تصور مردم از حکومت اسلامی در انقلاب آرمانشهر صدر اسلام بود

نجفقلی حبیبی درباره شعارهای انقلاب در خصوص انگیزه درونی ملت و شوق و شور جمعی برای برپایی ارمان شهر مطلوب در دوران انقلاب اظهار داشت: شاید دلیل آن این بود که تصور ما از جمهوری اسلامی حکومتی عادلانه بر مبنای روش امام علی(ع) شکل گرفته و به شکل آرمان در آمده بود.

این فعال با سابقه سیاسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در خصوص شعارهای اصلی انقلاب گفت: این موضوعی مبهم نیست، همه مردم ایران و جهان به یاد دارند که سه شعار اصلی انقلاب اسلامی استقلال؛ آزادی؛ جمهوری اسلامی بود. مفهوم استقلال حکایت از این داشت که مردم ایران از این که تحت سلطه استعمارگران باشند خسته شده‌اند و می‌خواهند روی پای خود بایستند و در هر امری در امورات کشور خود دخالت کنند، یعنی آنکه اراده ملت نافذ باشد نه سلطه بیگانه.

وی افزود: در بیان مفهوم آزادی باید گفت؛ در آن روزها مردم ایران د یکتاتوری را نمی‌خواستند، شاه علاوه بر این که به خارج وابستگی داشت، نظامی استبدادی و دیکتاتوری حاکم کرده بود. مسئله اساسی مردم نفی دیکتاتوری بود و منظور از این شعار آزادی های سیاسی و اجتماعی که بعدها در قانون اساسی جمهوری اسلامی تبلور یافت. برای تشخص این شعارها در قانون اساسی ذیل عنوان حقوق ملت؛ ِآزادی احزاب؛ راهپیمایی ها؛ اجتماعات؛ آزادی مطبوعات؛ و آزادی انتقاد به رسمیت شناخته شده بود. آن قدر این دو شعار مهم بود که اصل انقلاب را تشکیل می داد و در قانون اساسی تاکید شد که هیچ دولتی حق ندارد حتی با وضع قانون به بهانه استقلال، آزادی‌ها را فدای استقلال یا استقلال را فدای آزادی کند.

این فعال سیاسی ادامه داد: قا‌نون اساسی به دولت اجازه نمی‌دهد تا به دلیل پیش امدن شرایط خاص یا تشخیص این که در این شرایط ازادی مضر است، به شعارهای اصیل انقلاب ضربه بزند. در انقلاب این دو مفهوم بسیار مورد تکیه بود و همچنین مسئله انتخابات که مثلا حتی در مناطق جنگی هم انتخابات برگزار شد، هرگز به هیچ بهانه ای تعطیل یا به تعویق نیافتاد.

حبیبی در بیان مفهوم جمهوری اسلامی گفت: این شعار مفهوم کلی نظام اینده را تشکیل می‌داد که اولاً شکل حکومت جمهوری باشد نه انواع دیگر و در جمهوریت مفهوم استقلال و آزادی تامین گردد. دیگر این که محتوا و روح حاکم بر این نظام اسلامی باشد یعنی قوانینی که وضع می شود مخالف اسلام نباشد. چرا که اکثریت قاطع مردم ایران مسلمان بوده و هستند. اما این امر نباید ناسازگار با جمهوریت تعریف شود، اگر کسانی بخواهند میان جمهوریت و اسلامیت نوعی ناسازگاری ایجاد کنند خطا می‌کنند حرفهایی که متاسفانه بعدها بسیار زده شد.

وی شعار عدالت را از عمده‌ترین شعارهای انقلاب و مسئله اساسی عنوان کرد و افزود: عدالت رکن اندیشه اسلامی است. آن روزها مردم از یک چیز رنج می بردند و لابه لای شعارهای خود آنر ا طرح می کردند و آن چیزی بود که امروز آن را رانت خواری یا ویژه خواری می‌نامند و اینکه سلسله امکانات کشور در اختیار عده ای خاص قرار گیرد.

