نیازمند شهرهای جدید و توسعه شهر‌ها با ملاحظات پدافند غیر عامل هستیم
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت: نیازمند شهرهای جدید و توسعه شهرهای دارای ملاحظات پدافند غیر عامل هستیم؛ به طوری که اگر بد‌ترین سناریو را برای شهر در نظر بگیریم، چگونه می‌توانیم جان مردم را حفظ کنیم.
به گزارش ایلنا، سردار جلالی در اولین گردهمایی اساتید شهرسازی کشور در حوزه پدافند شهری که در محل سالن شهید آب‌شناسان این سازمان تشکیل شد، با اشاره به انتظارات مقام معظم رهبری از پدافند غیر عامل گفت: انتظاری که مقام معظم رهبری از پدافند غیر عامل عنوان نموده‌اند، در یک رابطه سه یا چهار ضلعی شکل می‌گیرد. ایشان فرمودند؛ مصون سازی از درون و تعریفی که از مصون سازی ارائه فرمودند این است که اگر دشمن اقدام و تلاش کند هیچ نتیجه‌ای نگیرد، یعنی بی‌اثر سازی پیامد تهدید بر کشور و در ادامه بیان داشتند که این مصونیت باید کل پیکرهٔ کشور و جامعه را در بر بگیرد.
وی ادامه داد: لذا مسأله‌ای به نام تهدید کشور و جامعه، آسیب پذیری و مسأله‌ای به نام پدافند غیر عامل شکل می‌گیرد که برطرف کننده آسیب‌ها و مقابله کننده با تهدیدات است.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور به تأثیر تهدیدات طبیعی بر زیر ساخت‌های شهر‌ها و شریان‌های حیاتی اشاره کرد و گفت: تفاوت‌هایی بین تهدیدات طبیعی و تهدیدات غیر طبیعی وجود دارد. مأموریت ما در سازمان پدافند غیر عامل مقابله با تهدیدات انسان ساخت است.
وی در خصوص تفاوت تهدیدات طبیعی و غیر طبیعی اظهار داشت: تفاوت اساسی بین تهدید طبیعی و تهدید انسان ساخت این است که تهدید طبیعی، منشأش طبیعت، ماهیتش ثابت و تغییری در طول دوران‌ها انجام نمی‌شود، مثل زلزله‌ها، رانش‌ها، صاعقه و...، که ماهیت و جنسشان در طول زمان تغییر نمی‌کند و در واقع چون منشأ آن طبیعت است، پس خصومت، اراده، دشمنی و استراتژی در این نوع از تهدیدات وجود ندارد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور تهدیدات غیر طبیعی را دارای دو منشأ تکنولوژی و دیگری اندیشه‌های انسان دانست و گفت: اندیشه‌های انسان یعنی استراتژی و دکترین، وقتی که مؤلفه تکنولوژی در تهدیدات انسان ساخت مثل استفاده از ظرفیت نیروی هوایی، بمب، موشک، سنجش از راه دور و...، مطرح شود، به صاحبان آن توانایی‌هایی داده و کسانی را که تحت تأثیر آن تکنولوژی قرار می‌گیرند تهدید می‌کند، چون ماهیت تکنولوژی پویا و دینامیک است، پس این تهدیدات دارای ماهیت علمی و دینامیک هستند.
جلالی در خصوص چیستی عنصر تهدید گفت: طبیعتاً عنصر اول، تهدید است که باید آن را بشناسیم حفظ جان انسان‌ها اساسی‌ترین عنصری است که در پدافند غیر عامل به آن توجه می‌شود و در واقع چیستی پدافند غیر عامل می‌باشد و به تعبیری می‌توان گفت که پدافند غیر عامل انسان محور است.
