قربان اوغلی در گفت‌وگو با ایلنا:
مذاکرات با انتظارات حداکثری به نتیجه نمی‌رسد/ تکرار ماراتن بی‌نتیجه دولت نهم هیچ نفعی برای کشور ندارد/ هرگونه اشتباه محاسباتی فاجعه‌بار خواهد بود/ تا وقتی پیشنهادات ایران شفاف منتشر نشود، نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد
یک دیپلمات پیشین گفت: اگر تیم مذاکره‌کننده به نمایندگی از مردم و بالوکاله از طرف آن‌ها در مذاکرات حضور دارد، باید منعکس‌کننده خواسته مردم باشد و نه قشر اقلیتی که خود را در کسوت نماینده مردم می‌بیند. مشکل تیم جدید پیشینه نظری آن در قبال توافق هسته‌ای است و ملاحظه کردیم که آن‌ها حتی حاضر به ذکر عنوان برجام نبودند.
جاوید قربان اوغلی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی کلی دور هفتم مذاکرات وین برای احیای برجام گفت: ارزیابی من هم مثل بسیاری دیگر از کارشناسان مثبت نیست. پس از نشست مقدماتی، علائم امیدوارکننده بود ولی پس از نشست دو کمیته و متعاقب آن واکنش غربی‌ها به دو بسته پیشنهادی ایران، مشخص شد که دیدگاه‌ها خیلی از هم فاصله دارد. آقای انریکه مورا ابتدا از موافقت هیات ایران برای شروع مذاکرات از نقطه پایان شش دور مذاکره قبلی خبر داد و البته اضافه کرد که با درک برخی ملاحظات دولت جدید در ایران، این مذاکرات ادامه خواهد یافت ولی پس از دو پیشنهاد ایران مشخص شد که اختلافات بسیار بیشتر از برداشت‌های اولیه است.
وی ادامه داد: باید منتظر دور بعدی مذاکرات بود ولی قطعا با انتظارات حداکثری، مذاکرات به نتیجه نخواهد نرسید. این ماراتن بی‌نتیجه یکبار در زمان دولت نهم تجربه شده و در تکرار آن هیچ نفعی برای کشورمان مترتب نیست. باید ارزیابی درستی از توازن قدرت و اقدامات مترتب بر آن داشته باشیم. هرگونه اشتباه محاسباتی فاجعه‌بار خواهد بود.
قرائت طرف ایرانی«آچمز کردن» طرف مقابل است
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل همچنین در پاسخ به این سوال که نکته قابل توجه در خصوص این دور، موضوع تناقض در روایت‌های ایران و تروئیکای اروپایی در غیاب روایتی روشن از سوی چین و روسیه است. این فاصله برداشت دو طرف ناشی از چه مؤلفه‌ای‌ست، گفت: به نظرم پاسخ سوال شما روشن است؛ ایران دستاوردهای شش دور مذاکره قبلی را یا قبول ندارد و یا خواستار تغییرات کلی در آن است. ضمن اینکه رویکرد اولیه دولت مخالفت کامل با برجام و تا حدی خیانت دانستن آن بود که البته الان این دیدگاه پس از انتخابات و در برخورد با واقعیت‌های کشور تعدیل شده است.
وی افزود: آقای مورا پس از نشست پایانی کمیته مشترک اعلام کرد که با وجود اختلافات از همکاران اروپایی خواسته در مسیر توافق حرکت کنند. قرائت طرف ایرانی «آچمز کردن» طرف مقابل است و اینکه آن‌ها خواستار زمان برای مشورت با دولت‌های متبوع خود شدند. مشخص نیست چقدر این روایت مقرون به صحت است؛ چراکه واکنش اروپا با نوعی تردید و یا شاید ناامیدی درباره عزم و اراده ایران برای توافق همراه است.
وی ادامه داد: سه کشور اروپایی قبلا اعلام کرده بودند که آماده اقامت طولانی‌مدت در وین تا دستیابی به توافق هستند و چین و روسیه واکنش روشنی از خود نشان نداده‌اند. آنچه که قطعی است آن‌ها نیز خواستار شروع مذاکرات بر مبنای مذاکرات قبلی و تمرکز بر رفع اختلافات و به اصطلاح پر کردن پرانتزهای خالی مانده در آخرین دور مذاکرات هیات ایرانی به رهبری سیدعباس عراقچی هستند. دیپلمات‌های ارشد تروئیکای اروپایی به خبرنگار وال استریت ژورنال گفته‌اند «ایران تقریباً تمام توافق‌های دشواری را که در ماه‌ها مذاکرات سخت به دست آمده زیر پا گذاشته و خواستار تغییرات اساسی در متن است».
