چرا عربستان سعودی به دنبال تغییر نظام در ایران نیست؟

به گزارش ایلنا، نشریه فارن پالیسی در تحلیلی با بررسی این موضوع که عربستان سعودی خواستار تغییر نظام حاکم در ایران نیست به بررسی چرایی این موضوع پرداخته و اینگونه تحلیل می‌کند که ریاض به دنبال آن است که با تشدید اعتراضات ضددولتی در ایران از تهران امتیازات ژئوپلیتیکی بگیرد و به دنبال تغییر نظام در ایران نیست.

در ابتدای این تحلیل، فارن پالیسی ضمن اشاره به ناآرامی‌های اخیر در ایران و تحولات پیش آمده در جریان این اعتراضات، نوشت: نظام ایران، دولت عربستان سعودی را به نفوذ، تامین مالی و راهبری فعالیت‌های جدایی‌طلبانه در ایران محکوم کرد.

در ادامه این گزارش آمده است: عربستان سعودی و ایران از ابتدای سال ۱۹۷۹ و همزمان با انقلاب اسلامی در ایران رقبای منطقه‌ای بودند. از آن زمان، سلسله تقابل‌های مستقیم و غیرمستقیم میان تهران و ریاض چشم‌انداز خاورمیانه و به ویژه منطقه خلیج فارس را شکل داده است؛ ایران و عربستان امروز، از گروه‌های متعددی حمایت می‌کنند که گروه‌های نفوذ منطقه‌ای آنها را تشکیل می‌دهند.

فارن پالیسی به تاریخچه فعالیت‌های ایران و عربستان در منطقه و در تقابل با یکدیگر نیز اشاره کرده و می‌نویسد: رقابت ایرانی-سعودی تاریخچه اخیر خاورمیانه را شکل داده است. ریاض از صدام  حسین، رهبر سابق عراق در طول جنگ ۸ ساله علیه ایران حمایت کرد. در سال ۱۹۸۲ تهران به تاسیس، تامین مالی و آموزش نیروهای نظامی حزب‌الله کمک کرد. حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق و سقوط صدام شاهد اعمال نفوذ سوی ایران در این کشور بود که تا به امروز نیز ادامه دارد. بن‌بست در روابط ایران و عربستان همچنان در دوران پس از بهار عربی و در سوریه و یمن نیز ادامه داشت. ایران از بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه و همچنین از انصارالله در یمن حمایت می‌کرد.

با این وجود، ایران و عربستان سعودی از ابتدای ۲۰۲۱ گفت‌وگوهایی را در عراق برگزار کردند. در سال ۲۰۱۷ محمد بن سلمان به وضوح تهدید کرد که با کشیدن جنگ به داخل تهران، با ایران مقابله خواهد کرد. ۲ سال پس از این سخنان، در سال ۲۰۱۹ انصارالله یمن که مورد حمایت ایران هستند مسئولیت حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی آرامکو را برعهده گرفتند. اکنون این تهران بود که عربستان سعودی را تهدید می‌کرد.

در همین حال، رسانه‌های تحت هدایت عربستان سعودی فرصت‌هایی را در اختیار معترضان قرار دادند. تلویزیون ماهواره‌ای ایران اینترنشنال فیلم‌ها و تصاویری از داخل ایران پخش کرد و میزبان چهره‌های مخالف، افراد ضدحکومتی در ایران و جدایی‌طلبان آذری و کرد بود.

در این شرایط، ممکن است این فرضیه مطرح باشد که عربستان سعودی به دنبال تغییر نظام در ایران است اما شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد حکومت کنونی عربستان به دنبال سقوط جمهوری اسلامی ایران نیست. در مقابل، ریاض به دنبال آن است تا به اندازه کافی تهران را تضعیف کند تا امتیازهای ژئوپلیتیکی از تهران بگیرد. امتیازهایی شامل توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران،  عدم دخالت در امور کشورهای عربی و توقف حمایت از متحدان منطقه‌ای خود شامل حزب‌الله، حوثی‌ها و حماس.

۲ دلیل اصلی وجود دارد که فروپاشی کامل نظام ایران به نفع عربستان سعودی نیست. نخستین دلیل به هویت سعودی ارتباط دارد. قدرت عربستان سعودی تنها به دلیل حضور ایرانی دیگر وجود دارد. همانطور که تهران برای بسیاری رهبری شیعیان جهان است، ریاض نیز خود را نماد رهبری جهان سنی می‌داند. بدون ایران در راس تشیع، هویت مفروض عربستان سعودی به عنوان رهبر سنیان جهان از بین خواهد رفت.

همچنین خطر یک دومینو وجود دارد. اگر اعتراضات ایران موفقیت‌آمیز باشد می‌تواند پیامدهای منطقه‌ای مشابه بهار عربی در برخی از کشورهای عربی، به ویژه حوزه خلیج فارس داشته باشد.