متکی در گفت‌وگو با ایلنا:
جز ریاست، متقاضی مسئولیت دیگری در مجلس نیستم/ مردم از ما ناراحتند
در دنیا اگر دولتی زیر ۵۰ درصد برنامه‌اش اجرا شد، فشل نامیده می‌شود
منتخب مردم تهران در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس گفت: من به عنوان بخشی از یک کیک قدرت به بحث ریاست مجلس فکر نکردم. به همین دلیل، معتقدم که باید در کار مجلس تحول ایجاد کرد. به همین دلیل من متقاضی هیچ قسمت و مسئولیت دیگری در مجلس نیستم. بعضی‌ها به من پیام می دهند که بیا این مسئولیت را بپذیر. گفتم من اینطور به این موضوع نگاه نمی‌کنم و به هیچ مورد دیگری هم فکر نکردم.
منوچهر متکی نماینده منتخب مردم تهران در دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل حادثه رخ داده و درگذشت حجت الاسلام رئیسی و هیئت همراه گفت: حادثه غمباری برای کشور، مردم ایران و نظام بود. جناب آقای رئیسی در پرواز خدمت و ایثار مظلومانه به اتفاق همراهانی که با او بودند به شهادت رسید و ما دومین رئیس‌جمهور شهیدمان را در تاریخ انقلاب اسلامی داریم. معمولا شهادت و یا رفتن افراد، چهره‌ها و شخصیت‌ها فرصتی برای مرور زندگی و نقش‌آفرینی‌شان است. من جناب آقای رئیسی را بیش از ۳۰ سال پیش می‌شناسم. زمانی که سفیر جمهوری اسلامی ایران در ژاپن بودم، ایشان به عنوان رئیس سازمان بازرسی کل کشور سفری به ژاپن داشتند و می‌خواستند تصویر و برداشتی از کار ژاپن در حوزه سازمان بازرسی داشته باشند. در چند روزی که ایشان در توکیو و برخی از شهرهایی که مراکز بازرسی بود داشتند، روحیات، نگاه و تقیدات ایشان برای من بسیار جالب بود.
بزرگترین شوق و ذوق شهید رئیسی این بود که پروژه‌ای را به ثمر برساند
وی افزود: آقای رئیسی انسانی به شدت حساس نسبت به مباحثی چون پاکدستی، سلامت، روحیه جدی خدمت و خستگی‌ناپذیری در خدمت برای مردم بود و این از خصوصیات بارز ایشان بود. وقتی هم رئیس دولت شدند، از روز شروع رسمی کارشان تا روزی که به شهادت رسیدند، همگان حضور دائمی خستگی‌ناپذیر در خدمت به مردم را شاهد بودند. ممکن است بگوییم با توجه به مشکلات و تحریم‌ها و برخی موضوعات داخلی، در مسائل کشورداری احیانا کسانی نقد و مطلبی داشتند، اما هیچ‌کس از نظر دور نمی‌دارد که آقای رئیسی بی‌قرار خدمت بودند. بزرگترین شوق و ذوق آقای رئیسی این بود که پروژه‌ای را به ثمر برساند، کاری را برای مردم افتتاح کند و بسیاری از کارهایی که بیش از ۳ دهه در انتظار عملیاتی و اجرایی شدن بودند، ایشان افتتاح کرد.
این نماینده مجلس افزود: وقتی آقای رئیسی با کارکنان معادن و کپرنشین‌ها، با محرومین و مستضعفین ملاقات می‌کرد و همنشین می‌شد و پای حرف‌هایشان می‌نشست نشان می‌داد که انصافا عنوان رئیس‌جمهور مردمی زیبنده اوست. اگر بخواهم به حوزه کاری خودم برگردم، همراه و همسنگر دیگری در این پرواز، یعنی مرحوم شهید آقای حسین امیرعبداللهیان بود. وزیر خارجه عزیزی که وقتی بررسی نامزدهای مختلف برای انتخاب وزرای دولت ایشان مطرح بود و اسم‌شان برده می‌شد، من در مقاله‌ای نوشتم که مناسب‌ترین گزینه آقای امیرعبداللهیان است. از زمانی که او وارد وزارت خارجه شد، تا زمانی که به شهادت رسید، در مسئولیت‌های مختلف صف و ستاد، همین ویژگی بی‌قراری در خدمت را می‌دیدم.
