عراقچی:
غرب آسیا به سمت خشکسالی کامل پیش می‌رود/ لازم است در مفهوم کالاهای استراتژیک تجدیدنظر کنیم
معاون وزیر خارجه تاکید کرد: آب ظرفیت بزرگی برای تبدل به منازعه دارد. حتی حرف از جنگ‌های بر سر آب است ولی تاریخ نشان می‌دهد آب بیشتر موضوعی برای همکاری بوده است.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایلنا، عباس عراقچی در نشست دیپلماسی آب با بیان اینکه نزولات آسمانی رو به کاهش است و در مقابل مصرف به همان میزان افزایش داشته و علل اصلی تبدیل شدن آب به یک بحران است، گفت: کاری که ما کردیم روی آوردن به منابع آب زیرزمینی بوده است. ما روی مدیریت مصرف آب وقت نگذاشتیم. الان که با کاهش ذخایر و منابع زیرزمینی روبه‌رو هستیم، هنوز روی تامین آب فکر می‌کنیم. دیپلماسی آب هم برای همین است. می‌گویند وزارت خارجه باید آب بیاورد. در حالی که باید به دنبال مدیریت مصرف آب باشیم.
وی خاطره ای را از شهردار توکیو تعریف کرد و گفت: من در زمان سفارت در توکیو با شهردار دیدار داشتم. روی میز بطری‌های آبی بود که نوشته بود پر شده از لوله‌های آب شهر توکیو. گفت در دهه هفتاد میزان پرت آب در لوله‌کشی شهری در توکیو ۲۰ درصد بود. ما این را از دهه هفتاد تاکنون رساندیم به زیر ۲ درصد. او می‌گفت هر ده درصدی که از پرت آب جلوگیری کنیم مثل این است که برای شهر دو میلیون نفری آب تامین کردیم. ما در پی تامین منابع آب هستیم در حالی که همین ۳۰ درصد پرت آب یعنی آب مصرفی ۶ میلیون نفر هدر می‌رود. ما از مردم می‌خواهیم صرفه جویی کنند اما این میزان حجیمی از آب در حال هدر رفتن است.
معاون وزیر خارجه گفت: باید آمایش سرزمینی انجام شود. باید دید چقدر این بحران به دیپلماسی آب مرتبط است و چقدر به صرفه‌جویی باید شود و چقدر کارخانه‌ها باید جابه‌جا شوند. این مقدار هدر رفت آب شهری را باید در نظر داشته باشیم که ۹۰ درصد آب در کشاورزی است. اینکه چقدر به خاطر کشت غرقابی و الگوهای کشت غلط هدر می‌رود، معلوم نیست.
عراقچی خاطرنشان کرد: ما باید بررسی کلان داشته باشیم که در مقابله با بحران آب چه کاری باید کرد و چه مقدار به خارج و چه مقدار به داخل مربوط است. در سیستان و بلوچستان که کمبود آب دارد و بخشی به دلیل سیاست‌های غلط در تالاب‌ها و خشکی تالاب هامون است و تبعات سنگینی داشته است. از بین رفتن اشتغال و بعد مهاجرات و بعد مسائل امنیتی دنباله آن است. استان سیستان با کمبود آب مواجه است. ساده‌ترین راه این است که بگوییم چرا از افغانستان آب نمی‌آوریم. چرا وزارت خارجه آب نمی‌آورد. اولین کار در این زمینه می‌تواند تغییر کاربری استان باشد. سردار صفوی گفت ما ۱۱ میلیارد آب از کشور خارج می‌کنیم ولی بدانیم ۹ میلیارد وارد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در مورد دیپلماسی آب آنچه تاکنون به عنوان دیپلماسی آب می‌شناسیم به آب‌های فرامرزی تبدیل شده است. آب ظرفیت بزرگی برای تبدل به منازعه دارد. حتی حرف از جنگ‌های بر سر آب است ولی تاریخ نشان می‌دهد آب بیشتر موضوعی برای همکاری بوده است میزان توافق‌ها در حوزه آب گواهی بر این است که کشورها بعد از یک دوره مناقشه به این نتیجه رسیده‌اند که موضوع آب را حل کنند. مذاکره بر سر آب کار راحتی نیست. معاهده هیرمند محصول ده‌ها سال مذاکره است و بالاخره هم با تدابیر ویژه‌ای به امضا رسید. معاهده اروند رود بین ایران و عراق هم یکی از این معاهدات بود.
