قدم‌های تروئیکای اروپایی در فضای ابهام و تردید برداشته شده است/ تهران همچنان در تلاش است تا با دیپلماسی برجام را حفظ کند

مرتضی مکی در در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به فعال‌سازی «مکانیسم حل اختلاف» از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام، در تشریح اهداف این اقدام از سوی کشورهایی که پس از خروج ایالات متحده از برجام به هیچکدام از تعهدات خود عمل نکرده‌اند، گفت: پس از گذشت یک سال و نیم از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها تلاش کردند که با ایجاد راهکارهای مالی مستقل بتوانند این توافق را حفظ کنند و ایران هم بتواند از منافع حضور در برجام بهره‌مند شود؛ با این حال طی این مدت شاهد بودیم که تروئیکای اروپایی جز حرف هیچ اقدامی صورت ندادند و نشان دادند که نه اراده سیاسی دارند و نه توان دارند که گامی در این جهت بردارند. 

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به بی‌عملی اروپا، پنج گام را در جهت کاهش تعهدات خود در برجام اتخاذ کرد که در این گام‌ها هدف این بود که اروپا ترغیب شود تا قدمی را در جهت انجام تعهداتش بردارد اما متاسفانه آنها علیرغم  اینکه ایران درب گفت‌وگو در تمام این مدت باز نگه داشته است، همچنان به بی‌عملی خود و تنها شعار دادن ادامه دادند. 

مکی افزود: البته در این فاصله آمریکا تحریم‌های ثانویه‌ای را نیز پس از خروج از برجام به اجرا گذاشت و فشارهایش را بر اروپا افزایش داد که می‌توان بصورت مصداقی به تهدید برای بازگرداندن اروپایی‌های داعشی به کشورهایشان و بالا بردن سهم اروپا از بودجه ناتو اشاره کرد. 

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: پس از ترور سردار سلیمانی و واکنش ایران به این ترور، فشار سیاسی و اقتصادی دولت ترامپ به اروپا افزایش پیدا کرد و همانطور که واشنگتن پست در هفته گذشته به آن پرداخت آمریکایی‌ها اروپا را تهدید به افزایش تعرفه واردات خودرو کرده‌اند و این در حالی است که سالانه حدود ۲۷ تا ۲۸ درصد واردات خودرو ایالات متحد از اروپا انجام می‌شود که مبلغی حدود ۳۷ میلیارد دلار است و بالا رفتن تعرفه آن می‌تواند ضربه سختی به اقتصاد اروپا وارد کند. 

وی افزود: در نتیجه باید بدانیم برای اروپایی که منافع اقتصادی خود را در بالاترین درجه اهمیت قرار می‌دهد و حاضر است که هر توافقی را برای آن به خطر بیندازد، برجام نیز استثنا نخواهد بود و اتحادیه اروپا علیرغم اینکه برجام را دارای دستاوردهای زیاد و حیثیتی برای این اتحادیه عنوان می‌کند اما همانطور که وزیر امور خارجه در توئیتی مطرح کرد آنها همچنان شاگردهای کلاسی هستند که همواره سعی می‌کنند به حرف قلدر کلاس گوش داده و به آن عمل کنند. 

مکی گفت: فرآیند فوق مسیری بود که اروپایی‌ها را ترغیب کرد که فشار بیشتری بر ایران بیاورند و همانطور که بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس مطرح کرده است یک برجام پلاس یا مکملی را در کنار برجام آنطور که ترامپ می‌خواهد به امضا برسانند. با این حال اما شاهد هستیم این قدم‌های تروئیکای اروپایی نیز در فضای ابهام و تردید برداشته شده است تا همچنان از لحاظ سیاسی و تبلیغاتی عنوان کنند که آنها به دنبال حفظ برجام هستند و این ایران است که برجام را نقض کرده است. 

وی ادامه داد: این در حالی است که مکانیسم حل اختلاف می‌تواند در نهایت به فعال شدن مکانیسم ماشه بینجامد و این موضوع به هیچ عنوان با آنچه اروپایی‌ها مبنی بر حفظ برجام مطرح می‌کنند، هم‌خوانی ندارد و آنها با پیشبرد این اهداف متناقض درصدد فشار بیشتر بر ایران هستند تا در چهارچوب این فشار بتوانند مذاکرات فراگیرتری ورای مسائل هسته‌ای و در اصل آنچه ترامپ می‌خواهد با ایران انجام دهند. 

این کارشناس مسائل اروپا و آمریکا در پاسخ به این سوال که پاسخ احتمالی تهران به این اقدامات و فشارهای اروپا چه خواهد بود و آیا کاهش دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فعالیت‌های کشور می‌تواند پاسخی به فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف باشد،‌ گفت: البته همانطور که رهبری در سخنانشان فرمودند درب مذاکره برای همه کشورها به جز ایالات متحده باز است و باید این مذاکرات با قدرت انجام شود؛ با این حال تهران هم اهرم‌ها و مکانیسم‌هایی را برای مقابله با بدعهدی غرب و اجرای مکانیسم ماشه در اختیار دارد که توقف اجرای پروتکل الحاقی یا کاهش دسترسی آژانس به اطلاعات هسته‌ای یکی از آنها است. البته جمهوری اسلامی ایران با توجه به مسائل داخلی و منطقه‌ای در تلاش است تا همچنان با استفاده از دیپلماسی به راه حلی برای حفظ برجام دست پیدا کند.