امیرعبداللهیان همگرایی، هم‌مسیری و هم‌افزایی میدان و دیپلماسی را به نمایش گذاشت
وی تصریح کرد: در سال‌هایی که ایشان معاون بین‌‌الملل مجلس شورای اسلامی بود، در زمانی که مورد کمی بی‌مهری در وزارت خارجه قرار گرفت، با میدان‌داری مجلس و با فعال کردن مجموعه‌ای که برای فلسطین کار می‌کرد، ایشان راه مرحوم حسین شیخ‌الاسلام را بسیار مجدانه دنبال کرد. در دوران مسئولیت وزارت خارجه، با بهره‌گیری از آنچه که آقای رئیسی به عنوان جهت‌گیری‌های جدید در حوزه روابط خارجی مطرح کرد، ایشان بهترین پیگیری‌کننده، جدی‌ترین و محقق‌کننده‌ترین فرد برای سیاست‌های جدید خارجی ما در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی بود. او در پیگیری عضویت ما در پیمان شانگهای، زمینه‌سازی برای عضویت ما در بریکس، پیگیری پرونده فلسطین و بخش مکمل دیپلماسی ما پیرامون عملیات طوفان الاقصی و پس از آن در پاسخ به دهن‌کجی و تجاوز رژیم صهیونیستی به سفارت ما در عملیات وعده صادق؛ انصافا همگرایی، هم‌مسیری و هم‌افزایی میدان و دیپلماسی را به نمایش گذاشت.
باید آحاد ملت‌مان را سرمایه اجتماعی‌مان بدانیم
متکی در پاسخ به این سوال که در هفته جاری مجلس دوازدهم آغاز به کار می‌کند. ما در زمینه فرهنگی و اجتماعی با مشکلاتی مواجه هستیم. به ویژه در موضوع حجاب شاهد راه اندازی مجدد گشت ارشاد و برخی برخوردها هستیم که باعث انتقادات زیادی شده، در این موضوع طرح و برنامه شما برای افزایش سرمایه اجتماعی چیست، گفت: ما در حوزه مسائل اجتماعی و فرهنگی باید ۲ مؤلفه بسیار مهم را مدنظر داشته باشیم. در مؤلفه اول قوانینی که با جامعیت و درنظرگرفتن همه جوانب به تصویب مجلس و تأیید شورای نگهبان می‌رسد، این قوانین باید اجرا شوند. محور دوم آن پیوست فرهنگی، تبیینی و توجیهی است که ما باید برای جامعه داشته باشیم و مجریان در اجرای آن قانون باید توجه لازم را به آن داشته باشند. بهترین الگوی ما در این زمینه سیره و رویکردها، برخوردها و مواضع مقام معظم رهبری است. ایشان در جایگاه پدر ملت ایران و در شیخوخیتی که دارند جدای از جایگاه قانونی و شرعی که برای مردم ما در نظر می‌گیرند با توجه به جایگاه قانون اساسی، ایشان در تعاملات اجتماعی همیشه جامع‌الاطراف برخورد می‌کنند، مثل حوادث سال ۱۴۰۱ که تدبیر هوشمندانه ایشان را دیدیم که دو حوزه اعتراض و اغتشاش را تفکیک کردند و تأکید ایشان بود که اعتراض باید شنیده شود اما اغتشاش را هیچ دولت و کشوری اجازه نمی‌دهد.