معاون وزیر خارجه کشورمان تاکید کرد: مذاکره ما با افغانستان درباره اجرای صحیح معاهده قبلی و تامین آب تالاب‌ها است. در این خصوص وزارت خارجه فعال است و با همسایگان مذاکره می‌کند ولی فراموش نکنیم غرب آسیا به سمت خشکسالی کامل پیش می‌رود. تا سال ۲۰۲۵ همه کشورهای منطقه غرب آسیا از جمله ایران خشکسال شناخته می‌شوند. در شرایط خشکسالی همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع آبی خود هستند و همه سعی می‌کنند این منابع از کشور خارج نشود. ما هم همین کار را خواهیم کرد. نه اینکه با جلوگیری از خروج از از کشور باعث تشنگی جای دیگری شویم ولی طبیعی است جلوی خروج از آب را بگیریم.
وی با بیان اینکه دیپلماسی آب ابعاد جدیدی گرفته است، گفت: بحث تجارت آب مجازی است. اینکه چه کالایی تولید کنیم که کمتر آب ببرد مهم است. صلاح بر این است کالایی که آب بیشتری می‌برد را وارد کنیم. این تجدیدنظر در تجارت و صادرات و واردات را می‌خواهد. شاید لازم است در مفهوم کالاهای استراتژیک تجدیدنظر کنیم. در کنار این بحث استقلال غذایی هم مطرح است. مطالعات زیادی صورت گرفته که هر کالایی چقدر آب می‌برد. دیپلماسی هوشمندانه‌ای در زمینه صادرات و واردات باید شکل بگیرد و به سمت ارتباطات تجاری متفاوتی برویم. هلند یکی از پرآب‌ترین کشورهای دنیاست. میزان صادرات آب ایران به هلند قابل توجه است. این صادرات در قالب کالاهایی است که آب زیادی برای تولید آن مصرف شده است.
عراقچی افزود: در مورد کشت فراسرزمینی باید کالاهایی که آب زیادی می‌برد در سایر سرزمین‌ها کشت کنیم وزارت خارجه زمین‌هایی را توانسته در اختیار بگیرد ولی هیچ کدام به بهره‌برداری نرسیده است. نهادهایی که این زمین‌ها را در اختیار گرفتند نتوانسته‌اند کار کنند و این به دلیل عدم توافق داخلی است. در مورد دریاچه ارومیه یک ایده این است که از دریاچه وان ترکیه آب وارد کنیم. این ایده هم در دیپلماسی آب مطرح شده است.
وی با اشاره به اینکه حوزه بعدی بحث صرفه‌جویی است، گفت: ما با انتقال همکاری‌های بین‌المللی می‌توانیم کار کنیم. شهرداری ژاپن برای مثال اعلام آمادگی کرده است. مطالعاتی هم شروع شده است. انتقال تجربیات بین‌المللی مهم است. باید تجربیات دیگران را به کار گرفت. ما در تالاب‌های هامور در سیستان مشکل داریم. در فصل سیلاب ۲ میلیارد متر مکعب وارد می‌شود ما اینها را در چاه نیمه‌ها نگه می‌داریم ولی اکثر آن تبخیر می‌شود.
عراقچی تاکید کرد: در بعضی از این کشورها روی این دریاچه‌هایی که در معرض نور هستند صفحات خورشیدی قرار می‌دهند هم از تبخیر آب جلوگیری می‌کنند و هم انرژی خورشیدی تولید می‌کنند. این کار ساده‌ای نیست. ولی شدنی است. کارهای دیگری مانند گوی‌های پلاستیکی هم هست. منابع مالی هم در سطح بین الملل وجود دارد که می‌شود از آنها استفاده کرد. برای مقابله با گرمایش زمین ما از این بودجه ها استفاده نکردیم. همه اینها ایده هایی است که وجود دارد. دریاچه ارومیه به ۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد. سرمایه‌گذاری برای مقابله با چاه‌های غیر قانونی ضروری است چون حتی آنهایی که قانونی هستند غیر قانونی برداشت می‌کنند. سرمایه‌گذاری هم به تحریم‌ها وابسته است. ما دیپلماسی کشور و سیاست خارجی کشور را باید به سمت حل مقوله آب ببریم.
