تشکیل حزب در ایران نمایشی است

مشاور سابق شورای عالی امنیت ملی علت فعالیت کم و عدم کارکرد احزاب در دوره‌های مختلف را بی‌اعتقادی و بی اعتمادی مردم به احزاب عنوان کرد.

علیرضا شیخ عطار در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا٬ گفت: علت اینکه احزاب ما بیشتر در موعد انتخابات به فعالیت می‌پردازند٬ بیشتر یک سابقه تاریخی دارد. بعد از مشروطیت در ایران منهای دوره‌های دیکتاتوری که در پهلوی اول و دوم وجود داشت٬ همیشه حزب داشتیم اما این احزاب بیشتر فرمایشی بودند.

مشاور سابق شورای عالی امنیت ملی افزود: به جز مقاطعی مثل دوره رضاخان٬ یا دوره‌های آخر پهلوی دوم که فقط حزب رستاخیز تشکیل شده بود، معمولا احزاب حضور داشتند اما این احزاب بیشتر فرمایشی بودند. احزابی چون حزب مردم، ایران نوین و… در دوره پهلوی دوم یا احزابی که مثل اوایل دوره رضاخان تشکیل شده بودند. هر چند پس از دوره مشروطیت احزاب مردمی و خودساخته نیز بودند اما این احزاب همیشه مورد بدبینی مردم بودند زیرا بین سخن و عمل دبیران و فعالان احزاب تفاوت وجود داشت. در واقع٬ در سخن حرف‌های قشنگی گفته می‌شد اما در عمل رابطه‌های ناسالم، دستورگیری از مراجع قدرت داخلی و خارجی و سوء استفاده از مقام و موقعیت داشتند.

وی با اشاره به اینکه قبل از انقلاب هیچ گونه حزبی که مردم به آن اعتماد کنند، نداشتیم، گفت: قبل از انقلاب تنها یک حزب بود که توانست یک بخشی از اقشار مردمی را جذب کند و سازمان بدهد که حزب توده بود که این حزب نیز به دلیل مغایر بودن ایدئولوژی‌اش با فرهنگ ایرانی٬ مخاطبان محدودی داشت.

مشاور سابق شورای عالی امنیت ملی و مدیر بخش آسیا در مرکز تحقیقات استراتژیک با بیان اینکه بعد از انقلاب کسانی که انقلاب را مدیریت می‌کردند٬ با نظرخواهی از حضرت امام حزب جمهوری اسلامی را تشکیل دادند، گفت: اما به علت اینکه از‌‌ همان ابتدا قاعده این حزب را بزرگ گرفتند، نتوانستند کار مطالعاتی و تشکیلاتی درست و علمی انجام دهند. بنابراین بعد از مدتی نتوانستند به شیوه حرفه‌ای در برابر منتقدان خود پاسخگو باشند و افول کردند. حضرت امام هم احساس کردند که این موقعیت خوبی برای حزب جمهوری اسلامی نیست.

شیخ عطار افزود: مردم ایران پس از مشروطیت و تاکنون هیچ‌گاه خاطره خوشی از احزاب نداشتند. از سوی دیگر بعد از انقلاب اکثر اوقات از سوی بزرگان کشور هیچ گونه توصیه‌ای مبنی بر اینکه حزب یک ابزار برای مردمسالاری دینی به شمار می‌رود، گفته نشده بلکه برعکس‌اش هم بود. یعنی گاهی اوقات رفتار حزبی و جناحی وقتی در یک عباراتی مطرح می‌شد بار منفی را به دنبال داشت. یعنی وقتی می‌خواستند بگویند یک رفتار سیاسی خوب نیست، می‌گفتند این رفتار جناحی است. بنابراین مردم هیچ‌گاه احزاب را پناهگاه خود برای تجلی و نمایش دموکراسی ندیدند و بیشتر سرمایه گذاری‌هایشان روی اشخاص یا روی جریان‌های محلی بود.

وی ادامه داد: بنابراین از آنجایی که زمان انتخابات می‌خواهیم کار شکلی‌مان درست باشد، حزب تشکیل می‌دهیم یا از احزابی که دفاترشان در حال خاک خوردن است، استفاده می‌کنیم. این هم برای آن است که شکل دموکراسی را در انتخابات نمایش دهیم.

شیخ عطار تاکید کرد: مردم به احزاب رای نمی‌دهند؛ مردم به اشخاص رای می‌دهند. حتی در شهرهای بزرگ که معروف است که مردم به لیست‌ها رای می‌دهند٬ می‌بینیم که یک لیست به صورت کامل رای نمی‌آورد. یعنی اگر به انتخابات مجلس و ریاست جمهوری دقت کنید، می‌بینید این اشخاص هستند که رای می‌آورند. اما آیا این اتفاق خوبی است خیر. زیرا در همه مراحل دموکراسی٬ چه انتخابات٬ چه نظارت بر آن و چه در ارزیابی جریان‌های مختلف سیاسی٬ باید یک کار تشکیلاتی علمی و دینی صورت بگیرد.