وی افزود: در مقوله مهم حجاب وقتی به نوع نگاه ایشان، به مردم و دختران‌شان و به جوان‌ها در جامعه رجوع می‌کنیم، می‌توانیم این جامعیت برخورد را ببینیم. بنابراین اگر من جمع‌بندی کنم، یک مؤلفه‌مان قانون برآمده از شرع است، یک مؤلفه‌مان اجرای خوب قانون است. شما می‌توانید یک قانون خوب را بد اجرا کنید یا می‌توانید یک قانون را که اصلا خوب نیست، خوب اجرا کنید. این موضوع دو تأثیر متفاوت در جامعه ما می‌گذارد. فراجا و نیروی انتظامی ما در معرض یک امتحان هستند و چارچوب‌های قانونی برایشان تعریف شده که باید آن را اجرا کنند. اما باید آن پیش‌قراولانی که در میدان تبیین و توجیه با مردم صحبت می‌کنند، افرادی باشند که حفظ سرمایه اجتماعی حتما برایشان یک مقوله بسیار مهم باشد چون برای کشور مهم است و باید آحاد ملت‌مان را سرمایه اجتماعی‌مان بدانیم.
مردم عنادی با دین و اسلام‌شان ندارند، با برخورد منِ مجری مشکل دارند
وی تصریح کرد: بنابراین فکر میکنم در مجلس دوازدهم از این ظرفیت برخورداریم که در موضوعات و مقولات اینگونه‌ای با مشارکت دادن جامعه و نخبگان آن، حتی در بررسی و اصلاح یک قانون، ما خیلی راحت‌تر بتوانیم موضوع را برای همگان به عنوان یک موضوع عادی در دستور کار جامعه قرار دهیم تا در میزگردها، شبکه‌های مختلف و فضای مجازی همه حرف بزنند و نظرات‌شان را بگویند. یک مرزی هم تحت عنوان مرز شرع و قوانین اسلام داریم. مردم عنادی با دین و اسلام‌شان ندارند، بلکه با برخورد من مجری مشکل دارند. اگر به این حوزه‌ها قدری صمیمانه‌تر بپردازیم فکر میکنم به نتایج خوبی برسیم.
بنویسید متکی یکی از گزینه‌های قطعی ریاست مجلس است
متکی در پاسخ به این سوال که آیا کاندیدای ریاست مجلس خواهید شد و ریاست مجلس باید چه جایگاهی داشته باشد، گفت: بنویسید متکی یکی از گزینه‌های قطعی ریاست مجلس است. من مدتی است که در مسئولیت کشورداری نبودم. مدتی در انتخابات‌های مختلف بدون آنکه نامزد باشم حضور داشتم و نقش‌آفرین بودم. در این انتخابات به اصرار دوستان نامزد شدم و مردم محبت کردند و رأی دادند.
در اردوگاه مردم نگاه خوبی نسبت به ما نیست/ مردم از ما ناراحتند
وی افزود: مجلس را از دو منظر مرور میکنم. یک منظر مردم و منظر دیگر کارکرد مجلس است. در اردوگاه مردم نگاه خوبی به ما نیست. در اردوگاه مردم به ما نقد زیادی دارند. انتخابات اخیر نشان داد که مردم حرف‌های زدنی دارند و ما به عنوان مسئولین باید این حرف‌ها و پیام‌ها را بگیریم. موارد خاصی پیش می‌آید که مردم بتوانند حرف‌شان را بزنند و یکی از آنها انتخابات است. اگر کسی در انتخابات قبلی با یک میلیون و ۲۰۰ هزار رأی به مجلس آمد و در این دوره از انتخابات ۴۰۰ هزار رأی آورد، باید پیام این تفاوت را درک کنیم. مردم میگویند مجلس در سازه نظام محلی از اعراب ندارد. مردم میگویند مجلس کارآمدی ندارد. مردم میگویند بسیاری از ما نمایندگان اهلیت نمایندگی در مجلس را نداریم. من نمی‌خواهم روی نگاه مردم قضاوت بگذارم. اما اگر در مردم بگردیم ببینیم چه می‌گذرد، مردم از ما ناراحت هستند. این خلاصه کلمه است.
