از املاک تا مذاکرات هسته‌ای؛ نماینده آمریکا در مذاکره با کهنه سرباز میدان دیپلماسی کیست؟
پیش‌بینی می‌شود که مذاکرات امروز آغازگر یک مسیر طولانی و دشوار باشد که موفقیت آن به میزان انعطاف‌پذیری و تمایل هر دو طرف به یافتن نقاط مشترک بستگی دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در حالی از ساعاتی دیگر در مسقط آغاز می‌شود که نماینده ایران در این مذاکرات، عباس عراقچی و نماینده آمریکا، استیو ویتکاف، هستند. این مذاکرات در شرایطی برگزار می‌شود که تنش‌های میان دو کشور همچنان بالاست و بسیاری از تحلیل‌گران به دنبال ارزیابی نقش افراد کلیدی در مذاکرات و تأثیر آن‌ها بر نتایج هستند.
از املاک تا مذاکرات هسته‌ای؛ استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در امور ایران کیست؟
استیون چارلز ویتکاف (Steven Charles Witkoff) تاجر و سرمایه‌گذار برجسته ۶۸ ساله آمریکایی در حوزه املاک و مستغلات و فاقد سابقه جدی در حوزه سیاست خارجی است.
اکونومیک تایمز در مورد او با استفاده از عنوان «فاقد پیشینه دیپلماسی» نوشت: جهش استیو ویتکاف به امور خارجی به همان اندازه که بحث برانگیز است غیرمنتظره بوده است. ویتکاف که میلیاردر توسعه دهنده املاک و مستغلات و دوست دیرینه دونالد ترامپ است، اکنون خود را در مرکز برخی از پیچیده‌ترین مذاکرات ژئوپلیتیکی دهه اخیر می‌بیند.
ویتکاف که به عنوان فرستاده ویژه ترامپ در خاورمیانه منصوب شد، اولین بار پس از کمک به میانجیگری برای برقراری یک آتشبس کوتاه‌مدت در جریان درگیری ۲۰۲۳ اسرائیل و حماس، خبرساز شد. اگرچه آتشبس در نهایت شکست خورد اما منجر به آزادی ۲۵ گروگان اسرائیلی و بازگرداندن اجساد هشت تن دیگر و آزادی جمع زیادی از اسرای فلسطینی شد.
ویتکاف، ۶۸ ساله، بعداً اولین مقام آمریکایی بود که پس از جنگ از غزه بازدید کرد و از پیشنهاد ترامپ برای «تسخیر» این منطقه که به شدت مورد انتقاد قرار گرفت، دفاع کرد.
او در یک نشست توجیهی در کاخ سفید توضیح داد: «زمانی که رئیس جمهور در مورد تمیز کردن غزه صحبت می‌کند، منظورش قابل سکونت کردن آن است. این یک برنامه طولانی مدت است.»
ویتکاف همچنین نقش اصلی را در بحث‌های مربوط به اوکراین ایفا کرده است. او با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در اوایل سال جاری در سفر به مسکو ملاقات کرد.
با توجه به اینکه با شروع دولت ترامپ ویتکاف به عنوان یکی از اعضای تیم سیاست خارجی کاخ سفید، نقش مهمی در تدوین استراتژی‌های دولت ترامپ در قبال خاورمیانه ایفا کرده، ظاهرا نقش او در خاورمیانه متوقف نمی‌شود و هم اکنون به عنوان مسئول تیم مذاکراتی آمریکا در عمان به سر می‌برد تا در ساعات آینده با وزیر خارجه کشورمان به صورت غیرمستقیم گفت‌وگوهای خود را آغاز کند.
ویتکاف ساعاتی پیش از حضورش در عمان با مطرح کردن این ادعا که موضع فعلی آمریکا با متوقف کردن کامل برنامه هسته‌ای ایران آغاز می‌شود، اظهار کرد: البته این به معنای آن نیست که راه‌های دیگری برای سازش بین دو کشور وجود ندارد.
وی با بیان اینکه برنامه هسته‌ای ایران نباید به سلاح تبدیل شود، ادعا کرد که در صورت امتناع تهران از توقف برنامه هسته‌ای خود، این موضوع به دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا ارجاع خواهد شد تا تصمیم نهایی گرفته شود.
سبک مدیریتی ترامپ؛ استفاده شخصیت‌های تجاری برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک
با این حال تحلیل‌گران بر این باورند که حضور ویتکاف در راس مذاکراتی مانند گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در عمان احتمالاً به دلیل سبک مدیریتی ترامپ است که از شخصیت‌های تجاری برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک استفاده می‌کند.
