سفرهای اخیر رئیس‌جمهور نمایانگر حرکت منطقی ایران در مسیر دیپلماسی است
برخی از افراد، دیپلماسی و مهمترین ابزار آن یعنی گفت‌وگو را بی‌فایده می‌دانند، دلیل بی فایده بودن دیپلماسی از نظر آنها، سرنوشت برجام است. آنها می‌گویند اگر مسیر دیپلماسی پس از ۱۲ سال گفت‌وگو به برجامی منتهی شد که امروز شاهد آن هستیم، بنابراین چرا باید عبرت نگرفته و به دنبال سازوکارهای بی‌نتیجه رفت؟
حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران هفته گذشته در جمع ایرانیان مقیم مالزی گفت: «در ذهن برخی ها در داخل و خارج از کشور این گونه مطرح بود که یا ایرانی ها یا طرف مقابل اهل گفت و گو نیستند و در دو طرف تردید وجود داشت، ما می خواستیم بگوییم از طرف ایران مشکلی نیست و ما آماده ایم مشکلات در منطقه و جهان را با گفت و گو حل و فصل کرده و روابط نزدیک تری با کشورها داشته باشیم». ایشان با بیان این که «مشکلات با دیگر کشورها را از راه مذاکره قابل حل و فصل می دانیم» نکته ی کلیدی را در خصوص روش حل و فصل مجموعه مسائل بغرنج دو جانبه و چند جانبه بین الملل و منطقه ای مطرح ساخت و آن اینکه پیچیدترین مسائل با کمترین هزینه از طریق گفتگو، تعامل و دیپلماسی قابل حل و فصل است. آنگونه که ضرب المثل فارسی تصریح دارد «گرهی که به دست باز میشود، نباید به دندان گشود».
این در حالی است که برخی از افراد، دیپلماسی و مهمترین ابزار آن یعنی گفت‌وگو را بی فایده می دانند، دلیل بی فایده بودن دیپلماسی از نظر آنها، سرنوشت برجام است. آنها می گویند اگر مسیر دیپلماسی پس از ۱۲ سال گفت و گو به برجامی منتهی شد که امروز شاهد آن هستیم، بنابراین، چرا باید عبرت نگرفته و به دنبال سازوکارهای بی نتیجه رفت؟ پاسخ این است که برجام تفاهمی مطلوب، برد – برد، درخور توجه و مهم بود که بنابر کارشکنی های داخلی، فریبکاری صهیونیست ها، ریاض و ابوظبی و نهایتا تغییرات صورت گرفته در کاخ سفید، با مشکل مواجه گردید. تغییر دولت در آمریکا و حسادت رئیس جمهوری جدید نسبت به رئیس جمهوری قبلی این کشور، در کنار تاثیرگذاری موثر تندروها موجب شد تا گامهای ناصوابی از سوی ترامپ برداشته شود و مسیر به سمت دیگری منحرف گردد. البته بی عملی سایر اعضای برجام بویژه سه عضو اروپایی هم تاثیر منفی خود را بر جای گذاشت.
بنابر گزارشهای صادره از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی، در میان اعضای برجام، تنها ایران به تعهدات خود پایبند مانده است. اگر امروز هم شاهد اقدامات ایران در کاهش تعهداتش پس از یک سال صبر استراتژیک هستیم، باز نقض برجام صورت نگرفته و ایران در قالب برجام و مطابق با بندهای ۲۶ و ۳۶ تعهدات خود را کاهش داده است. خروج ترامپ از برجام و بی عملی اروپا، موجب نشده تا ایران بابِ گفت و گو را بسته و دیپلماسی را به دست فراموشی بسپارد. استقبال از تحرکات رئیس جمهوری فرانسه و نخست وزیر ژاپن و تاکید بر امکان گفت و گو با آمریکا در قالب برجام، نشانه های این امر هستند. سفر اخیر رئیس جمهوری به کوالالامپور و ژاپن و گفتگوهای صورت گرفته با سران برخی از کشورهای اسلامی و نخست وزیر ژاپن، نمایانگر حرکت منطقی ایران در مسیر دیپلماسی است.
این سفر ها با هدف فرصت سازی برای توسعه فرایند همکاری و تعامل در مسیر دیپلماسی و هم افزایی از طریق مشارکت جمعی برای ارتقاء سطح توافقات راجع به موضوعات مختلف دوجانبه، منطقه ای و بین المللی انجام گرفت. امری که جامعیت نگاه مثبت ایران را به اثر بخشی، کاربردی بودن و جایگاه پر اهمیت دیپلماسی برای حل و فصل مسائل بغرنج جهان محرز می نماید.
با چنین نگاهی به جایگاه گفتگو و دیپلماسی باید انتظار داشت در نهایت موفقیت ها در مسیر گفتمان سازی و دیپلماسی حاصل گردد و در نتیجه مسیر غیر منطقی و ظالمانه فشار حداکثری و تروریسم اقتصادی نسنجیده علیه ملت ایران بدون هیچ گونه دستاوردی، با ناکامی و شکست کامل مواجه گردد.
آمریکا می خواست با فشار حداکثری و تروریسم اقتصادی، ایران را وادار به حرکت در مسیری کند که آن کشور ترسیم می کند، ولی مقاومت ایران از سویی و دیپلماسی فعال ایران از سوی دیگر نشان داده است که آمریکا به هدف خود نخواهد رسید. بنابراین شایسته است که دولت آمریکا به ریل و مسیر برد- برد گفتمان و تفاهم برجام بازگردد، بیش از این خود را بازیچه دست امثال نتانیاهوی شرور قرار ندهد، از رویکرد خصمانه نسبت به ایران بازگشته، منطقی عمل نموده و مسیر منتج به بازی باخت- باخت را تغییر دهند. ادامه این مسیر ظالمانه که بیماران صعب العلاج و نیز کودکان، زنان و مردان از ضعیف ترین بخش های جامعه ایران را هدف قرار داده، تصمیمی غیر منطقی است. در مسیر تعامل و همکاری، قطعا ایران شریکی مطمئن و متعهد در کنار جامعه جهانی است.
سعید محمدی، کارشناس سیاسی
