حق‌شناس در گفت‌وگو با ایلنا:
از فضای گفتمانی انقلاب رفته رفته به سوی خطابه رفته‌ایم/ آقای اژه‌ای با تصمیماتش نشان دهد که دعوت برای گفت‌وگو ظاهری نیست
یک عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی گفت: از پیشنهاد آقای اژه‌ای برای گفت‌وگو استقبال می‌کنم البته امیدوارم این مسئله تنها در بیان نباشد و در عمل نیز ما شاهد چنین موضوعی باشیم.
محمدجواد حق‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره اینکه طی چند روز اخیر رئیس قوه قضائیه و همچنین رئیس‌جمهور صحبت از گفت‌وگو میان جامعه و حاکمیت به میان می‌آورند آن هم در حالیکه پس از اتفاقات سال ۸۸ بارها این نکته مطرح شد، اما برخی مانع از این اتفاق شدند حال چرا امروز دوباره صحبت از این مؤلفه مهم به میان می‌آید، آیا بهتر نبود پیش از این اتفاقات باب گفت‌وگو در کشور باز می‌شد، گفت: نکته‌ای که در این خصوص من بر آن تاکید دارم اهمیت خود گفت‌وگوست که به عنوان یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب مطرح می‌شود. در واقع گفت‌وگو ذیل حکمرانی خوب یک ترم شناخته در دنیای امروز است بین حاکمیت و مردم تعریف می‌شود.
وی تاکید کرد: یکی از شاخصه‌های ارتباط مستمر، پویا و تاثیرگذار گفت‌وگو کردن است که به طور دائم بین حکمرانان و یا حاکمان با مردم و بدنه جامعه با حفظ حوزه‌ای که اصطلاحاً به عنوان حد فاصل نقش واسطه‌ای شناخته می‌شود صورت می‌گیرد تا جامعه تبدیل به یک جامعه توده‌ای نشود.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به ساز و کارهایی که در دنیا برای برقراری ارتباط شناخته شده هستند، عنوان کرد: انتقال پیام‌ها بین حوزه تصمیم‌سازان و نهادهایی مانند احزاب و رسانه‌ها حال در صورت‌های دیداری، شنیداری و مجازی تشکل‌ها که بیشتر موضوعاتی صنفی مانند سندیکاها و اتحادیه‌ها را دنبال می‌کنند و همین‌طور حوزه نخبگانی که بر پژوهشکده‌ها، اندیشکده‌ها و نهایتا دانشگاه‌ها که امکان سازمان دادن این گفت‌وگوها به طور تخصصی و عمومی را دارند، انجام می‌شود.
رضایت عمومی به ایجاد گفت‌وگو میان حاکمان و مردم بازمی‌گردد
وی با بیان اینکه به نوعی هرچقدر این ساز و کار دقیق‌تر عمل کنند امکان برقرای ارتباط موثر میان دو سر این مجموعه بهتر و مفیدتر انجام می‌شود که این امر نهایتا منجر به هم‌زبانی و همدلی بین آحاد جامعه می‌شود، اظهارداشت: همچنین از طریق فضای متکثری که ممکن است به تعداد آحاد جامعه از جمله احزاب، گروه‌ها، تشکل‌ها و اندیشه‌های متفاوتی وجود داشته باشد می‌شود با بهره‌گیری از این فضای گفتمانی به یک نقطه نظر مورد قبول جامعه و حاکمان رسید. زمانی این اتفاق رخ می‌دهد که حاکمان در پی کسب یک اندوخته مناسبی می‌روند که از آن به عنوان رضایت عمومی یاد می‌شود و این رضایت عمومی به نتایجی بازمی‌گردد که در قالب این گفت‌وگوهای مستمر و دائم شکل می‌گیرد. این روند طبیعتاً برای اینکه بتواند به نتیجه برسد از طریق قوانین و ضوابط یا برخی از عادات و عرف سیاسی و اجتماعی جوامع مورد پشتیبانی قرار می‌گیرد و تبدیل به یک قاعده‌ای که باید از آن تبعیت کرد، می‌شود.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور شد: شاید یکی از مهم‌ترین دستاوردها بعد از انقلاب کبیر فرانسه پارلمان است و به عنوان عالی‌ترین نهاد گفت‌وگو مورد توجه قرار می‌گیرد که در آنجا احزاب، نمایندگان مردم، اصناف، اتحادیه‌ها، دهقانان، اشراف و انقلابیون گردهم می‌آمدند و گفت‌وگو می‌کردند که این گفت‌وگوها منجر به تصمیمی می‌شد که مورد قبول اکثریت بود و سپس تبدیل به قانون می‌گردید. در واقع اداره جامعه نتیجه گفت‌وگوهای مستمری بود که در این ساختار شکل می‌گرفت.
این عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی بیان کرد: از سوی دیگر در همین تشکیل پارلمان مشاهده می‌کنند ممکن است این نهاد نتواند افکار عمومی جامعه را نمایندگی کنند، از همین رو است که مطبوعات و رسانه‌ها برای اینکه بتوانند افکار عمومی جامعه را بُلد و تقویت کنند به رکن چهارم تبدیل می‌شود تا این مولفه مهم بتواند این فضای گفتمانی را تقویت و دنبال کند. نهایتاً هم در ادامه این روند مشاهده می‌کنیم برای اینکه بتوانند به تصمیم مناسب برسند و عملاً کشور را منتفع از تمامی آرا و اندیشه‌ها در حوزه‌های نخبگانی کنند از اوائل قرن بیستم بخصوص در آمریکا اندیشکده‌ها شکل می‌گیرند که محل حضور نخبه‌های متخصص در حوزه‌های مورد نظر هستند. افراد در این اندیشکده‌ها نگاه‌ها و پژوهش‌ها و یا دانش خودشان را به اشتراک می‌گذارند و در یک فضای بینامتنی این مباحث را پیش می‌برند.
اداره امروز جوامع مخصوصا جوامع پیشرفته گفت‌وگومحور است
وی تاکید کرد: اداره امروز جوامع مخصوصا جوامع پیشرفته گفت‌وگو محور است و بر اساس جمع‌بندی گفت‌وگوها که مبنایش منطق، استدلال هستند که نهایتاً می‌تواند با اقناع اکثریت به یک هماهنگی نزدیک شود و در بستر قانونی خودش حال چه پارلمان‌های محلی و چه در قالب پارلمان‌های قانون‌گذار مانند مجلس نمایندگان یا سنا به تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌رسند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور شد: از سوی دیگر هم گفت‌وگوهای عمومی‌تر توسط رسانه‌ها و اندیشکده‌ها به شکل تخصصی به کمک این فضا می‌آید و دنبال می‌شود. این روند در کشور ما هم در فضای انقلاب اسلامی کاملاً به رسمیت شناخته می‌شود و اساساً در حوزه حقوق ملت بحث آزادی بیان، آزادی مطبوعات و آزادی راهپیمایی که حقوقی جزء حقوق مسلم مردم شناخته می‌شود، خبرگان قانون اساسی هم بر آن صحه می‌گذارند و نهادهایی مثل احزاب و سندیکاها برای تقویت این فضاها به وجود می‌آیند و یا ما حتی فصلی را داریم به نام فصل شوراها که اساساً اداره شهرها در سطح کلان و روستاها را متکی بر نظر مردمی می‌گذارد که نمایندگان انتخاب شده با رأی مردم بر اساس یک فضای گفت‌وگو محور امورات را پیش می‌برند.
از فضای گفتمانی انقلاب رفته رفته به سوی خطابه رفته‌ایم
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب خاطرنشان کرد: متاسفانه شاهد هستیم به خاطر خوانشی که بعدها در فضای قدرت پیش می‌آید که بخشی از آن ناشی از الزامات مربوط به زمان جنگ و فضای بعد از آن است این حقوق تضعیف می‌شود و گفت‌وگومحوری متاسفانه جای خودش را از دست می‌دهد و نهایتاً به سوی یک رویکردی گام بر‌می‌داریم که از گفت‌وگو به خطابه می‌رسیم. یعنی به جای اینکه نهادهای گفت‌وگومحور که نمادش در اوایل انقلاب شوراها بودند را تقویت کنیم، مشاهده می‌کنیم این نهاد نسبت به سایر نهادهای قانونی که در قانون اساسی مصوب شده‌اند ۲۰ سال دیرتر به دلیل وجود موانع پا به عرصه وجود می‌گذارند و در این مدت نهادهای خطابه‌محور مانند نماز جمعه که با یک خطیب و هزاران مستمع از یک سوی دیگر شکل می‌گیرد و عملاً می‌شود گفت نگاهی که بعدها در کشور بیشتر تقویت می‌شود این است یک نفر سخن بگوید و هزاران نفر بیایند گوش کنند و حداکثر تعاملی که در این نشست‌ها وجود دارد این است که برخی از مواقع هنگام بروز احساسات و گرفتن تایید سخنان خطیب افراد حاضر تکبیر بگویند.
