هزینه تنش در قفقاز جنوبی با بازیگران منطقه‌ای و بهره‌برداری از آن با کشورهای فرامنطقه‌ای است

عفیفه عابدی تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال با توجه به برپایی مانور نظامی آذربایجان در نزدیکی مرزهای ایران این رزمایش نشان دهنده چیست و چه نتایجی را به همراه داشته است، گفت: شرایط در قفقازجنوبی، به دنبال تلاش باکو برای تغییر ژئوپلتیکی در منطقه، بیش از گذشته امنیتی شده است. به همین ترتیب کشورهای منطقه، به ویژه جمهوری آذربایجان و ارمنستان تلاش می‌کنند با استفاده از حمایت‌های فرامنطقه‌ای یا ابزارهای مختلف با هم موازنه تهدید داشته باشند. رزمایش‌های متعدد نیز نشان‌دهنده این شرایط امنیتی است. چنانچه انتظار می‌رود به دنبال رزمایش اخیر باکو، ارمنستان نیز اقدام مشابهی یا هم وزن با آن داشته باشد.

عابدی در پاسخ به این سوال که با توجه به نزدیکی اسرائیل به آذربایجان این نزدیکی چه پیامدهایی در منطقه به همراه خواهد داشت و ایران برای مقابله با نزدیکی این دو چه اقداماتی باید انجام دهد، گفت: تبدیل شدن باکو به بازیچه تل آویو، اثرات مخربی بر روابط تهران-باکو و حتی شرایط داخلی جمهوری آذربایجان دارد. اسرائیل تلاش می‌کند تهدیدهای موجود در مرزهای سرزمین‌های اشغالی را به مرزهای جمهوری اذربایجان و ایران منتقل کند. در حالی که روابط ارمنستان و آمریکا افزایش یافته، باکو با رویکرد سرد آمریکا مواجه شده و تلاش می‌کند از طریق رابطه با تل آویو و تامین منافع اسرائیل در قفقاز جنوبی، نظر مساعد واشنگتن را جلب کند.

وی افزود: به نظر من در حالی که موانع جدی در برابر روابط آمریکا و جمهوری آذربایجان وجود دارد، واشنگتن نیز از طریق تلاویو و بدون تقبل هزینه سیاسی و نظامی خاصی، بازی مورد نظر خود را بر باکو تحمیل می‌کند. در مجموع تشدید تنش در منطقه هم مطلوب واشنگتن و هم تل آویو است. زیرا هزینه را بازیگران منطقه‌ای و همسایگان منطقه متقبل شده و بهره برداری را آنها خواهند کرد.

عابدی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه ترکیه هم در این مانور در کنار آذربایجان حضور داشته تا چه اندازه بر روابط ما با ترکیه تاثیر خواهد گذاشت‌، گفت: موضوع روابط باکو و آنکارا علیه تهران موضوع جدیدی برای ایران نیست. روابط تهران و آنکارا تابع الزامات رقابت و تعامل دو قدرت منطقه‌ای است و به نظر می‌رسد این مانور در شرایط فعلی تاثیر خاصی بر این رابطه نداشته باشد. ایران و ترکیه در عین رقابت‌‌های ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی، موضوعات زیادی برای همکاری دارند. 

عابدی در پاسخ به این سوال که آیا ایران در برابر این مانور نظامی انجام شده، اقدام متقابلی مشابه مانوری که در ارس انجام داد، خواهد داشت گفت: مسلما در شرایط موجود که تهدیدآمیز است، ایران نیز به سوی موازنه تهدید سوق داده می‌شود. انجام مانور و حضور نظامی پر رنگ تر در مرزهای شمال غربی، یک اقدام متقابل است. اما استفاده از دیپلماسی مستقیم یا غیرمستیم برای مدیریت سطح تنش نیز راه حل دیگری است. تشدید تنش در منطقه منجر به افزایش هزینه بیشتر کشورهای منطقه است، در حالی که سود آن نصیب بازیگران فرامنطقه‌ای می شود.

این تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که اقدامات اخیر آذربایجان آیا در ادامه همان اقدامات گذشته در ارتباط با دالان زنگزور است یا اینکه مسیر دیگری را دنبال می‌کند و اینکه دالان زنگزور چه تاثیراتی در به وجود آمدن این شرایط داشته است، گفت: طرح موضوع احداث دالان زنگزور یکی از عوامل مهم در تشدید شرایط امنیتی در قفقازجنوبی در ماه‌های اخیر بوده و به نظر می رسد ترکیه و جمهوری آذربایجان سناریوهای مختلفی برای دنبال نمودن این پروژه در نظر دارند و احتمالا نظامی‌گری نیز یکی از این سناریوها است که به ضرر همه طرف‌ها خواهد بود. نظامی‌گری جمهوری آذربایجان برای این پروژه، به ورود همسایگان منطقه ای به جنگ منجر شده و ابعاد جنگ را گسترده می‌کند. در صورت حمایت آنکارا از این سناریو، دامنه جنگ می‌تواند به مرزهای جنوبی ترکیه و فرصت طلبی کردها علیه این کشور نیز منجر شود. بطور منطقی هم باکو و هم آنکارا باید محاسبات دقیق تری در این باره داشته باشند. 

عابدی در پاسخ به این سوال که کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای در شیطنت آذربایجان چه تاثیری در به وجود آمدن این شرایط داشتند، گفت: امنیتی سازی شرایط در قفقازجنوبی یکی از اهدافی بوده که اسرائیل دنبال می‌کرد. استفاده ارمنستان از ظرفیت های منطقه‌ای و بین المللی لابی ارامنه منجر به تغییر توازن قدرت به نفع ارمنستان شد، لذا باکو و آنکارا تلاش کردند بار دیگر توازن قدرت را به سوی محور جمهوری آذربایجان و ترکیه تغییر دهند. اما موضع چالش برانگیز، نفوذ تل آویو بر این محور است. با امنیتی تر شدن شرایط، باکو به تل آویو وابسته‌تر می‌شود و برای موازنه تهدید مجبور به واگذاری امتیاز بیشتر به تل آویو است.

وی تصریح کرد: احتمالا در طرح نقشه مانور اخیر نیز رژیم صهیونیستی نقش مستقیمی ایفا کرده است. در مجموع به نظر من، باکو در حال حرکت خلاف روندهای منطقه ای و بین المللی است و ادامه این مسیر هزینه‌های زیادی به علی‌یف تحمیل می‌کند. در ماه‌های پیش رو، غرب نیز تمایلی به تشدید تنش در قفقازجنوبی ندارد. در همین حال آشکارتر شدن ابعاد روابط باکو با تل آویو، افکار عمومی در جمهوری آذربایجان را هم نسبت به علی‌یف تحریک خواهد کرد.