۲۰۰ روز گذشت؛ ۲۰۰ کارگر همچنان بیکارند

" ایلنا ": شدت انتقادهای مردمی از مسئولین سیستان و بلوچستان درباره وضعیت بازارچه مرزی " گمشاد " ادامه دارد. مرزنشینان در حالی از بی تفاوتی ها گلایه دارند که این بازارچه همواره از سوی افغانستان و مرزبانی ایران طی امسال تعطیل شده. تعطیلی که هر بار زندگی صدها خانواده را مختل و معیشت آنان را دشوار کرده است.

به گزارش خبرنگار " ایلنا " از زاهدان، این بازارچه در شرایطی هفتمین سالگرد افتتاح خود را پیش رو دارد که تا کنون هیچ توافقنامه ای برای به رسمیت شناختن فعالیت های بازرگانی آن با افغانستان مبادله نشده است. در واقع دولت افغانستان فعالیت این بازارچه مرزی را به رسمیت نمی شناسد.

اکنون بیش از ۶۰ روز از هشتمین تعطیلی این بازارچه در سال جاری می گذرد. این بار اما از سوی افغانستان تعطیل شده است. به گفته برخی از تجار افغان دولت محلی به دلیل آنچه خلاء قانونی خوانده، از ورود و خروج کالا از ایران جلوگیری می کند.

" محمد رهدار " رئیس بازارچه مرزی " گمشاد " در باره علت مبادله نشدن توافقنامه همکاری ایران و افغانستان می گوید: موضوع را دو سال است پیگیری می کند و بارها به نمایندگی وزارت امور خارجه در استان، استانداری و مدیریت بازارچه های مرزی مکاتبه کرده است.

این نخستین باری نیست که بازارچه مرزی " گمشاد " تعطیل می شود. طی امسال این بازارچه تعطیلی ۱۲۰ روز متوالی را نیز در کارنامه دارد. هر روز که این مرکز بازرگانی تعطیل می شود، ۲۳۰ شغل مستقیم حذف شده و جمعیت زیادی بیکار می شوند. مدیر این بازارچه معتقد است تا زمانی که موافقتنامه همکاری با افغانستان مبادله و موضوع به صورت رسمی دنبال نشود، اوضاع این گونه باقی می ماند. " رهدار " می افزاید: «این موضع خسارت های جبران ناپذیری به مردم و دولت وارد کرده است.

اکنون اما تجار افغان بازارچه های جایگزینی را انتخاب کرده اند. تجاری که پیش از این از بازارچه مرزی " گمشاد " کالا مبادله می کرده اند امروز بازارچه های مرزی " دوکوهانه " و " میل۷۸ " در” نهیندان” و “سربیشه” را انتخاب کرده اند.

" مدیر بازارچه " تاکید می کند: این شرایط به هیچ عنوان به نفع سیستان و بلوچستان نیست.

او می افزاید: در آخرین بازدیدی که طی ۲۰ روز گذشته از بازارچه میل ۷۸ در خراسان جنوبی داشته، از تفاهم مسئولین هم حیرت زده شده و امکانات موجود آنان در مقایسه با حجم و تنوع محصولات صادراتی از جمله ایزوگام، شیشه، آهن آلات، مواد خوراکی و مصالح ساختمانی مایع شگفتی وی شده است.

مسئولین به " فقرا " کمک کنند

" یعقوب دهمرده " یکی از کارگران بیکار بازارچه مرزی گمشاد در یک خانواده ۱۳ نفره زندگی می کند که با مشکلات اقتصادی زیادی همراه است. او می گوید: برای اینکه زندگی شان را اداره کنند و برادرانش بتوانند به مدرسه بروند، باید در بازاچه کار کند. " یعقوب " که مهاجرت از منطقه را برای خود ناممکن می داند، از مسئولین می خواهد تا فقرا را حمایت کنند.

با خشک شدن دریاچه " هامون " و بیکاری بخش عظیم مردم، این بازارچه مرزی تا حدودی بخش اشتغال از دست رفته منطقه را فعال کرد. مردم از همان ابتدا با اجرای طرح های گوناگونی مورد حمایت دولت قرار گرفتند. کمکی که رنج های زیادی را نیز برای مردم به همراه داشت. برای نمونه طی چند سال اخیر واردات دام در این منطقه آزاد و پس از گذشت یک برهه کوتاهی ممنوع اعلام شد، یا اینکه طرح فروش سوخت توسط مرزنشینان از طریق سازمان همیاری شهرداری ها دنبال و ناگهان متوقف شد. جدیداً نیز طرح دیگری از فروش قانونی سوخت توسط به اصطلاح نمایندگان مردم آغاز شد و در گام اول به حاشیه رفت.