رسانه‌های آمریکا ویتکاف را فردی عمل‌گرا و معامله‌گر معرفی می‌کنند که در حوزه خود توانایی ایجاد توافقات پیچیده را دارد.
او به دلیل سبک دیپلماسی عمل‌گرایانه و رویکرد نسبتاً معتدل‌تر خود در مقایسه با سایر اعضای کابینه ترامپ، توجه بسیاری را جلب کرده است. در حالی که برخی از اعضای کابینه سابق ترامپ، مانند مایک پمپئو (وزیر امور خارجه وقت) و جان بولتون (مشاور امنیت ملی سابق)، رویکردی بسیار تهاجمی نسبت به ایران داشتند، ویتکاف به اتخاذ مواضع دیپلماتیک‌تر و تلاش برای حفظ کانال‌های ارتباطی مشهور است.
به اعتقاد بسیاری از تحلیل‌گران ویتکاف یکی از معدود اعضای تیم ترامپ است که به جای تمرکز صرف بر فشار حداکثری، به دنبال ایجاد فرصت‌هایی برای مذاکره و یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک است.
او بارها در جلسات خصوصی تأکید کرده که هرگونه توافق پایدار با ایران نیازمند درک متقابل و گفت‌وگوی واقعی است. این مواضع، او را در میان اعضای تندروی کابینه ترامپ به عنوان فردی میانه‌روتر معرفی کرده است. با این حال، او همچنان به سیاست کلی دولت ترامپ مبنی بر اعمال فشار بر ایران برای تغییر رفتار منطقه‌ای و برنامه هسته‌ای این کشور پایبند است.
بازگشت کهنه سرباز میدان دیپلماسی به میز مذاکرات ایران و آمریکا
اکونومیک‌تایمز از عباس عراقچی به عنوان مذاکره‌کننده کهنه کار ایران یاد کرد و نوشت: عباس عراقچی برخلاف ویتکاف، چندین دهه تجربه دیپلماتیک را به میز مذاکره می‌آورد.
عراقچی که یک مقام باتجربه و معمار توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ است، اکنون تلاش مجدد ایران برای رفع تحریم‌ها را رهبری می‌کند.
عراقچی به عنوان چهره‌ای آرام و سنجیده، به دلیل رویکرد دقیق و تخصص عمیق خود در مذاکرات بین‌المللی شناخته شده است. این دیپلمات ۶۲ ساله که به زبان انگلیسی مسلط است، در ایران و بریتانیا تحصیل کرده، دارای مدرک دکترا در رشته روابط بین الملل و اندیشه سیاسی، از دانشگاه کنت است.
اگرچه عراقچی همچنان به دیپلماسی متعهد است، اما اخیراً اذعان کرده است که برجام اولیه ممکن است دیگر به شکل کنونی قابل اجرا نباشد.
وی در بدو ورودش به عمان گفت: اگر طرف مقابل از موضع برابر وارد شده باشد، شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود، وجود خواهد شد.
پیش‌بینی از مذاکرات امروز در مسقط
مذاکرات امروز در مسقط در شرایطی برگزار می‌شود که هر دو طرف با چالش‌های داخلی و بین‌المللی مواجه هستند. از یک سو، ایران به دنبال کاهش فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا است و از سوی دیگر، دولت ترامپ به دنبال ایجاد چارچوبی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است.
برخی کارشناسان حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل با توجه به نقش ویتکاف در این مذاکرات، پیش‌بینی می‌کنند که احتمالاً تلاش خواهد شد که فضای گفت‌وگو تا حد امکان حفظ و امکان دستیابی به توافق اولیه فراهم شود.
رویکرد معتدل‌تر ویتکاف ممکن است به کاهش تنش‌ها کمک کند، اما از آنجا که مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و غیرعلنی است باید منتظر روایت دو طرف در پایان دور اول این مذاکرات امروز باشیم.
نکته قابل توجه اینکه اگرچه ویتکاف، به‌عنوان یکی از دیپلمات‌های ارشد و معتدل‌تر در تیم مذاکره‌کننده آمریکا، می‌تواند نقش مهمی در کاهش تنش‌ها و پیشبرد مذاکرات ایفا کند اما مواضع تند برخی دیگر از اعضای دولت آمریکا و فشارهای داخلی بر هر دو طرف، ممکن است روند مذاکرات را پیچیده‌تر کند.
پیش‌بینی می‌شود که مذاکرات امروز آغازگر یک مسیر طولانی و دشوار باشد که موفقیت آن به میزان انعطاف‌پذیری و تمایل هر دو طرف به یافتن نقاط مشترک بستگی دارد.