وی ادامه داد: از زمان گذشته تا امروز را که بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که نقش مردم و انسان‌ها در جنگ‌ها تغییرات اساسی کرده است، در جنگ‌های جهانی اول و دوم مردم صرفاً هدف بودند و هر کشوری که می‌توانست تعداد بیشتری از مردم را بکشد طرف برنده جنگ محسوب می‌شد. بعد از جنگ جهانی دوم عُقلای بشر فکر کردند و قوانین و الزامات و پروتکل‌هایی تنظیم کردند که مربوط به حفاظت از جان انسان‌های بی‌گناه یا غیر نظامی در جنگ‌ها بود. جنگ درحوزه‌های شهری و سلاح‌های کشتار جمعی را که تلفات انسانی زیادی می‌گرفت ممنوع اعلام کردند؛ گرچه عموماً در جنگ‌ها شاهد این بودیم که خود آن‌هایی که این پروتکل‌ها را نوشتند به هیچ کدام از این قوانین پایبند نبودند و زمانی که رسانه خلق شد و امکان برقراری ارتباط فرا‌تر از مرز‌ها و خارج از کنترل دولت و کشور‌ها برای صاحبان رسانه به وجود آمد، این ابزار کنترل مفهوم دیگری به نام «افکار عمومی» را خلق کرد که در برهه‌ای مشوق و زمانی هم بازدارنده از جنگ شدند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت: بیشترین فشار‌ها و خسارت‌های جانی و مالی به حوزه مردم کشیده می‌شود به شکلی که خواسته یا ناخواسته جنگ‌ها به درون شهر‌ها میل می‌کند. آمریکایی‌ها اخیراً استراتژی جنگ شهری تدوین و تنظیم کرده‌اند - که جزوات آن موجود است - دکترینشان این است که، مجبوریم در جنگ‌ها وارد شهر‌ها شویم، به همین خاطر هم استراتژی تنظیم کرده و یگان‌های خاص شهری آموزش دادند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت: جمع بندی ما این است که خواسته یا ناخواسته شهر‌ها در حال تبدیل شدن به محیط جنگ هستند و تلفاتی چندین برابر تلفات نظامیان برای مردم و عناصر غیر نظامی بوجود آمده است. این امر مسئولین و عقلای مربوط به این حوزه را به این نتیجه رساند که باید بتوانند راه حل‌هایی برای حفاظت از جان انسان‌ها در شهر‌ها به وجود آورند. از طرف دیگر استراتژی آمریکایی‌ها به سمت جنگ‌های غیر کلاسیک یا جنگ مردم محور شکل می‌گیرد که این نوع جنگ به نحوه اداره و کنترل مردم استوار است. هر دولتی که بتواند مردمش را اداره و کنترل کند و از مردمش حفاظت کند، برنده جنگ است گر چه از نظر جغرافیایی نیز مناطقی را از دست بدهد. در واقع در استراتژی‌های جدید، برنده یا بازنده جنگ در نحوه تعامل با مردم تعریف شده است.
وی اظهار کرد: بعد از انقلاب اسلامی با به هم خوردن نظام سیاسی و اقتصادی، کشور دچار جابجایی جمعیت شد به شکلی که بعد از ۱۰ یا ۲۰سال صاحب شهرهای بسیار بزرگ‌تر و پرجمعیت و بعضاً غیر قابل اداره شدیم، لذا نظریه‌ها و رویکرد‌ها و دانش موجود در کشور پاسخگوی رفع نیازهای فنی و علمی اداره این شهر‌ها نیست.
