تحریم‌ها علیه ایران به دلیل وجود فضای سیاسی و روانی بود
مدیرکل سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه تاکید کرد: بخش مهمی از تحریم‌ها مبنای قانونی ندارد و صرفا ناشی از فضای روانی و سیاسی علیه ایران است.
به گزارش ایلنا، حمید بعیدی نژاد روز گذشته در صفحه اینستاگرام خود نوشت:
یکی از اصلی‌ترین مواضعی که کشورمان در مذاکرات هسته‌ای به عنوان هدفی محوری پیگیری و تعقیب می‌کرد لغو تمامی تحریم‌های تحمیلی علیه کشورمان بود. در این چارچوب زمانی که در مذاکرات هسته‌ای مباحث دقیقی در خصوص شناسایی تحریم‌های تحمیلی به کشورمان انجام می‌شد، تلاش هیات مذاکرات کشورمان بر آن متمرکز بود که هیچ تحریم مشخصی از قلم نیفتد و تمامی موارد و مصادیق تحریم‌های اقتصادی، بانکی و مالی که طی سال‌های متمادی علیه ایران وضع شده‌اند شناسایی و به ویژه کشورهای اروپایی و آمریکا نسبت به لغو این تحریم‌ها متعهد گردند.
هر چند برای زمان‌های طولانی کشورهای اروپایی و آمریکا از پذیرفتن این رهیافت امتناع می‌کردند، اما با بحث‌های بسیاری که صورت گرفت نهایتا آنها پذیرفتند که با احصاء طبقه‌بندی این گونه تحریم‌های اقتصادی، مالی و بانکی موافقت کرده و سپس بپذیرند که با اجرایی شدن تفاهم هسته‌ای نسبت به لغو آنها اقدام کنند. بر همین اساس تمامی موارد این تحریم‌ها پیرو مباحث بسیار دقیقی که صورت گرفت در پیوست دوم برجام ثبت و ضبط شد که خود حاصل صدها ساعت بحث کارشناسی است. اما در اثنای مذاکرات و به هنگام برشمردن موارد تحریم‌ها روشن شد که بسیاری از موارد تحریم‌های اقتصادی، بانکی و مالی که طی این سال‌های طولانی علیه ایران به اجرا گذاشته شده و می‌شوند به هیچ وجه حتی دارای مبنای قانونی در مقررات و دستورالعمل‌های رسمی کشورهای اروپایی و آمریکایی نیستند. همین جا بود که در پاسخ به سوالات مکرر طرف ایرانی از طرف مقابل که پس مبنای این تحریم‌ها چه بوده است و حال که چون مستند به قوانین و مقررات ملی نیستند و امکان درج آنها در برجام وجود ندارد، چگونه باید لغو شوند؟ طرف‌های اروپایی و آمریکایی مبنای این تحریم‌ها را فضای سیاسی و روانی علیه ایران اعلام می‌کردند و راه لغو آنها را نیز حذف فضای منفی روانی و سیاسی علیه ایران می‌دانستند و معتقد بودند با حصول تفاهم هسته‌ای تا حد زیادی (لغو) به وقوع خواهد پیوست. این بحث البته توضیحات بیشتری دارد که در صورت نیاز باید در سطح کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد، اما این واقعیت که بخش قابل توجهی از تحریم‌ها و محدودیت‌های اعمال شده علیه ایران در سال‌های اخیر ریشه در فضای روانی و سیاسی دارد، قابل انکار نیست.
واقعیت‌ها حاکی از آن هستند که هر چند در دوره اعمال تحریم‌ها، قوانین و دستورالعمل‌های متعددی علیه کشورمان در اروپا و آمریکا برای تحریم‌ها علیه ایران وضع شد، اما حوزه تحریم‌هایی که در عمل علیه ایران اعمال می‌شد بسیار بیشتر بود. در واقع آن بخش از تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که بدون استناد به قوانین و مقررات مشخص علیه کشورمان تحمیل شدند به دلیل وجود فضای سیاسی و روانی بود که خود موسسات و نهادهای مختلف به ویژه در اروپا به تحمیل آنها مبادرت می‌کردند.
این حوزه‌ها اتفاقا بسیار وسیع و متنوع بودند. بسیاری از شرکت‌های صنعتی در همین چارچوب از تبادلات صنعتی و خدمات صنعتی با طرف‌های ایرانی خودداری می‌کردند یا حاضر نبودند که شرکت‌های صنعتی و مهندسی ایرانی را در مناقصه‌های بین‌المللی مشارکت دهند. در حوزه‌هایی مانند خدمات‌رسانی هوایی و هواپیمایی مثل عرضه ارابه‌های فرود تا حتی کترینگ به مرور شرکت‌های اروپایی و غربی همکاری‌های خود را با شرکت‌های هواپیمایی ایرانی قطع می‌کردند و این در حالی است که اصولا هیچ‌گونه تحریم هواپیمایی در اروپا علیه ایران وضع نشده است. چنین تحریم‌ها و محدودیت‌هایی به عنوان نمونه در حوزه‌های فرهنگی و ورزشی نیز علیه کشورمان اعمال می‌گردید.
حتی در ترتیب دادن بازی‌های تدارکاتی، خیلی از کشورها از بازی با تیم‌های ورزشی ایرانی طفره می‌رفتند و حضور متقابل خود را نیز در ایران محدود می‌کردند. در اثر این گونه اقدامات، ایران حتی با موارد مهمی از محدودیت در دریافت خدمات از فدراسیون‌های بین‌المللی ورزشی مانند فیفا در حوزه فوتبال و دیگر ورزش‌ها نیز روبرو شده است و بر همین اساس در خصوص مشارکت و حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های بین المللی نیز کشورهای میزبان در مواردی محدودیت‌های بی‌موردی را علیه کشورمان تحمیل می‌کردند. موارد این تحریم‌ها و محدودیت‌ها بسیار است اما یک چیز بین آنها مشترک است، اینکه تحمیل این تحریم‌ها در بسیاری از موارد حاصل فضای منفی سیاسی و روانی علیه ایران بود.
حال در آستانه لغو تحریم‌ها علیه کشورمان، بیش از پیش اینجا وظیفه نهادها و موسسات ذی‌نفع ایرانی است که به این امر توجه داشته باشند که ضروری است در کنار پیگیری لغو تحریم‌های نوشته شده و قانونی، لغو تحریم‌های ناشی از فضای روانی و سیاسی را در دستورکار خود قرار دهند. این کار حتی می‌تواند قبل از اجرای برجام آغاز گردد، چون به واقع مبنای این تحریم‌ها، آن دسته از تحریم‌های اصلی قانونی و نوشته نیست که لغو آنها نیاز به اجرایی شدن برجام داشته باشد. امروز بیش از هر چیز به یک اعتماد به نفس نیازمندیم که بر ذهنیت اینکه تحریم در حوزه‌های مختلف یک واقعیت است، غلبه کنیم و وارد فضای پس از تحریم گردیم. شرایطی که البته با اجرایی شدن برجام تثبیت خواهد شد ولی می‌تواند از همین امروز با تلاش برای لغو تحریم‌های سیاسی- روانی شروع شود.