حضور روسیه در سوریه موجب کاهش موقعیت عربستان و ترکیه شده است

به گزارش ایلنا به نقل از روزنامه اعتماد، حسن بهشتی‌پور در نشست علمی حضور روسیه در سوریه و تاثیر آن بر منافع و امنیت ملی ایران که توسط انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، گفت: برای پاسخ دادن به این سوال که اهداف روسیه برای حضور در سوریه چیست باید هم سیاست‌های اعلانی و هم سیاست‌های اعمالی روسیه را مورد بررسی قرار داد.

روسیه دوست ندارد شریک استراتژیک خود را از دست بدهد

وی نخستین دلیل برای حضور نظامی روس‌ها در سوریه را حمایت این کشور از شریک استراتژیک خود در خاورمیانه دولت بشار اسد دانست و اظهار داشت: بشار اسد به هیچ تردیدی شریک استراتژیک روسیه است و روسیه نیز دوست ندارد این شریک استراتژیک خود را از دست بدهد.

این تحلیل‌گر ارشد مسائل روسیه با بیان اینکه دومین دلیل اقدام روس‌ها را باید در ممانعت از به قدرت رسیدن یک دولت همراه و طرفدار غرب در سوریه دانست، تصریح کرد: مسکو می‌خواهد دولتی که در آینده در دمشق به قدرت می‌رسد، طرفدار غرب نباشد و با روسیه رابطه نزدیک‌تری داشته باشد.

بهشتی‌پور ادامه داد: ‌سومین دلیل حضور روسیه در سوریه را باید در ممانعت از به قدرت رسیدن و قدرت‌یابی بیشتر گروه‌های تندرو مذهبی دانست. به دیگر سخن، روس‌ها می‌خواهند مانع از گسترش و توسعه گروه‌های افراطی مذهبی شوند. هم‌کنون حدود پنج هزار نفر تا هفت هزار نفر از آسیای میانه و قفقاز به سوریه و عراق آمده‌اند و روسیه معتقد است با مقابله جدی با آنها، امنیت خود را تامین می‌کند.

وی با اشاره به پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه خاطرنشان کرد: چهارمین علت حضور نظامی روسیه را می‌توان در حفظ موقعیت استراتژیک خود در سوریه دانست به ویژه آنکه بندر طرطوس و لاذقیه در شرق مدیترانه است و از 50 سال پیش تا به امروز در دست روس‌ها است و هم‌اکنون موقعیت این بنادر اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

تمایل روسیه برای حضور در حیات خلوت امریکا

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه روسیه تمایل به حضور در حیات خلوت امریکا را دارد، ابراز داشت: خاورمیانه از نگاه روس‌ها در دهه‌های اخیر همواره حیات خلوت امریکایی‌ها بوده است. اکنون نیز با توجه به پیشروی روس‌ها در اروپای شرقی که به نوعی حیات خلوت روسیه است، آنها می‌خواهند به نوعی آن اقدامات را پاسخ دهند. امریکایی‌ها تا کی‌یف پیش رفته‌اند در حالی که این منطقه برای روسیه همیشه از اهمیت بسیاری برخودار بوده و به عبارتی پل ارتباطی روسیه با غرب بوده است.  

بهشتی‌پور افزود: وقتی کی‌یف و اکراین به دست غرب می‌افتد، این حضور برای روس‌ها به شدت از نظر امنیت ملی حائز اهمیت است و برای همین مسکو در اولین اقدام، کریمه را در شمال دریای سیاه تصرف می‌کنند و در دومین اقدام نیز در سوریه به صورت وسیع حضور نظامی یافته‌اند. سوریه نیز برای روس‌ها به عنوان دروازه ورود به خاورمیانه محسوب می‌شود و از طرفی مهمترین شریک استراتژیک روسیه در خارومیانه سوری‌ها محسوب می‌شدند.

