مصاحبه با دانشمندان در گزارشهای قبلی آژانس ذکر شده است
سفیراسبق ایران در مقر اروپایی سازمانملل گفت: در زمان مدیر کل پیشین آژانس مصاحبههایی صورت گرفته که در گزارشهای آژانس به آنها اشاره شده است.
به گزارش ایلنا، سیدعلی خرم در پروتکل الحاقی و نوع بازرسیها در آن گفت: موضوع پروتکل الحاقی این است که کشورهای مختلف جهان که تا سال 1993، کشورهای عضو معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای فقط در چارچوب NPT و اساسنامه آژانس را انجام میدادند.
وی با تشریح روند بازرسیها بر اساس چارچوب NPT اظهار داشت: بر اساس معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای، بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی از نیروگاهها و سایتهای اعلام شده و رسمی بازرسی میکنند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه داد: در سال 1993 و در پی فعالیت هستهای خارج از چارچوب عراق، آژانس به این نتیجه رسید که ممکن است فعالیتهای هستهای غیر اعلام نشده و خارج از چارچوب داشته باشد و برای همین از این سال به مدت دو سالNPT مورد بازبینی قرار گرفت٬ تا اینکه در سال 1995 به سازوکاری رسیدند که از سال ۱۹۹۷ هم اجرایی شد و ۱۲۴ کشور جهان هم آن را پذیرفتند و امضا کردند که این همان پروتکل الحاقی است.
خرم با بیان اینکه تا کنون ۱۲۴ کشور قبل به پروتکل الحاقی پیوستهاند، تصریح کرد: اساس و فرض کار در پروتکل الحاقی این است که ممکن است کشورها علاوه بر فعالیت اعلام شده هستهای، فعالیت هستهای غیر اعلام نشدهای دارند و برای همین آژانس درصدد بازرسی از اماکن غیر اعلام شده است.
این استاد حقوق بینالملل افزود: اگر ایران بخواهد از به این پروتکل الحاقی بپیوندند، صد و بیست و پنجمین کشوری است که به آن ملحق شده است.
وی در پاسخ به این سوال که بر اساس پروتکل الحاقی بازرسی از اماکن نظامی نیز امکانپذیر است، خاطرنشان کرد: در چارچوب پروتکل الحاقی، آژانس میتواند از همه اماکن نظامی و غیرنظامی بازرسیها داشته باشد و آژانس میتواند به شکل ناگهانی و اعلام نشده از مکانی بازرسی داشته باشد.
سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در پاسخ به این سوال که آیا براساس پروتکل الحاقی، آژانس میتواند با افراد بازرسی داشته باشد٬ ابراز داشت: آژانس میتواند چه براساس NPT و چه براساس پروتکل الحاقی از افراد مدنظر خود مصاحبه کند و بر اساس آن بازرسیها و مصاحبهها، گزارش خود را تنظیم میکند.
خرم در خصوص برخی نگرانیها در رابطه با لو رفتن اطلاعات نظامی و امنیتی در بازرسیهای آژانس در چارچوب پروتکل الحاقی بیان کرد: همانطور که بیان کردم که پیش از ما ۱۲۴ کشور به این پروتکل پیوستهاند و آنها نیز قبل از ما این نگرانیها و حساسیتها را داشتهاند و بیش از ما هم نگران فاش شدن اسرار نظامی و اطلاعات کلیدی خود بودهاند.
این کارشناس مسائل هستهای با یادآوری راهحلها و راهکارهای مقابله با این نگرانیها عنوان کرد: بازرسیها باید با رضایت طرفین باشد و اگر طرفین راضی نباشند، آنها باید به یک روش یا راهحل جایگزین رضایت بدهند تا در این راستا طرفین به خواسته برسند؛ به طور مثال، اگر آژانس بگوید از نقطه «الف» یک کشور میخواهد بازرسی کند و کشور میزبان بگوید این مکان امنیتی و حساس است روشهای جایگزینی برای این موضوع مورد توجه قرار گرفته است.
خرم ادامه داد: به عنوان مثال اگر آژانس بخواهد وجود مواد رادیواکتیو را در آن مکان را ارزیابی کند میتواند حتی پشت درهای بسته آن پادگان هم این کار را انجام دهد و نیازی نیست نمونهبرداری درست در درون آن مرکز انجام گیرد و حتی تا فاصله چند ده کیلومتری از خارج آن مرکز هم میتوان با نمونهبرداری به این نتیجه رسید که مواد رادیو اکتیوی وجود دارد یا خیر.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: در رابطه با مصاحبه دانشمندان نیز همین روشها قابل تعمیم هستند. به عنوان مثال آژانس درخواست مصاحبه با چهار دانشمند ما را میدهد و ما میتوانیم اجازه مصاحبه با سه نفر آنها را صادر کنیم و برای یک نفر دیگر به صورتهای دیگری ارتباط بگیرند. به این ترتیب که مثلا به صورت ایمیلی و چت با آنها صحبت شود یا اساسا با کسانی که با آنها کار کردهاند٬ مصاحبه شود.
خرم در پاسخ به این سوال که آیا پیش از مذاکرات کنونی، بازرسی با دانشمندان هستهای صورت گرفته٬ یادآور شد: مصاحبه با دانشمندان به این معنا نیست که آنها دنبال افراد خاص هستند. پیش از این مقطع، در زمان مدیر کل پیشین آژانس چنین مصاحبهای صورت گرفته که در گزارشهای آژانس به آنها اشاره شده است.