شمخانی در گفت وگو با لوموند:
ضرورتی برای مذاکره با امریکا در زمینه مسائل خاورمیانه نمی‌بینیم
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان تاکید کرد: در زمینه مسائل خاورمیانه نه ما قصدی برای مذاکره با آمریکا داریم نه تمایل و ضرورتی می‌بینیم. اما در پی تنش نیز نیستیم چون آن را به زیان ثبات در منطقه می‌دانیم.
به گزارش ایلنا، علی شمخانی در گفت‌وگویی با روزنامه لوموند به تشریح سیاست‌های منطقه‌ای ایران، حمله نظامی آمریکا به سوریه و تاثیر آن در تحولات منطقه، واکنش‌های ایران به بدعهدی آمریکا و کارشکنی در اجرای برجام، وضعیت روابط سیاسی ایران با همسایگان، موضع ایران در قبال استفاده تروریست‌ها از سلاح‌های ممنوعه، تاثیر روابط آمریکا و روسیه بر مناسبات ایران با مسکو و مذاکرات آستانه و تاثیر آن بر تحولات سوریه پرداخت.
مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است.
متحدان منطقه‌ای امریکا بدشان نمی‌آید واشنگتن در باتلاق فرو رود
پس از حمله ایالات متحده به سوریه در روز هفتم آوریل، آیا ایران هراسی ندارد که ارتش آمریکا در منطقه خاورمیانه فعال‌تر از قبل شود؟
از جمله دلایل پیروزی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در انتخابات این کشور، انتقاد او از جنگ‌هایی بود که ایالات متحده در گذشته در افغانستان و عراق به راه انداخت، جنگ‌هایی که هزینه زیادی بر دوش این کشور گذاشت. امروز متحدان منطقه‌ای ایالات متحده بدشان نمی‌آید اگر این کشور همچنان در باتلاق فرو رود. حال باید دید که آیا آنها خطاهای گذشته‌شان را تکرار می‌کنند یا خیر. علاوه بر این آمریکا و متحدان‌شان شش سال است که در سوریه فعال هستند: این حرکت‌ها هیچ نکته تازه‌ای ندارد. چنین حملاتی و به طور کلی درگیری مستقیم واشنگتن، شرایط را تغییر نخواهند داد.
نگهداری و استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی گناهی نابخشودنی است
بمباران اخیر در واکنش به حمله‌ای شیمیایی انجام شد که در روستای خان شیخون، - که در دست شورشیان بود - رخ داد. ایالات متحده این حمله را به گردن حکومت سوریه، متحد شما، انداخت. آیا موضوع استفاده از سلاح‌های شیمیایی هنوز برای ایران خط قرمز محسوب می‌شود؟
من خود شاهد بودم که در جبهه جنگ ایران و عراق [۱۹۸۰-۱۹۸۸ میلادی]، علیه رزمندگان و شهروندان ایرانی، حمله شیمیایی انجام شد. کشورهای اروپایی چنین سلاح‌هایی را به عراق دادند و از طرفی هرگز مسئولیت خود را در این زمینه به رسمیت نشناختند. ما معتقدیم که تولیدِ چنین سلاح‌هایی، نگهداری و استفاده از آنها، گناهی نابخشودنی است، فرقی ندارد که کدام بازیگر [صحنه جنگ] آن را استفاده کرده باشد یا میزان آن چقدر باشد.
امریکا نمی‌تواند همزمان شاکی، قاضی و مجری حکم باشد
با این حال، ما معتقدیم که دولت دمشق چنین حمله‌ای را در خان شیخون انجام نداده است. ما خواستار هیات حقیقت‌یاب مستقل هستیم. در عین حال، ما حمله آمریکا را که به این بهانه در گرفت محکوم می‌کنیم: ایالات متحده، نمی‌تواند همزمان شاکی، قاضی و مجری حکم باشد.