بخش عمده مردم حاشیه دریاچه " هامون " در شمال شهرستان هیرمند اعتقاد دارند که بازارچه مرزی " گمشاد " فقط برای عده خاصی مفید بوده و عمده مردم را در بر نگرفته است. آنها معتقدند که اگر دامی در یک برهه وارد شده، گروهی که نفوذی در دستگاه های اجرایی داشته اند، بهره مند شده اند و مردم واقعی بی بهره مانده اند. " فرهاد " یکی از شهروندان هیرمند است که این اعتقاد را نیز دارد. او می گوید: «چند سال قبل برای بازارچه " گلشاه " نیز(یک بازارچه موقت در هیرمند) هزاران کارت " مبادله کالا " صادر شد. مردمی هم که در شهر زندگی می کردند از این کارتها دریافت کردند. در این میان یک عده خاصی که به تنهایی ده ها کارت مبادله داشتند. خارج از نوبت از آنها استفاده می کردند. در نهایت این طرح هم به شکست خورد».

بازارچه مرزی " گمشاد " در سال ۸۶ به منظور افزایش توان اقتصادی مردم مرزنشین و آسیب دیده از خشکسالی گشایش یافت. این بازارچه که از موقعیت استراتژیک و مناسبی در میانه مرز دو منطقه افغانستان جانمایی شده، اکنون فعالیتهای اقتصادی خود را فقط از طریق " فراه " این کشور دنبال می کند. متاسفانه این بازارچه فاقد هر گونه تاسیسات ذخیره و انباشت کالا و حتی خدمات ارتباط تلفنی است. ضعف زیرساختی بازارچه به اندازه ای است که شرایط سختی را برای مبادله کالا ایجاد کرده.

برخی کارشناسان اساساً اشتغال و فعالیت در این بازارچه مرزی را به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های بازرگانی غیر پایدار می دانند و می گویند که بازارچه ای که انبار و فضای سرپوشیده برای اتراق کالا ندارد، نمی تواند مرکز ساماندهی مبادلات مرزی باشد.

" مهاجرت ها " ادامه دارد

گزارش ها از مهاجرت های گسترده در منطقه سیستان حکایت دارد. در آخرین گزارش اعلام شده بیش از پنج هزار خانوار از این منطقه طی امسال مهاجرت کرده اند. گفته می شود بیشتر مهاجرت ها مربوط به شهرستان هیرمند و روستاهای آن است.

خشکسالی ۱۵ ساله مهمترین علت مهاجرت اعلام شده. مهاجرتی که از سال ۸۵ آغاز شده و تا سال ۹۰ بیش از ۹۰۰۰ خانوار از روستاهای هیرمند را از منطقه خارج کرده است(مرکز آمار ایران). به گفته " گری لوئیس " کارشناس ارشد سازمان ملل، متوسط درآمد مردم این منطقه ۲۰ دلار درماه است. درآمدی به مراتب پایین تر از خط فقر. به نظر می رسد این درآمد همان یارانه نقدی دولت باشد.

این دست و آن دست کردن مسئولین مردم را کلافه و رنج مهاجرت را برای آنها اجبار کرده است. بازارچه مرزی " گمشاد " که به تنهایی تکاپوی ویژه ای به شرایط زندگی این منطقه داده بود، امروز اما در رکودی بی سابقه به سر می برد. هر چند استاندار جدید پس از چند ماه ورود به استان وعده حل مشکلات این بازارچه را داده ولی به نظر سرعت پیگیری در حد مطلوبی نیست. مردم این منطقه که در گذشته هم کشاورزی نداشته اند و با دریاچه و دامداری امرار معاش می کرده اند، امروز این دو را نیز از دست داده اند. این بازارچه و تغییر سیاست هایی که مردم را تا کنون رنجور کرده به نظر مهمترین خاسته آنها باشد. سیاست هایی که بعضی اوقات سفارش پذیر بوده و اقشار را متمایز می کرده.