وی ادامه داد: عملاً با انحصاری‌تر شدن رسانه‌های دیداری و شنیداری که در کشور وجود دارند، مشاهده می‌کنیم رادیو و تلویزیون در اختیار همین تفکر قرار می‌گیرد؛ با این باور که یک گروه اندکی بیایند سخن بگویند و میلیون‌ها مخاطب چاره‌ای نداشته باشند جز اینکه آن سخنان را بشنوند که نهایتاً یا همکاری کنند یا سکوت کنند و اگر هم خیلی ناراضی بودند، رادیو و تلویزیون خودشان را خاموش کنند و راه دیگری پیش رویشان ندارند. در فضای مطبوعات نیز این نگاه تسری پیدا می‌کند و مطبوعات در هر حوزه‌ای با باید‌ها، نباید‌ها و سختی‌های زیادی روبرو می‌شوند و حرفه روزنامه‌نگاری که به نوعی وظیفه انتقال گفتمان موجود در جامعه را بر عهده دارد با سختی روبه‌رو می‌کنند که منجر به این می‌شود بخش عمده‌ای از خبرنگاران و مدیران مسئول با مشکلات جدی روبرو شوند، مطبوعات به محاق توقیف بروند، تعدادی از خبرنگاران خانه‌نشین و بیکار شوند و بخشی دیگر جذب بنگاه‌های سخن‌پراکنی فارسی زبان خارج از کشور می‌شوند.
امروزه متاسفانه گفت‌وگو و گفت‌وگومحوری با اقبال روبرو نمی‌شود
این عضو حزب اعتماد با بیان اینکه گفت‌وگو و گفت‌وگومحوری متاسفانه با اقبال روبرو نمی‌شود و روز به روز چالش‌های جدی‌تری در این حوزه به وجود می‌آید، گفت: حتی شاید مهم‌ترین نهادهایی که باید نمایندگی اندیشه‌های مختلف را می‌کردند و آن بحث جمهوریت که نماد تکثر است و آرای ملت آنجاست که باید به منصه ظهور برسد متاسفانه با خوانش شورای نگهبان منتخبانی روی کار می‌آیند که علی‌القاعده موظف هستند فقط از یک نوع خوانش تبعیت کنند، متاسفانه آنجا دیگر بحث و گفت‌وگو مطرح نیست.متاسفانه عملاً کسانی روی صندلی‌های مجلس نشستند که کمترین نسبت را با تکثر حوزه‌های مختلف گفتمانی که در جامعه وجود دارد، برقرار کرده‌اند.
مرجعیت رسانه از داخل به خارج از کشور رفته است
حق شناس خاطرنشان کرد: در بسیاری از گفت‌‌‌وگوهایی که در سطح جامعه وجود دارد و آراء و نظرات مردم در آنجا است مشاهده می‌کنیم اجازه حضور یک نماینده در حوزه‌های تصمیم‌سازی چه در شوراهای شهر یا مجلس شورای اسلامی و یا خبرگان ندارند و عملاً این نگاه نظارتی به نوعی یک ارزش واحد را تولید می‌کند که آحادی که وارد یک مجموعه می‌شوند باید از یک نگاه و خوانش باشند. آفتی که این نگاه در طول سال‌ها به وجود آورده این است که نه عملاً رادیو و تلویزیون کارکرد خودش را دارد و نه مطبوعات.