در دنیا اگر دولتی زیر ۵۰ درصد برنامه‌اش اجرا شد، فشل نامیده می‌شود
این نماینده مجلس دوازدهم یادآور شد: بحث دولت و قوه‌قضائیه را کنار می‌گذارم اما بحث مجلس را دارم. در عرف دنیا و در حکمرانی‌های مدرن دولت‌ها و نظام‌ها خود ارزیابی دارند. بعد از مدتی که حکومت کردند، یکسال از دولت‌شان گذشت، خودشان را ارزیابی می‌کنند که در کجا قرار دارند؟ محبوبیت‌شان چقدر است؟ موفقیت‌شان چقدر است؟ این ارزیابی‌ها دو مؤلفه دارد؛ یک مؤلفه شاخص‌ها و مولفه دیگر مردم هستند. در مولفه شاخص‌ها، مسئولین براساس برنامه‌ای که دادند باید بررسی کنند که توانستند چند درصد آن برنامه‌ها را اجرا کنند. مقام معظم رهبری اخیرا فرمودند که ۳۵ درصد برنامه ششم اجرا شد. امروز در دنیا شما می‌دانید اگر دولتی زیر ۵۰ درصد برنامه‌اش اجرا شد، دولت فشل نامیده می‌شود. بعد از مؤلفه شاخص‌ها، مؤلفه مردم و نظرات آنان است. به طور مثال میگویند ۱۰ درصد از محبوبیت بایدن پایین آمد. دولت‌هایی که افکار عمومی را ارزیابی کرده و نظرسنجی می‌کنند، وقتی به یک نقاط حساس می‌رسند اتاق فکر تشکیل می‌دهند، ریشه‌یابی کرده و تدابیری را اتخاذ می‌کنند تا سیر صعودی محبوبیت‌شان را به دست بیاورند.
متکی افزود: من عرض کردم مردم نسبت به مجلس ما رضایت ندارند. بیاییم ببینیم مجلس چه خبر است؟ در مجلس ما رویکردها، کارکردها، کارکرد کمیسیون‌ها، کارکرد مدیریت مجلس، حرف دارند. من بررسی کردم و حرف دارم. به عنوان کسی که شرایط کشور را می‌شناسد، برای این آسیب‌شناسی طرح دارم. من ۴۵ سال است که در این نظام هستم. اگرچه در ۱۳ سال گذشته هیچ مسئولیتی نداشتم اما در این نظام هستم، هویت من در این نظام است. من در ۵۷ سالگی بازنشست شدم. با وجود آنکه هیچ مسئولیتی نداشتم اما در همه فعالیت‌های نظام حضور داشتم. من نسبت به وضعیتی که می‌گذرد نظر دارم.
رئیس مجلس می‌تواند ۵ گروه از مشاورین داشته باشد
وی تصریح کرد: معتقدم که باید در کارکرد کمیسیون‌های ما تحول ایجاد شود. در اداره مجلس ما باید تحول ایجاد شود. جایگاه رئیس مجلس به اعتبار داخل مجلس و به اعتبار جاهایی است که عضو مؤثری است. مثل شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و از هر سه این‌ها مهم‌تر شورای سران سه قوه است که مقام معظم رهبری فرمودند هرچه این سه نفر تصمیم بگیرند نیاز به تأیید من نیست. یعنی رئیس مجلس در تمام تصمیماتی که آن شورا می‌گیرد، ۳۳ درصد سهیم است. هیچ‌یک از نمایندگان مجلس از تصمیمات آن شورا مطلع نیستند. بنده می‌فهمم گاهی مطالبی به کلی سری ممکن است در آنجا مطرح شود، اما همان‌گونه که نماینده مجلس می‌تواند پنج مشاور داشته باشد، رئیس مجلس می‌تواند ۵ گروه از مشاورین را در حوزه فرهنگ، سیاست، اقتصاد، امور اجتماعی و مسائل امنیتی داشته باشد. چون هیچ‌کس نیست که همه‌چیز را بداند. هیچ کس پیدا نمی‌شود مسائل فرهنگی، مسأله جوانان، زنان، اقتصاد، کشاورزی، امور اجتماعی و مسائل امنیتی را بداند.