دولت سوریه انبار سلاح‌های شیمیایی خود را در سال ۲۰۱۳ تحویل داد
مستنداتی در دست است که ثابت می‌کند از شروع درگیری‌ها، دمشق در چندین مورد از سلاح‌های شیمیایی بهره گرفته است، به‌خصوص چندین مورد بمباران با استفاده از گاز کلر. آیا از این موضوع با متحد خود سخنی به میان آورده‌اید؟ آیا آنها به حرف شما گوش می‌دهند؟
هر دو طرف درگیر به استفاده از سلاح‌های شیمیایی در این جنگ، متهم شده‌اند. دولت سوریه انبار سلاح‌های شیمیایی خود را در سال ۲۰۱۳ تحویل داد و تحقیقات «سازمان منع سلاح‌های شیمیایی» نیز آن را تأیید کرد.
روابط تهران و مسکو مستقل از وجود یا عدم وجود ارتباطات بین روسیه و امریکاست
امروز روابط ایالات متحده و روسیه به پایین‌ترین حد خود رسیده است. آیا این در جهت منافع ایران است؟
روابط ما با روسیه مستقل از وجود یا عدم وجود ارتباطات بین آنها و ایالات متحده است. ما با روسیه در دریای خزر هم مرز و همسایه هستیم. ما حتی از پیش از انقلاب [سال ۱۹۷۹] با این کشور روابط خوبی داشته‌ایم، امروز هم با این کشور در زمینه‌های اقتصادی، هسته‌ای و گردش‌گری همکاری داریم. همکاری‌های ما با این کشور تا زمانِ حضور و فعالیت جنبش‌های تروریستی -که از برخی کشورهای منطقه الهام گرفته‌اند- بیشتر هم خواهد شد.
ایران و بشار اسد نگران روسیه نیستند
به نظر می‌رسد که روسیه، به خلاف ایران، چندان دلبستگی به حفظ بشار اسد در قدرت ندارد. آیا این کشور را متحدی معتمد در درازمدت می‌دانید؟ نگران نیستید که مسکو راه‌حلی سیاسی را بر سوریه تحمیل کند که خوشایند ایران نباشد؟
مداخلات خارجی تاثیری بر قدرت بشار اسد در سوریه ندارد. اکثریت مردم سوریه از او حمایت می‌کنند و سرنوشت مردم سوریه در دست مردم این کشور است. چنین شایعاتی را که شما از آن یاد کردید غربی‌ها به راه انداختند. ما چنین نگرانی نداریم، خود بشار اسد هم چنین نگرانی ندارد.
راه‌حل سوریه را نه نظامی که سیاسی می‌دانیم
ایران همراه با روسیه و ترکیه پایه‌گذار مذاکرات آستانه در قزاقستان بود. اما به نظر می‌رسد که بیشتر دغدغه‌اش حضور نظامی بر روی زمین باشد تا دیپلماسی. علت چیست؟
ما در ژنو نیز دولت سوریه و مخالفان را تشویق به مذاکره تحت نظارت سازمان ملل می‌کنیم. به اعتقاد ما، در آستانه مرحله‌ای مهم در حال انجام است تا آتش‌بسی محکم و پایدار را تضمین کند که نخستین گام در جهت انجام راه حلی سیاسی است. ما راه‌حل سوریه را نه نظامی که سیاسی می‌دانیم.
تروریست‌ها پس از شکست در حلب برای مذاکره به آستانه آمدند
با این حال، بشار اسد تأیید کرده است که می‌خواهد کل خاک کشور را پس بگیرد.
او می‌خواهد با تروریسم بجنگد. داعش. جبهه النصره و متحدانش، بخشی از خاک سوریه را در کنترل دارد. حتی اگر یک روستا در دست آنها باشد قابل پذیرش نیست. تروریست‌ها وقتی برای مذاکره به آستانه آمدند که [در دسامبر ۲۰۱۶] در حلب شکست قطعی خوردند: بدون قدرت داشتن بر روی زمین که مذاکره ممکن نیست.