دبیر‌کل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها ادامه داد: این امر از قدیم رسم بوده که پادشاهان و امیران ملکی را به عده ای خاص می بخشیدند که به آن اقطاع می گفتند مثلاً به وزراء و یا ارکان حکومتشان این اموال اختصاصی در زمره نخستین اموالی بود که با پیروزی انقلاب به مردم بازگشت. البته فقط اقطاع نبود عده ای بر خلاف قواعد اموالی به دست آورده بودند که این امر امروز بسیار شرم آور تر از آن روز است. صورتهای این امر در حال حاضر نیز متنوع شده بود بر اساس امکانات صور غارتها متنوع و افراد آن زیاد شدند. مثلاً کسی مانند بابک زنجانی چرا با این سن کم این همه ثروت انباشته؟

وی در خصوص انگیزه درونی ملت و شوق و شور جمعی برای برپایی ارمان شهر مطلوب اظهار داشت: شاید دلیل آن این بود که تصور ما از جمهوری اسلامی حکومتی عادلانه بر مبنای روش امام علی(ع) شکل گرفته و به شکل آرمان در آمده بود.

حبیبی تصریح کرد: شنیده بودیم امام علی(ع) در پاسخ برادرش عقیل که از او مالی افزون تر از بیت المال درخواست کرد اهنی سرخ بر کفش گذاشت با آن که برادر امام استحقاق داشت، اما ایشان حاضربه کاری خلاف عدالت نشد یا در نهج البلاغه خوانده بودیم که امام علی گفته‌اند حاضر نیستم پر کاهی را به زور از ملخی بگیرم. گرچه سالهاست کسی در مجامع عمومی از این حدیثها نمی خواند و این بسیار خجالت آور است، ما قرنها این حرفها را شنیده بودیم. یا درباره آزادی بیان شنیده بودیم که امام علی(ع) بر آزادی انتقاد و بیان نقد بدون لکنت زبان تاکید داشت.

حبیبی افزود: اینها در ذهن جامعه ریشه دوانده بود و از حکومت اسلامی به رهبری مرجعیت شیعه چنین تصور آرمانی در ذهن داشتند. گرچه سخن این بود که ما نمی توانیم عیناً به شکل حضرت علی(ع) حکومت کنیم، اما مردم حداقلی از آن را می‌خواستند. این بود که با اشتیاق حکومت اسلامی را با الگوی حکومت صدر اسلام طلب می کردند. حضرت امام نیز در سخنرانی هایشان نقل می کردند که در صدر اسلام به یکی از خلفا کسی گفته بود که اگر در اجرای احکام اسلام کجی کنی با همین شمشیر راستت خواهیم کرد.

وی ادامه داد: حضرت امام وقتی حکومت اسلامی را طرح کردند با همین مبانی و تصور در ذهن مردم تداعی شد. در پرتو چنین فضایی بود که آیت الله بهشتی در زمانی که به حزب جمهوری می رفتند می گفتند حزب معبد من است، یعنی مانند عبادتگاهی است که در آن امور مسلمین رتق و فتق می شود.

این فعال با سابقه سیاسی در خصوص تصور دیگر گروهها در جریان انقلاب از شعارهای مذکور خاطر نشان کرد: مثلاً گروههای چپ در دوره پیروزی انقلاب به دو دسته تقسیم می شدند یکی ملی گراها که توقعشان این بود که استقلال مهم ترین دستاورد انقلاب باشد و دیگر گروههای چپ و وابسته به نظام مارکسیسمی که به عدالت اقتصادی تکیه داشتند.

نجفقلی حبیبی در پایان گفت: اما انچه در جریان انقلاب می گذشت این بود که حضرت امام چنان این دو مقوله را طرح کردند و مردم را نسبت به آن توجه دادند که دیگر چیزها رنگ باخت. تمام فضای کلی کشور از اندیشه امام پر بود و اگر کسان دیگری بودند در کنار امام حضور داشتند و باقی وقتی جداشدند از میان رفتند.