گریزی از بازی برد – برد نیست

زمانی که توافق نامه هسته‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و ۱+۵ امضاء شد، آقای روحانی رئیس‌جمهور اعلام کرد که این توافق یک توافق برد – برد بوده است، بدین معنی که همه اعضا از انعقاد چنین توافقی سود برده‌اند. سودی که آمریکا و اروپا از این توافق بردند، تعهد ایران به اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود بود و سودی که ایران از آن برد، برداشته شدن تحریم‌های وضع شده علیه جمهوری اسلامی ایران و آزاد شدن منابع مالی آن بود.

اما پس از بر سر کار آمدن ترامپ، وی توافق هسته‌ای را نقض کرد. وی معتقد بود بر اساس توافق انجام شده آمریکا چیزی بدست نیاورده، در حالیکه ایران به منافع زیادی دست پیدا کرده است. به عبارت دیگر وی از اینکه توافق صورت گرفته بین آمریکا و ایران در چهارچوب بازی برد – برد بوده است، ناخشنود بود، چرا که به اعتقاد وی هیچ کشوری در دنیا استحقاق و شایستگی آن را ندارد که در توافقی با آمریکا به یک اندازه سود ببرد و این آمریکا است که باید با تحمیل دیدگاه های خود به طرف مقابل سود بیشتری برده و کشور مقابل سود کمتری ببرد، یعنی بازی باید با حاصل جمع صفر باشد نه برد- برد. 

به دنبال استنکاف مقام‌های ایران از تجدید مذاکره با آمریکا برای توافق جدید هسته‌ای، آمریکا تحریم‌های برداشته شده علیه ایران را بازگرداند. در واقع آمریکا اطمینان داشت که اجرای تحریم ها، در نهایت به استیصال جمهوری اسلامی ایران منجر شده و این کشور مجبور خواهد شد مذاکرات جدید را با آمریکا آغاز کند. اما پس گذشت حدود دو سال از نقض توافق هسته‌ای با ایران، تحولات ذیل موجب شده است تا آمریکا به این نتیجه برسد که تحمیل توافق بر اساس بازی با حاصل جمع صفر به ایران امکان پذیر نیست و این توافق باید بر مبنای بازی برد – برد باشد، به عبارت دیگر در هر گونه توافقی بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا اگر ایران منتفع نشود و منافع ملی ایران تامین نشود، هیچ کشور دیگری سود نخواهد برد. 

بر این اساس مواضع آمریکا در قبال ایران بطور فزاینده در حال کمرنگ شدن است و ترامپ پس از اینکه همه اهرم‌های بکارگرفته شده‌اش علیه ایران از جمله تروریسم اقتصادی، تهدید نظامی، بکارگیری اهرم‌های منطقه‌ای و اعمال فشار بر ایران از طریق برخی کشورهای منطقه خللی در اراده جمهوری اسلامی ایران ایجاد نکرد، متقاعد شده است که توافق با ایران باید بر مبنای بازی برد- برد باشد، چه این توافق بازگشت ترامپ به برجام باشد و یا اینکه مذاکرات جدیدی صورت پذیرد. البته مشخص است که بدون توبه ترامپ و توقف تروریسم اقتصادی علیه کشورمان، چشم اندازی برای مذاکرات جدید وجود نخواهد داشت. توقف تروریسم اقتصادی، بازگشت ترامپ به برجام و اجرای تمامی تعهدات ۱+۵ در قبال جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند راه را برای مذاکره در قالب برجام را محقق کند. مذاکرات جدید برای توافقات برد – برد دیگر هم به شرطی قابل پیش‌بینی است که توافقات قبلی بصورت کامل اجرایی شده باشند. 

علی امیدوار (کارشناس سیاسی)