وی تصریح کرد: حضرت علی (ع) فرمود «مشورت با دیگران، شراکت در عقل‌شان است.» ۵ گروه مشاورین رئیس مجلس چه کسانی هستند؟ مرکز پژوهش‌ها، کمیسیون‌ها، نخبه‌ترین آدم‌های آن تخصص در کشور است. مثلا میگویند فردی، پدر صنعت سیمان در ایران است، فردی پدر شعر و ادبیات در مسائل اجتماعی است، فردی در مسائل اجتماعی صاحب‌نظر است، ۲ تا ۳ نفر از این افراد در یک گوشه‌ای فشار به استاد و دانشجو وارد می‌کند. آن زمان رئیس مجلس می‌تواند یک مجموعه ۷ تا ۸ نفره برای هر گروه از مشاورین برای خود بیاورد، آن زمان رئیس مجلس موضوعات دستور کار مجلس را از قبل در گروه‌های مشاوره‌ای مرور کرده و نظرات‌شان را دریافت می‌کند. آن وقت می‌شود ریاست محتوایی نه ریاست شکلی و مبصرگونه در مجلس.
مجموعه قابل‌توجه اصلاح‌طلبان و مستقلین باید در اداره مجلس مشارکت داشته باشند
متکی تصریح کرد: یک نکته دیگر اینکه ما در مجلس وظیفه داریم نمایندگان را به عنوان یک کل ببینیم. نمایندگان را تقسیم‌بندی نکنیم. الان در مجلس دوازدهم میگویند ۴۰-۵۰ نفر اصلاحطلب داریم، ۳۰-۳۵ نفر مستقل داریم و اکثریت نمایندگان اصولگرا با طیف‌های مختلف داریم. ما دو رویه می‌توانیم در پیش بگیریم؛ اول اینکه هرچه اصلاح‌طلبان میگویند اصولگراها با آن مخالفت کنند و هرچه اصولگراها میگویند اصلاح‌طلب‌ها با آن مخالفت کنند. رویکرد دوم این است که مردم ما را انتخاب کردند که بیاییم زیر یک سقف بنشینیم، هم‌افزایی کنیم، بهترین تصمیمات را براساس علم، ایده، پیشنهاد و تخصص نمایندگان بگیریم. اگر شما نماینده‌ای دیدید که بهترین نظر را در بودجه‌بندی کشور دارد، آیا باید ببینیم او اصلاحطلب است یا اصولگرا؟ یا ذکات علم او را بگیریم و از آن استفاده کنیم؟ من در دیدارهایی که با نمایندگان و جریان‌های مختلف سیاسی داخل مجلس داشتم، این نگاه را مطرح کردم. به آنان گفتم معتقدم ما باید در کار محتوایی مجلس از همه ظرفیت مجلس استفاده کنیم.
وی افزود: من یکسال رئیس خانه احزاب بودم، می‌دانید که خانه احزاب تنها سازه‌ای در جمهوری اسلامی است که اصولگرا، اصلاحطلب و مستقل را به تعداد برابر در شورای مرکزی داریم. اولین جلسه‌ای که به عنوان رئیس خانه احزاب انتخاب شدم گفتم ما چطور با هم کار کنیم؟ ما سه طیف متفاوت سیاسی هستیم. بعد مطرح شد و گفتم ما اشتراکاتی با هم داریم؟ گفتند بله. اولین اشتراک‌مان این است که متعلق به نظام جمهوری اسلامی هستیم. نظام و قانون اساسی را قبول داریم. همه بر اساس قانون احزاب، ولایت فقیه را قبول داریم. اختلاف‌نظر هم با هم داریم. در اولین جلسه، اولین توافق را گرفتیم و آن توافق این بود که همکاری بر اساس مشترکات اما به اختلافات هم احترام بگذاریم. با این دوستان مذاکره کردم و گفتم من یک کارگاه آموزشی هم گذراندم که این نظر را می‌دهم که مورد استقبال بسیاری قرار گرفت. منتهی اگر ما توقع داریم که جریان‌های متفاوت سیاسی در مجلس، محتوایی مشارکت کنند، آنها انتظار دارند در اداره مجلس هم مشارکت داشته باشند. لذا بنده به صراحت اعلام کردم مجموعه قابل‌توجه اصلاح‌طلبان و مستقلین باید در اداره مجلس مشارکت داشته باشند. اداره مجلس در هیأت‌رئیسه و کمیسیون‌ها است.