شرط کناره‌گیری بشار اسد اشتباه راهبردی بود
آیا همچنان مخالفان مسلح را که در آستانه مذاکره می‌کند «تروریست» می‌نامید؟
ببینید، قبل و بعد از آزادی حلب موضوع فرق می‌کند. آنها زمانی عقب نشستند که متقاعد شدند شکست خورده‌اند. اگر از جنگ دست بکشند، اگر ارسال سلاح توسط دولت‌های خارجی به آنها متوقف شود، اگر آنها پیوندهای خود را با القاعده متوقف کنند و خواسته‌های خود را یک چارچوب سیاسی مطرح کنند، در این صورت ما آنان را تروریست نمی‌دانیم. درباره ایالات متحده و کشورهای غربی نیز موضوع به همین ترتیب است. حدود دو سال پیش، نخستین شرط آنان در مذاکرات این بود که بشار اسد باید از قدرت کنار بکشد. این اشتباهی راهبردی بود و آنان نیز این شرط را کنار گذاشتند.
ساکنان چهار شهر شیعه و سنی که به ترتیب در محاصره شورشیان و دولت بودند پس از مذاکرات ایران و قطر انتقال داده شدند. برخی نگرانند که چنین توافقی که مبتنی بر دلایل مذهبی است در جاهای دیگر کشور نیز رخ دهد. آیا چنین چیزی ممکن است؟
سال‌ها بود که ما می‌خواستیم مردمان تحت محاصره در این شهرها را نجات دهیم. روز ۱۵ آوریل، هنگام یکی از این انتقال‌ها نیز اتفاق ناخوشایندی افتاد، یک حمله تروریستی رخ داد که حدود صد و بیست نفر را کشتند. این انتقال البته تفکیک سرزمینی و آمایش جمعیتی نیست، بلکه راه‌حلی موقتی است و فکر نمی‌کنم در مناطق دیگر قابل انجام باشد.
تمایل و ضرورتی برای مذاکره با امریکا در زمینه مسائل خاورمیانه نمی‌بینیم
بخش‌هایی از دولت ایران از انتخاب آقای ترامپ به ریاست‌جمهوری استقبال کرد. آنها بر این باور بودند که با شخصی که بازرگان و اهل بده بستان است می‌توان کار کرد. هنوز هم چنین صداهایی در ایران وجود دارد؟
رئیس جمهور کنونی آمریکا همه امور را با منطق اقتصادی می‌فهمد و درک صحیحی از روابط بین‌الملل ندارد. در طی این مدت، کارهای او و حرف‌هایش نیز مدام متناقض بوده است. در زمینه مسائل خاورمیانه نه ما قصدی برای مذاکره با آمریکا داریم نه تمایل و ضرورتی می‌بینیم. اما در پی تنش نیز نیستیم چون آن را به زیان ثبات در منطقه می‌دانیم.
اروپایی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در ایران تشویق می‌کنیم
اروپا دیگر علاقه‌ای به همراهی با آمریکایی‌ها ندارند
دولت ترامپ اعلام کرد که به موضوع توافق هسته‌ای ایران باز نخواهد گشت. آیا نگران نیستید که او با وضع تحریم‌های تازه و مأیوس کردن سرمایه‌گذاران خارجی، از تأثیرات این توافق بکاهد؟
ایران با پیگیری دستور مقام معظم رهبری، آیت‌الله خامنه ای، نوعی «اقتصاد مقاومتی» را طراحی کرده است که مبتنی بر داشته‌های داخلی است. ما آگاهیم که ایالات متحده در حال پیش بردن جنگی اقتصادی علیه ماست. اما امروز آنها در مقابل شرایط تازه‌ای قرار گرفته‌اند: اروپایی‌ها دیگر علاقه‌ای به همراهی با آمریکایی‌ها ندارند. ما آنها را تشویق می‌کنیم که از شرکت‌های خودشان برای سرمایه‌گذاری در ایران حمایت کنند. به عنوان مثال منابع طبیعی و گازی ایران فرصتی برای همکاری با اروپاست تا به عرصه‌های [محدود] تامین انرژی خویش تنوع بخشد.