سوریه به مرکزی برای آزمایش انواع و اقسام تسلیحات روسی شده است

وی با بیان اینکه روسیه برای حضور در سوریه کارهای بسیاری انجام داد و نقش‌های متعددی را ایفا کرد تا این حملات هوایی را توجیه کنند و در سوریه حضور نظامی پیدا کنند، عنوان کرد: در افکارعمومی روسیه سوال بسیار مهمی مطرح شده بود مبنی بر اینکه چرا ما باید در سوریه حضور نظامی پیدا کنیم. دولت در پاسخ به این سوال می‌گوید ما برای حفظ امنیت ملی‌مان می‌جنگیم و شورشیان را سرکوب می‌کنیم ولی از سوی دیگر، سوریه به مرکزی برای آزمایش انواع و اقسام تسلیحات روسی شده است.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: شاید روس‌ها هیچ گاه این تصور را هم نداشتند که بتوانند چنین فرصت مغتنمی را در سوریه پیدا کنند تا انواع جنگنده‌ها و موشک‌های خود را مورد آزمایش قرار دهد. با این حال، توسعه حضور روسیه در خاورمیانه روند معادلات در سوریه را تغییر داده است. اکنون روس‌ها مایل است تا با کارت سوریه و خاورمیانه با مریکا و اتحادیه بازی و گفت‌وگو کند. به عبارت دیگر، حضور نظامی روسیه در سوریه منجر به افزایش موقعیت بین‌المللی مسکو شده است.

حضور روسیه موقعیت بشار اسد را تقویت کرده است

بهشتی‌پور در پاسخ به این سوال که حضور نظامی روسیه در سوریه چه تاثیری در منافع و امنیت ملی ایران داشته است؟ یادآور شد: من برای پاسخ به این سوال، از متدلوژی فرصت‌ها و تهدیدها استفاده می‌کنم. من اعتقاد دارم حضور نظامی روسیه در سوریه فرصت‌هایی را ایجاد کرده است. از جمله این فرصت‌ها را باید تقویت موقعیت بشار اسد به عنوان متحد درجه اول ایران در سوریه دانست.

وی با تاکید بر اینکه تا قبل از حملات هوایی روس‌ها، ارتش سوریه بر روی زمین از موقعیت مناسبی برخوردار نبود و اسد وضعیتی خوبی نداشت، بیان کرد: دولت بشار اسد فقط یک سوم خاک سوریه را در اختیار داشت و هیچ تفوقی از نظر نظامی بر رقبای خود نداشت ولی با حملات روسیه، ارتش سوریه روحیه گرفته و شرایط بهتری در این کشور حاکم شده است. این حضور فرصت مناسبی را به بشار اسد داده است تا در هنگام وارد شدن در صحنه مذاکرات، دست برتر و پرتری را داشته باشد و در صورتی که حلب را هم بتوانند بازپس گیرند، به این موقعیت برتر افزوده می‌شود.

تضعیف جایگاه عربستان و ترکیه با حضور روسیه در سوریه

مدیر سابق شبکه العالم تاکید کرد: حملات روسیه در سوریه موجب تضعیف داعش و دیگر گروه‌های تروریستی و تقویت دولت اسد در مذاکرات شده است. از سویی، این حضور موجب کاهش قدرت و موقعیت عربستان سعودی و ترکیه شده است. به عبارت دیگر، شاید بتوان گفت اگر عربستان سعودی و ترکیه سراسمیه مذاکرات در رابطه با سوریه را پذیرفته‌اند، به این دلیل بوده است که می خواهند جایگاه و قدرت‌شان در سوریه بیش از پیش کاهش نیابد و از سوی متوجه خط قرمزها و اهداف روسیه شوند.

