرد، ‌ هزینه‌های تولید نان و نیز افزایش قیمت خرید تضمینی گندم است. بنابراین با توجه به واقعی شدن هزینه‌های تولید نان، بسیاری از تخلفات در خبازی‌ها کاهش یافته و از سوی دیگر این امر منجر به ارتقاء کیفیت نان خواهد شد، لذا این موضوع علاوه بر تایید کارخانجات آرد، از سوی خبازی‌ها نیز مورد استقبال است.

از آنجا که خبازی در زمره مشاغل سخت قرار می‌گیرد، کارگران نانوایی به ویژه در تهران و متناسب با سرقفلی مغازه‌ها از سطح دستمزد نسبتا بالایی برخوردار هستند. علاوه بر این امر، سایر هزینه‌های تولید از جمله تورم سالیانه اصلاح نرخ حاملهای انرژی، هر ساله بر هزینه‌های خبازی‌ها افزوده شده‌ است؛ در حالی که از سال ۱۳۹۱ به دلیل تثبیت قیمت نان، این هزینه‌ها نیز ثابت فرض شده‌اند و این موضوع موجبات نارضایتی خبازی‌ها را فراهم آورده است. در مورد کارخانجات آرد نیز این موضوع صادق است و علیرغم افزایش کلیه هزینه‌ها نرخ تبدیل گندم به آرد طی دو سال اخیر تغییر نکرده است.

برای برون رفت از این معضل چه تدبیری اندیشیده شده است؟

با اصلاح تدریجی شیوه پرداخت یارانه گندم، آرد و نان و نیز تعدیل قیمت انواع گندم، ‌ آرد و نان، طی زمان اجرای طرح، دوره سه سال برخی از اشکالات موجود در سیستم حل خواهد شد و با اجرای این طرح شاهد افزایش حداکثر ۳۰ درصدی در قیمت انواع نان نسبت به سال ۱۶۹۲ خواهیم بود. شایان ذکر است که این افزایش در بسیاری از نقاط کشور بسیار کمتر خواهد بود زیرا در برخی از استان‌ها حسب تصمیم کارگروه استانی با ریاست استاندار طی سنوات اخیر برخی اصلاحات در قیمت آرد و نان صورت پذیرفته است.

نوع نان قیمت کنونی قیمت پس از افزایش ۳۰درصدی
نان سنگک ۶۰۰ تومان ۷۸۰ تومان
نان لواش ۱۶۰ تومان ۲۰۸ تومان
نان بربری ۵۰۰ تومان ۶۵۰ تومان
نان تافتون ۳۰۰ تومان ۳۹۰تومان

روند کار چگونه است؟

در هر استان کارگروهی به ریاست استاندار و عضویت رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان(دبیر) رییس سازمان جهاد کشاورزی، رییس سازمان بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت برنامه ریزی استاندار، سازمان امور اقتصادی و دارایی، اداره کل تعزیرات حکومتی استان شرکت غله و خدمات بازرگانی، رییس اتاق اصناف شهرستان و رییس هیات مدیره اتحادیه نانوایان تشکیل و نسبت به مدیریت و هماهنگی امور مربوط به تولید آرد ونان اقدام می نماید.

قیمت نان در هر استان با مسوولیت استاندار(حداکثر در سقف افزایش ۳۰ درصد) تعیین می‌شود.

آیا قیمت گندم و آرد تغییر می‌یابد؟

در مرحله اول اجرای طرح از ابتدای آذرماه قیمت گندم و متناسب با آن قیمت آرد اصلاح می‌گردد، ۱۰ درصد از افزایش قیمت نان ناشی از افزایش قیمت گندم و مابقی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید است. از ۱۰ آذر نیز تعهدات شرکت بازرگانی دولتی ایران در مورد تحویل گندم به کارخانجات آرد و تعهد این کارخانه‌ها برای تحویل آرد به خبازی‌ها تا پایان آبان ماه با قیمت گذشته به قوت خود باقی است.

بخشی از این افزایش قیمت به منظور تامین بخشی از نقدینگی لازم برای خریدهای آتی به ویژه در مورد گندم(که براساس مصوبه هیات وزیران قیمت خرید تضمینی افزایش یافته است) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این امر به دلیل تاکید دولت در اجرای سیاست حمایتی خرید تضمینی گندم(کالای استراتژیک) علاوه بر تامین نهاده‌های کشاورزی و ماشین آلات مربوطه است.

قیمت خرید تضمینی گندم طی سنوات اخیر به شرح زیر است:

سال ۹۰-۹۱ ۹۱-۹۲ ۹۲-۹۳ ۹۳-۹۴
قیمت تضمینی ۴۲۰تومان ۸۰۰تومان ۱۰۵۰ تومان ۱۱۵۰تومان

در مورد قیمت آرد نیز به دلیل متفاوت بودن کارمزد تبدیل در کارخانجات با بهره‌وری متفاوت با دامنه قیمتی بسیار اندک در استان‌های کشور در کارگروه استانی تعیین خواهد شد.

