یادداشت مهدی مطهرنیا؛
حکم دادگاه لاهه، قدرت چانه‌زنی ایران برای حفظ برجام را افزایش می‌دهد
بر اساس حکم دادگاه لاهه، قدرت چانه‌زنی ایران و مکان جغرافیایی تنفس ایران برای همکاری با کشورهای اروپایی با چنین حکم حقوقی فراخ‌تر می‌شود و می‌تواند تا حدود زیادی مؤثر بر توان دیپلماتیک ایران برای چانه‌زنی در حوزه مذاکرات بین ایران و نظام بین‌الملل به نمایندگی اروپایی‌ها و همچنین چین و روسیه باشد
به گزارش ایلنا، دیوان لاهه روز چهارشنبه به نفع ایران حکم داد و قرار موقت برای رفع محدودیت‌های هوانوردی، کشاورزی و دارویی ایران را صادر کرد. بر اساس این حکم، آمریکا طبق معاهده مودت سال ۱۹۵۵ موظف است تا موانع ناشی از تحریم‌های ۱۵ مرداد در مورد صدور دارو، وسایل پزشکی، مواد غذایی و هواپیما و قطعات آن و بازرسی‌های مربوطه را به ایران بردارد.
حکم این دادگاه از منظرهای مختلف بااهمیت و قابل‌بررسی است و از نگاه حقوقی غیرقابل کتمان است. به‌هرتقدیر ایران توانست در یک دادگاه بین‌المللی آن‌هم در فراز جهانی با توجه به تعهد حقوقی ناشی از پیمان مودت سال ۱۹۵۵ که بین ایران و ایالات‌متحده آمریکا بسته شد موفق شود و از طرفی دیگر به شکل تلویحی اما مؤثر اذعان کند که هر دو طرف باید از اقدام‌ها و کنش‌هایی که منجر به امکان تنش میان روابط دو طرف و استفاده از ابزارهای غیرسیاسی شود اجتناب کنند و لذا این موضوع از منظر حقوقی می‌تواند به‌عنوان یک دستاورد دیپلماتیک محسوب شود و آنچه به‌عنوان حکم حقوقی دیوان لاهه انجام داد یک پیروزی حقوقی است که این پیروزی حقوقی فارغ از لازم‌الاجرا بودن آن توسط آمریکا قابل‌اعتنا و تأمل است؛ اما گذشته از اهمیت حکم این دادگاه، این حکم قدرت سیاسی و دیپلماسی ایران را نشان داد.
به‌هرتقدیر وجود عناصر بسیار متخصص در نمایندگی ایران برای پیگیری این پرونده به‌ویژه وجود استادی مانند دکتر جمشید ممتاز که دارای برد تخصصی در این زمینه و در تراز بین‌المللی و جهانی است و همچنین تلاش دستگاه دیپلماسی با مدیریت دیپلمات برجسته‌ای همچون محمدجواد ظریف در این زمینه را نمی‌توان نادیده گرفت، به‌هرتقدیر دستیابی به این پیروزی حقوقی با همه نقص‌هایی که ممکن است از منظر عملیاتی به آن وارد باشد آن‌هم درزمانی که ایالات‌متحده آمریکا بالاترین میزان هجمه‌ها را به سازمان‌های بین‌المللی دارد می‌تواند یک پیروزی برای دستگاه‌های دیپلماسی ایران باشد. اما گرچه آمریکا با اقداماتی می‌تواند رای دادگاه را نادیده بگیرد همانطور که در گذشته بسیاری از موارد آرای دادگاه‌های بین‌المللی از سوی بسیاری از دولت‌ها، نادیده گرفته شده است از همین رو با وجودی که موفقیت نسبی ایران، موفقیت خوبی است ولی نباید این پیروزی حقوقی را قطعی دانست.
از سوی دیگر حکم این دادگاه در مجامع بین‌الملل هم موضوع دیگری است که بر این اساس قدرت چانه‌زنی ایران و مکان جغرافیایی تنفس ایران برای همکاری با کشورهای اروپایی با چنین حکم حقوقی فراخ‌تر می‌شود و می‌تواند تا حدود زیادی مؤثر بر توان دیپلماتیک ایران برای چانه‌زنی در حوزه مذاکرات بین ایران و نظام بین‌الملل به نمایندگی اروپایی‌ها و همچنین چین و روسیه باشد تا بتوانند برجام را به‌عنوان یک عهدنامه بین‌المللی بین ایران و ۱+۴ و بین ایران و آمریکا با سهولت بیشتری حفظ کنند. از همین رو پیروزی حقوقی نسبی ایران می تواند در مذاکرات و در روابط بین الملل موثر باشد.
مهدی مطهرنیا
کارشناس حقوق بین الملل