متاسفانه مطبوعات آن توان و موقعیت لازم را ندارد برای همین است جامعه به خاطر عدم استماع و نشنیدن نظرات خودش و عدم انعکاس نظراتش در این فضای رسانه‌ای که متعلق به خودشان است و نسبت به آنها حق مالکیت دارد و ارباب این حوزه است، دست به یک اقداماتی می‌زند و آن انتقال مرجعیت رسانه از داخل به خارج است اتفاقی که در جریان اتفاقات اخیر مشاهده کردیم که در مقایسه با بحران‌های بخصوص ۸۸ یا ۹۶ و ۹۸ نقش رسانه‌های خارج از کشور نسبت به فضاهای مشابه گذشته جدی تر شده است و اساساً می‌شود گفت جوانان امروز هنگامی که مشاهده می‌کنند خواسته‌های‌شان شنونده‌ای ندارد، ترجیح می‌دهند برای بیان‌شان به کف خیابان بیایند و در میدان‌های اصلی شهر فریاد بکشند که این اتفاق بسیار نگران‌کننده است که امروز شاهدش هستیم.
این عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی درخصوص پیش‌شرط‌های گفت‌وگو که رئیس قوه قضاییه ضرورت این امر را مطرح کرده است، گفت: باید از دعوت آقای اژه‌ای استقبال کنیم و به نظر من اگر بخواهیم منصفانه نگاه کنیم در این شرایط که مسائل ۴ هفته به درازا کشیده شده است هزینه‌های زیادی را به جامعه و کشور تحمیل کرده که بخشی از آنها قابل جبران نیست. انتظار این بود نهادهای منتخب مردم بیایند و صدای آنها را منعکس کنند. آقای اژه‌ای در مقایسه با ۲ قوه دیگر از یک رویکرد بهتری برخوردار بودند و حداقل هوشمندانه‌تر به مسائل پرداختند که باید استقبال کرد؛ ان‌شاالله به بیان اکتفا نکنند و در گام اول اصلاحاتی در رسیدگی قضایی صورت دهند تا این مهم بتواند به نتیجه برسد.
امیدوارم دعوت آقای اژه‌ای برای گفت‌وگو فقط در کلام نباشد
وی تاکید کرد: آقای اژه‌ای می‌تواند با تصمیماتش نشان دهد این دعوتی که برای گفت‌وگو می‌کنند، فقط یک دعوت ظاهری نیست بلکه در عمل هم وجود دارد که اینگونه جامعه هم متوجه می‌شود یک بخشی از حاکمیت سیستم، همانا دستگاه قضایی پناه مردمش است و به کمک‌شان می‌آید و فریادخواهی و دادخواهی آنان را مورد رسیدگی قرار می‌دهد.
حق‌شناس افزود: ما نیازمند ایجاد یک سری تغییراتی در رویکردها هستیم، رویکردی که امروز در قوه قضاییه مشاهده می‌کنیم حداقل نسبت به یکی ۲ سال گذشته در حوزه‌هایی به نظر می‌رسد از استانداردهای بهتری برخوردار شده است البته که با فضای قانونی مطلوب و استاندارد همچنان فاصله جدی وجود دارد.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب عنوان کرد: باید بتوان یک اعتماد و اطمینان را به جامعه در رابطه با مشکلات‌شان داد، به خصوص در حوادثی که آحاد جامعه نسبت به آن جریحه‌دار شده است و افکار عمومی در موردشان ابهام دارد. فکر می‌کنم نحوه رسیدگی به خصوص جریان آزاد اطلاعات در این حوزه و اجازه دادن به فضای رسانه‌ای در داخل کشور بدون رویکردهای محدودکننده این امکان را فراهم کند که آرام آرام مرجعیت از فضایی که امروز تاثیر می‌گیرد به داخل کشور منتقل شود.
مسئولین تحمل خودشان را نسبت به نقد درونی جامعه افزایش دهند
وی با بیان اینکه مسئولان مربوطه تحمل خودشان را نسبت به نقد درونی جامعه باید افزایش دهند، عنوان کرد: مسئولان احساس نکنند دنیا به آخر می‌رسد اگر روزنامه‌نگاری نقدی کرد و یا حزبی اطلاعیه داد. اگر احزاب خواسته‌هایی برای راهپیمایی و تجمع داشتند این اجازه به آنها داده شود تا در کمال امنیت درخواست‌های‌شان را به نتیجه برسانند و قانونمند شوند؛ چراکه از حقوق مسلم مردم در این حوزه‌ها است.
حق‌شناس گفت: ما باید گفت‌وگو را از میان خانواده‌ها و سطح کودکان شروع کنیم تا در آینده بتواند تبدیل به یک عرف و قاعده‌ای شود که جامعه را از تنش دور و به نقطه آرمانی نزدیک کند.