برای بهبود کیفیت نان چه برنامه‌ای پیش بینی شده است؟

در جهت بهبود کیفیت نان و ایجاد رقابت سالم بین خبازی‌های سنتی، آزاد پز، فانتزی، نان صنعتی، حجیم و نیمه حجیم حداقل ۲۰ درصد از مجموع آرد مصارف خبازی به قیمت غیر یارانه‌ای اختصاص خواهد یافت که قیمت فروش نان این واحدها، با هدف رقابت و ارتقای کیفیت مشمول نرخ گذاری نبوده و از شمول قیمت گذاری مستثنی است.

هم اکنون از مجموع ۶۷۰۸۰ واحد صنفی خبازی(بدون فانتزی، حجیم، نان صنعتی، محلی) تعداد ۵۶۷۳۶ واحد دارای پروانه کسب یارانه‌ای معادل ۵/۸۴درصد و تعداد۱۰۳۴۴ واحد دارای مجوز آزاد پز(معادل ۵/۱۵ درصد) هستند که به دلیل تثبیتی بودن قیمت نان و عدم عرضه گندم و آرد به نرخ آزد، امکان فعالیت آزاد پز ندارند بدیهی است با اجرای این طرح با اولویت این واحدها امکان فعالیت واحدها آزادپز فراهم خواهد شد.

تعداد واحدهای نانوایی کشور بر حسب نوع پخت نانوایی به شرح جدول زیر است:

نوع پخت نانوایی کل درصدنسبت به کل
جمع ۷۱۱۸۶ ۱۰۰
لواشی ۲۶۰۱۴ ۳۶/۵
تافتونی ۱۶۶۵۱ ۲۳/۴
بربری ۱۷۵۰۳ ۲۴/۶
سنگکی ۶۳۶۹ ۸/۹
فانتزی ۲۳۸۷ ۳/۴
حجیم(تولید کننده انبوه) ۶۳۴ ۰/۸۹
نان صنعتی ۱۲ ۰/۰۱
متفرقه محلی ۱۶۱۶ ۲/۳

علاوه بر موارد مذکور، تشکل‌ها، اتحادیه‌ها وانجمن‌های مرتبط با گندم، آرد و نان آمادگی لازم جهت برگزاری نشست‌های تخصصی و کارشناسی به منظور ارایه راهکارهای بهبود کیفیت را دارند. یکی دیگر از راهکارهای بهبود کیفیت نان، پیش‌بینی اعتبارات لازم برای توسعه واحدهای پخت نان صنعتی در بودجه‌های سنواتی است.

براساس ماده ۶ - قانون هدفمندسازی یارانه‌ها دولت موظف است که سیاست‌های تشویقی و حمایتی لازم را برای ایجاد و گسترش واحدهای تولید نان صنعتی و نیز کمک به جبران خسارت واحدهای تولیدی آرد و نان که در اجراء این قانون ادامه فعالیت آنها با مشکل مواجه شود، اتخاذ کنند.

در بخش خبازی‌های یارانه‌ای، نحوه ارتقاء کیفیت نان چگونه است؟

اولین راهکار بهبود کیفیت که قبلا نیز توضیح داده شد اصلاح و واقعی کردن هزینه‌های تولید نان در خبازی‌ها است، این امر سبب اصلاح وزن چانه، رطوبت نان، کیفیت پخت و… می‌شود.

علاوه بر این موضوع سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با هماهنگی بازرسی اتاق اصناف از طریق ساماندهی بازرسین و تدوین دستورالعمل‌های لازم نسبت به نظارت بر فرآیند مذکور می‌نماید. بر این اساس ضمن اختصاص حوزه بازرسی صرف نانوائی‌ها، نسبت به توجیه بازرسان و تنظیم ساعت پخت نانوایی و نصب تابلو در خبازی اقدام خواهد شد.

در نهایت در حوزه گندم، آرد و نان خوشبختانه تشکل‌های قوی و منسجمی از جمله انجمن کارخانجات آرد، اتحادیه نانوائی‌ها، اتحادیه نانوائی‌های صنعتی و فانتزی و اتحادیه نانوائی‌های سنگک فعال هستند که نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی ارتقاء دانش خبازی‌ها به منظور بهبود کیفیت نان اقدام می‌نماید. همچنین همواره در اجرای طرح‌های بهبود و اصلاح فرآیند همراه دولت و مردم بوده‌اند. از این رو آمادگی لازم برای برگزاری نشست‌های تخصصی لازم را دارا هستند.