در چند روز آینده تصویر روشنی از میزان اقبال نامزدها خواهیم داشت
متکی در پاسخ به این سوال که آیا از حمایت جبهه پایداری و طیف‌های مختلف اصولگرایی در مجلس برخوردار هستید، گفت: من تقسیم‌بندی سیاسی نکردم. اما هرجریان سیاسی که نظر من، دیدگاه‌ها و جهت‌گیری‌های بنده را بخواهد برایشان شرح می‌دهم و صحبت می‌کنیم. برخی از این دوستان از جریان اصولگرایی دارند تصمیمات‌شان را می‌گیرند و هنوز تصمیمی را به من اعلام نکردند. با برخی دیگر از دوستان جریان‌های فکری مجلس گفت‌وگو و بحث داشتیم و همین مبانی را بیان کردیم و آنها هم در جلسات‌شان در حال بررسی و تصمیم‌گیری هستند. فکر میکنم در چند روز آینده ما یک تصویر روشنی از میزان اقبالی که نامزدها دارند، داشته باشیم.
بعضی‌ها به من پیام می دهند که بیا این مسئولیت را بپذیر
جز ریاست، متقاضی هیچ قسمت و مسئولیت دیگری در مجلس نیستم
وی افزود: من به عنوان بخشی از یک کیک قدرت به بحث ریاست مجلس فکر نکردم. به همین دلیل، معتقدم که باید در کار مجلس تحول ایجاد کرد. به همین دلیل من متقاضی هیچ قسمت و مسئولیت دیگری در مجلس نیستم. بعضی‌ها به من پیام می دهند که بیا این مسئولیت را بپذیر. گفتم من اینطور به این موضوع نگاه نمی‌کنم و به هیچ مورد دیگری هم فکر نکردم.
کلام رهبری برای انتخابات مجلس دوازدهم در این دوره هم شمولیت دارد
متکی در پاسخ به این سوال که ما بعد از درگذشت آقای رئیسی و هیئت همراهشان انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری را داریم. ارزیابی شما نسبت به انتخابات ریاست جمهوری چیست و برای افزایش مشارکت در انتخابات چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید، گفت: انتخابات مجلس برای کرسی ریاست، هیأت‌رئیسه و کمیسیون‌ها به شورای نگهبان ارتباطی ندارد. اما در انتخابات ریاست جمهوری معتقدم ۴ محوری که مقام معظم رهبری در بحث انتخابات مجلس بیان کردند، برای این انتخابات هم باید وصف‌العین ما قرار بگیرد. وقتی به صحبت‌های مقام معظم رهبری با شورای محترم نگهبان دقت می‌کنیم متمرکز بر این بود که همه کمک کنند تا مشارکت بالا برود. اینکه وزارت کشور و احزاب کمک کنند تا مشارکت بالا برود قابل فهم است. کمک دستگاه‌های امنیتی برای اینکه آرامش باشد و مردم نگران نباشند، قابل فهم است.
وی گفت: اما شورای نگهبان در افزایش مشارکت چه سهمی دارد؟ آن به وظایف و اختیاراتش برمی‌گردد. مواردی را در انتخابات مجلس بازنگری کردند. افراد زیادی ردصلاحیت شده بودند و دوباره تأیید شدند. این یک اقدام جدیدی بود که شورای نگهبان انجام داد. در دوران گذشته هم این اتفاق رخ داده بود اما این دوره جدی‌تر و گسترده‌تر بود. فکر میکنم برای این دوره هم کلام رهبری شمولیت دارد و باید به آن توجه کرد.