جلالی در ادامه سخنان خود به رشته‌های مدیریت شهری و شهرسازی در کشور که رشته جوانی است اشاره کرده و گفت: به نظر می‌رسد که دانش آن به اندازه نیاز کشور، توسعه یافته نیست، لذا انجام یک مطالعه جامع نسبت به شهر تهران بسیار سخت و فرا‌تر از الگوهای رایج علمی موجود بوده و به نوعی نشان دهنده نقض و کمبود دانش در این زمینه است. زمانی که به سرمایه‌های انسانی توجه می‌کنیم، می‌بینیم بیشترین تمرکز و فراوانی سرمایه‌های انسانی در شهر‌ها است - به علت توسعه تعجیلی و بدون نقشه، بیشترین پیچیدگی‌ها در شهر‌ها ایجاد شده است- به شکلی که بعضی از شهرهای بزرگ تبدیل به معضلات لاینحل شده‌اند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور عنصر دیگر در شهر‌ها را وجود حوادث دانست و گفت: حوادث در شهر‌ها دو دسته‌اند؛ یکی حوادث معمولی مثل تصادفات و دیگری حوادثی که منشأ صنعتی دارند مانند حوادث شیمیایی، پرتویی یا بیولوژیک. مثلا کارخانجات شیمیایی که در شهر‌ها وجود دارد به شدت برای جمعیت خطر ساز هستند.
وی در ادامه گفت: نکته دیگر در خصوص زیر ساخت‌های شهری است. شهر‌ها معمولاً یک پکیج فشرده از انواع و اقسام زیر ساخت‌ها هستند که به نوعی تلاش شده که این لایه‌های زیر ساختی با هم هماهنگ بوده و بتوانند سرویس دهی کنند. با توجه به این توسعه و بروز خطرات نیازمند یک رویکرد جدی در هماهنگ‌سازی، هدفمند سازی و هوشمند کردن زیر ساخت‌های شهری به سمت ارتقا، امنیت و پایداری درون شهر‌ها هستیم به شکلی که بتوانیم هر سناریوی را در شهر مدیریت کنیم.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت: نیازمند این هستیم که شهرهای جدید و توسعه شهر‌ها دارای ملاحظات پدافند غیر عامل باشند، یعنی اینکه اگر بد‌ترین سناریو را برای شهر در نظر بگیریم، چگونه می‌توانیم جان مردم را حفظ کنیم. پس مساله شهرسازی باید با ۲ رویکرد مهندسی مستقیم و مهندسی معکوس شهرهای ساخته شده مورد توجه قرار گیرد و نکته بعد که بسیار مهم است زیر ساخت‌های شهری مانند پل‌های شهری یا گره‌های شهری است که می‌باید با نگاهی فرا‌تر از کارکرد پل به آن توجه کرد.
وی نکته بعد را الگوی مدیریت شهری ذکر کرد که بخشی از آن در قالب زیر ساخت خودش را نشان می‌دهد و گفت: در واقع باید زیر ساخت‌های مدیریت شهری را در یک طرف و الگو‌ها و مدل‌های مدیریتی آن را طرف دیگر ببینیم و چون الگوی واحد برای مدیریت شهری به لحاظ نظری نداریم، موضوع مدیریت شهری برای حوادث و کنترل و صیانت از مردم به شدت نکته ضروری و جدی است.
جلالی انتظارات سازمان پدافند غیر عامل را در این حوزه ۳ دسته نام برد:
۱- لایه راهبردی؛ یعنی اینکه به دنبال نظریه، مدل و الگوی علمی راهبردی در حوزه‌های اشاره شده هستیم و یکی از بحث‌های بسیار مهم در این زمینه طرح‌های آمایش شهری است.
۲- طرح‌های عملیاتی و طرح‌های آمایش سرزمین شهری، طرح‌های جامع و طرح‌های تفضیلی و...
۳- مسائل و مقررات و آئین نامه‌ها و الزامات که بیشتر جنبه تکنیکی و فنی دارند که در خیلی از مسائل شهری فاقد آئین‌نامه‌ها و الزامات استانداردهای جامع برای شهر‌هایمان می‌باشیم.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور در پایان گفت: با توجه به مسائل ذکر شده، سه دسته خروجی مورد انتظار است که عبارتند از: ۱) خروجی‌های راهبردی ۲) خروجی‌های عملیاتی ۳) خروجی‌های فنی و اجرایی. ما نیازمند این هستیم که بتوانیم در حوزه‌های یاد شده با رویکرد تهدید محوری، خلق نظریه و خلق مدل نمائیم.