مرتضی مکی در گفت‌وگو با ایلنا:
تهران باید بر سیاست صبر استراتژیک خود باقی بماند/ عملی کردن تهدیدِ بازرسی و توقیف کشتی‌های ایران، هزینه زیادی برای آمریکایی‌ها خواهد داشت
تحلیل‌گر ارشد مسائل اروپا و آمریکا اقدامات احتمالی آمریکا در اجرایی کردن ادعای خود، پیرامون مکانیسم ماشه را بررسی و تاکید کرد هر اقدام آمریکا می‌تواند واکنش و تبعات غیرقابل پیش‌بینی را برای هر دو کشور داشته باشد.
با اعلام پایان ۳۰ روز مهلت فعال‌سازی مکانیسم ماشه و طرح ادعای آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌هایی که با قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده‌اند، دوباره بازگردانده می‌شوند، سران کاخ سفید اجرای آن را برای همه کشورها الزام‌آور دانستتند اما دیگر کشورهای عضو برجام با اعلام موضع نسبت به این موضوع این اقدامات آمریکا را یک‌جانبه‌گرایی دانسته و تاکید کردند که همچنان در برجام خواند ماند.
«مرتضی مکی» تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره اینکه آمریکا چقدر به تنهایی امکان اجرایی کردن ادعای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را دارد و نقش اروپا در این میان چیست، اظهار داشت: اراده سیاسی دولت‌های اروپایی بر حفظ برجام است، هرچند شرکت‌های اروپایی بعد از خروج آمریکا از برجام با هزینه فایده کردن سود مشارکت و همکاری با آمریکا و ایران، ایالات متحده را انتخاب کردند و در پی آن ایران را ترک کردند اما دولت‌های اروپایی قطعاً اراده‌شان بر حفظ برجام است اما نتوانستند آن‌طور که باید به تعهداتشان عمل کنند.
وی ادامه داد: آنها برجام را یک دستاورد سیاسی و حقوقی بزرگ در چارچوب سیاست عدم اشاعه می‌دانند و برجام را یکی از دستاوردهای قدرت نرم خودشان در مهار مسائل هسته‌ای ایران تلقی می‌کنند، اروپاییها برجام را توافقنامه امنیتی برای اروپا می‌دانند که فروپاشی و از بین رفتن آن می‌تواند تبعات امنیتی برایشان داشته باشد. آن هم به دلایل مختلفی از جمله یک دهه تحولات و بحران‌هایی که در سوریه و عراق آثارش متوجه اروپا بود، این موضوع‌ها نشان داد که اروپاییها تا چه اندازه از منطقه خاورمیانه آسیب‌پذیر هستند.
این تحلیل‌گر ارشد مسائل اروپا درباره اینکه اروپاییها تا چه حد می‌توانند در مواضع خودشان پایدار و پایبند بمانند، خاطرنشان کرد: دو سال و نیم از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد و علیرغم تمام تحرکات سیاسی که آمریکا با اروپاییها داشته و تلاش کردند آنها را متقاعد به خروج از برجام کنند و یا زمینه را برای فعال کردن مکانیزم ماشه در چارچوب توافقنامه برجام به کار ببرند، نتوانستند این کار را انجام دهند و اراده سیاسی اروپاییها بر حفظ برجام استوار ماند؛ اما اینکه تا کی این کار را ادامه می‌دهند به مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بستگی دارد.
وی اضافه کرد: اگر بایدن پیروز شود، قطعاً کار اروپاییها و ایران در حفظ برجام و اجرای تمام تعهدات اعضای دیگر برجام بسیار ساده‌تر خواهد بود، اما اگر ترامپ همچنان در کرسی قدرت باقی بماند، برای ایران و دولت‌های اروپایی کار را دشوار خواهد کرد، بنابراین باید دید آیا دولت‌های اروپایی همچون دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ همچنان بر مواضع خودشان پایدار هستند، یا تلاش خواهند کرد چالش‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی خودشان با آمریکا را مدیریت کنند. پیروزی مجدد ترامپ با توجه به شخصیت غیرقابل پیش‌بینی او باعث شده است که بسیاری منتظر انتخابات آمریکا باشند تا تصمیماتی در قبال آن تحولات اتخاذ کنند.
مکی درباره واکنش سازمان ملل به این اقدام آمریکا و اینکه علیرغم موضوع صریح دبیرکل سازمان ملل اما بیانیه این سازمان تاکید کرده در موضوع عدم قطعیت وجود دارد، گفت: سازمان ملل و شخص دبیرکل آقای «آنتونیو گوترش» در قبال تحولات چند‌ماه اخیر آمریکا که سعی در اجرا و فعال‌سازی مکانیزم ماشه در چارچوب شورای امنیت و قطعنامه ۲۲۳۱ داشت، تلاش کرد یک نگاه بی‌طرفانه داشته باشد و وارد دعوای طرفین برجام و اعضای شورای امنیت نشود که به جایگاه سازمان ملل متحد، دبیر کل و همچنین شورای امنیت آسیب نخورد، اما اقدامات یکجانبه آمریکا در بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل با تفسیر خاصی که از قطعنامه ۲۲۳۱ دارند، دبیرکل و دبیرخانه سازمان ملل را مجبور به واکنش کرد.
این کارشناس ارشد مسائل سیاست خارجی یادآور شد: دبیرکل سازمان ملل پیش از اینکه دبیرخانه این سازمان موضع اخیر را بگیرد، صراحتاً نسبت به اقدام آمریکا موضع گرفت و نظر شورای امنیت را در این زمینه موثر دانست و تاکید کرد در چارچوب آن کمیته تحریم باید تشکیل شود. تا زمانی که کمیته تحریم تشکیل نشود قطعاً آمریکا نمی‌تواند از ساز و کار سازمان ملل برای اجرای تحریم‌ها استفاده کند هر اقدامی هم که انجام دهد یک جانبه بوده و در چهارچوب سازوکارهای بین المللی و شورای امنیت تعریف می شود.
وی درباره اینکه گفته می‌شود آمریکا بناست اجرایی شدن مکانیسم ماشه را با توقیف و بازرسی کشتی‌های ایرانی اجرایی کند، بیان داشت: آمریکایی‌ها هر آنچه را که می‌خواسته‌اند علیه ایران انجام دهند، اجرایی کرده‌اند، تنها موردی که آمریکایی‌ها می‌توانند آن را به اجرا بگذارند و تهدید خودشان را عملی کنند، بازرسی یا توقیف کشتی‌های ایران در آب‌های آزاد است؛ اما اگر آمریکایی‌ها بخواهند چنین کاری کنند هزینه زیادی برای آنها دارد چرا که ایران واکنش غیرقابل پیش‌بینی خواهد داشت.
مکی گفت: به نظر نمی‌رسد ایالات متحده در این فرصت باقی مانده تا انتخابات آمریکا اقدام عملیاتی و جدی نسبت به توقیف کشتی‌های ایرانی انجام دهد که اگر انجام دهند تبعات غیرقابل پیش‌بینی هم برای ایران و هم برای آمریکا در پی خواهد داشت و فضا و موقعیت فعلی دگرگون خواهد شد. ایران باید به همان سیاق سیاست صبر استراتژیک در قبال ایالات متحده باقی بماند تا اینکه ببینیم نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چه می‌شود.