تا زمانی‌که پیشنهادات ایران به طور شفاف منتشر نشود، نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد
قربان اوغلی در پاسخ به این سوال که در حالی مذاکره‌کننده ارشد ایران اعلام می‌کند طرف اروپایی پیشنهادهای ایران را دارای مبنای حقوقی و قانونی می‌داند که دیپلمات‌های اروپایی اعلام کرده‌اند خواست ایران فراتر از برجام است. در صورت صحت این روایت، افق پیش روی مذاکرات چگونه است، گفت: تا زمانی‌که پیشنهادات به طور شفاف منتشر نشود، نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد. آنچه که تاکنون مشاهده کرده‌ایم، خواسته طرف مقابل بازگشت دو طرف به توافق ۲۰۱۵ (برجام) است و همه کشورهای ۱+۵ به شمول چین و روسیه قطعا از این موضع حمایت می‌کنند. بنابراین رویکرد تیم مذاکره‌کننده کشورمان نباید به گونه‌ای باشد که در مذاکرات تنها بماند و این قطعا به نفع ایران نیست.
وی افزود: مساله «حقانیت» داوری، ارزشی است که در نظام بین‌المللی جایگاهی ندارد؛ برآیند تصمیمات نظام بین‌المللی برخاسته از توازن قدرت بوده، نه اینکه کدام طرف ذی‌حق است و تراژدی فلسطین بزگترین گواه این مدعاست. در سال ۲۰۱۷ پس از خروج خودسرانه ترامپ از توافق هسته‌ای، همه کشورها از آمریکا انتقاد کرده و آن را اقدامی خودسرانه و نافی تعهدات این کشور در برجام دانستند و دیدیم که هیچ اتفاقی هم نیفتاد. البته توپ در زمین آمریکا افتاده بود که قطعا به نفع ایران بود. همین که در مقابل گام‌های پنج‌گانه ایران، دنیا نتوانست حرفی بزند، قرار گرفتن ایران در موضع برتر از نظر حقوق بین‌المللی بود ولی دیدیم که ترامپ بی‌اعتنا به جهان، تحریم‌ها را به شدت افزایش داد و حتی مانع از نجات جسم نیمه جان برجام از طریق ابتکارات سه متحد اروپایی‌اش در همکاری اقتصادی با ایران از طریق ساز و کار و ابتکار اروپایی «اینستکس» شد.
مشکل تیم جدید پیشینه نظری آن در قبال برجام است
سفیر پیشین کشورمان در آفریقای جنوبی در پاسخ به این سوال که این گزاره که تیم جدید به منظور جلب نظر جامعه هدف خود در داخل در این دور از مذاکرات با خواست حداکثری وارد شده و کم کم خود را با فضای مذاکرات تطبیق خواهد داد را تا چه میزان نزدیک به واقعیت می‌دانید، گفت: اگر تیم مذاکره‌کننده به نمایندگی از مردم و بالوکاله از طرف آن‌ها در مذاکرات حضور دارد، باید منعکس‌کننده خواسته مردم باشد و نه قشر اقلیتی که خود را در کسوت نماینده مردم می‌بیند. مشکل تیم جدید پیشینه نظری آن در قبال توافق هسته‌ای است و ملاحظه کردیم که آن‌ها حتی حاضر به ذکر عنوان برجام نبودند.
وی افزود: البته شرایط پس از به دست گرفتن زمام اداره کشور با قبل از آن که از موضع اپوزیسیون صحبت می‌کردند و مسئولیتی در قبال معیشت مردم نداشتند، فرق کرده است. با این وجود هنوز تیم مذاکراتی در عوالم لاهوتی سیر می‌کند. باید مطالبات را به اصطلاح، زمینی و مطابق با خواست مردم و همچنین امکان تحقق آن طراحی کرده و روی میز مذاکره گذاشت. طرح موضوعاتی که قطعا مورد مخالفت قرار می‌گیرد و زمان از دست دادن، هنر نیست. تجربه شش سال مذاکره به این شکل، گرفتار کردن کشور در چنبره شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. مضافاً اینکه شرایط داخلی ما چه از نظر اقتصادی و چه اجتماعی نسبت به سال‌های اول دهه قبل بسیار شکننده‌تر شده است. هنر دیپلماسی ارائه پیشنهادات و راهکارهایی است که بدون عدول از مواضع مغایر با منافع ملی، بیشترین اشتراکات مفهومی و عملی برای دستیابی به تفاهم برای دو طرف را داشته باشد.
صلاح ایران بازگشت بی‌قید و شرط طرفین به توافق ۲۰۱۵ است
قربان اوغلی گفت: پیشرفت مذاکرات و دستیابی به توافق در گرو کاهش مطالبات حداکثری از سوی دوطرف و رسیدن به نقطه تعادل برای توافق است. صلاح ایران بازگشت بی‌قید و شرط طرفین به توافق ۲۰۱۵ است که لغو تحریم‌ها به عنوان مهمترین مطالبه هم در آن پیش‌بینی شده است. طرح شروطی مانند «تضمین عدم خروج» حاصلی جز طولانی شدن مذاکرات و بی‌نتیجه بودن آن در بر نخواهد داشت.