بهشتی‌پور با بیان اینکه یکی از دیگر از فرصت‌هایی را هم روسیه با حضور نظامی‌اش فراهم کرده است، مهیا شدن نقش‌آفرینی و حضور ایران در اجلاس بین‌المللی در خصوص سوریه است، گفت: من فکر می‌کنم اگر روسیه در سوریه حضور نظامی‌نمی‌یافت شاید غرب به این زودی نیز با حضور ایران برای چاره‌جویی و حل و فصل بحران سوریه موافقت نمی‌کرد. البته ما ظاهر گفته‌ایم مشتاق حضور در چنین نشست‌های بین‌المللی برای حل و فصل بحران سوریه نیستیم ولی بدمان هم نمی‌آمد تا بدون هیچ گونه پیش‌شرطی در چنین نشست‌هایی حاضر شویم.

وی با بیان اینکه حضور نظامی روس‌ها در سوریه تهدیداتی را هم در پی دارد، اظهار داشت: شاید مهمترین تهدید در این باره را تبدیل شدن حضور نظامی کشورها به یک رویه و عرف حقوقی است. اگر حضور نظامی یک کشور بدون مجوز شورای امنیت تبدیل به عرف و رویه شود، این مشکل‌ساز است و می‌توان منجر به مداخلات دیگر کشورها شود.

شلیک موشک‌های روسی از خرز تهدید علیه ایران بود

این تحلیل‌گر مسائل روسیه افزود: اصولا از اقدام نظامی نباید حمایت شود هرچند که این مداخله نظامی کوتا‌ه‌مدت و به نفع ما باشد. دومین تهدید، شلیک موشک‌های میان‌برد از دریای خرز به سوی سوریه است و بدون شک این اقدام، تهدیدی علیه ایران بود. ایران بزرگ‌منشانه این شرایط فراهم کرد تا از آسمان ایران استفاده کنند ولی شلیک این موشک‌ها می‌توانست به راحتی از مدیترانه صورت گیرد ولی هنگامی این اقدام در از خرز شلیک می‌شود این معنا را دارد که روس‌ها قصد آزمایش دارند و نمایش قدرتی برای همه کشورها و از جمله همسایگان است.

ایران نباید تحت بلیط روسیه تلقی شود

بهشتی‌پور با بیان اینکه سومین تهدید را هم می‌توان در این دانست که نقش موثر ایران در صحنه جنگ سوریه تحت تاثیر حملات روسیه قرار گیرد، تصریح کرد: ایران یکی از بازیگران اصلی در سوریه بوده و است و باید این مسئله برای‌مان مهم باشد که تحت بلیط روسیه تلقی نشویم.

وی اضافه کرد: این تصور نباید برای افکارعمومی دنیا شکل بگیرد که ایران در سوریه جزیی از استراتژی روسیه محسوب شود که هدایت و رهبری روس‌ها عمل می‌کند. این در حالی است که ایران برای سوریه زحمات و خدمات بسیاری انجام داده است و نباید حضور نظامی روسیه، این مسئله را تحت شعاع قرار دهد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی تاکید کرد: چهارمین نکته در این باره نیز این است که روس‌ها همواره متهم به معامله‌گرایی هستند. البته همه کشورها دست به معامله می‌زنند ولی این خطر وجود دارد که روسیه بخواهد با غرب دست به معامله‌ای بزند که به ضرر ایران باشد. ما باید حواس‌مان باشد که تقویت موقعیت روسیه در سوریه در هماهنگی و همکاری دوجانبه با ایران باشد.

بهشتی‌پور در پاسخ به این سوال که آیا اقدام نظامی روسیه در سوریه برای به شکست رساندن برجام است؟ خاطرنشان کرد: این مسئله بعید است و نمی‌توان میان این دو مسئله ارتباط برقرار کرد. باید این سوال را داشت که نقش روسیه در برجام چه بوده است؟ آیا منافع روسیه در سوریه تامین شده است؟ با اجرای برجام چه منافعی از روسیه مورد تهدید قرار می‌گیرد؟ روسیه در مذاکرات هسته‌ای نقش فعالی داشته است و منافعش نیز در برجام تامین شده است و ارتباط دادن این دو موضوع به نظر من بی‌معناست.