مناسب ترین غذاهای فصل بهار

 

بسیاری از درمانگران مکاتب درمانی طبیعی در جهان به ویژه مکتب طب سنتی ایران بر این باورند، رعایت نکاتی ساده و کاربردی که در کتب و متون قدیمی طب سنتی بارها به آن اشاره شده، می تواند تاثیر زیادی در کنترل تغییرات، بیماری ها و اختلال های ناشی از جابه جایی فصول داشته باشد. 

افراد با هر مزاجی که دارند وقتی سالم هستند که در مزاج خودشان متعادل باشند. یکی از راه های اصلی حفظ تعادل مزاج، رعایت خوردنی ها و نوشیدنی های متناسب با مزاج فرد است. کسی مزاج متعادل دارد که سالم بوده و عملکردهای جسمانی و روانی مطلوبی داشته باشد.

وقتی به دنبال خوردن غذا و تنقلات یا استفاده موضعی از ماده ای، فرد دچار افزایش حرارت بدن، احساس داغی، ازدیاد جنب و جوش و حرکات بدنی، افزایش سرعت تکلم یا تسریع فرآیندهای فکری و روانی شود، گفته می شود مواد مورد استفاده مزاج گرم داشته یا جزو گرمی جات است. همچنین اگر فرد با خوردن یا آشامیدن غذاهایی دچار سردی در بدن، رخوت، سنگینی، خواب آلودگی، خستگی، عدم تحرک، در خود فرو رفتن، منگی، کاهش گیرایی و حافظه شود،یعنی فرد در خوردن غذاها و نوشیدنی های با مزاج سرد (سردی جات) زیاده روی کرده است.

بعضی از خوردنی ها و نوشیدنی ها مزاج شان تر است، یعنی با زیاده روی در مصرف آنها در انسان رطوبت ایجاد می شود. هر خوردنی و نوشیدنی آبدار که خصوصیاتی مانند آب داشته باشد یعنی بی رنگ، بی بو و بی طعم باشد مزاج تری دارد.خشکی، خصوصیات مقابل تری دارد و خوراکی ها و تنقلات با این ویژگی، حالت خشکی در بدن بویژه پوست یا مخاط ها ایجاد کرده یا سبب یبوست، گاهی خشونت و انعطاف ناپذیری فرد می شود.

 

برخی بر این باورند که خوراکی های با مزاج گرم در مقایسه با سردی جات، ارزش تغذیه ای و انرژی زایی بیشتری دارند. اما باید بدانید این موضوع کلیت ندارد. خوراکی های با طعم شیرین، تلخ، شور و تند مزاج گرم و خوراکی های ترش، مزاج سرد دارند. گرمی ها تولید حرارت و انرژی می کنند و خون که خلط غالب بدن است از خوراکی گرم و تر پدید می آید و از دیدگاه طب سنتی بهتر است حرارت نسبی فرد را حفظ کرده و سرد کردن زیاد بدن منع شده است. اما نکته قابل توجه این که بسته به مزاج هر فردی شرایط متفاوت است. گاهی حرارت بسیار زیاد می تواند باعث خشکی و سوختن اخلاط بدن شود و اگر فرد دچار سوء مزاج گرم باشد،استفاده از خوراکی های با مزاج گرم می تواند به گونه ای عکس عمل کرده و باعث کاهش انرژی فرد شود. در نتیجه در برخی مزاج ها مصرف سردی جات هم می تواند انرژی و توان فرد را تامین کند.

این که گفته می شود مغزهای آجیلی مزاج گرم دارند، صحت ندارد. در میان مغزها انواع بادام هندی و زمینی و درختی، تخمه آفتابگردان، تخمه خربزه، نخودچی، پسته، گردو و چلغوز (دانه ای آجیلی مشابه تخمه آفتابگردان) گرم است. اما تخمه کدو و هندوانه مزاج سردی دارد و برای اعتدال مزاج باید به میزان متعادل از هر کدام استفاده شود. زیاده روی در مصرف یک نوع مغز آجیلی مضر است. البته مزاج انواع مغزهای آجیلی با شورکردن به سمت گرمی و خشکی گرایش پیدا می کند.

 

از بهترین خوراکی هایی که با مزاج فصل بهار سازگاری دارد، استفاده از کاهو سکنجبین و آش های ساده و رقیقی است که در تهیه آنها از برنج و سبزیجات استفاده شده باشد. نوشیدنی های مناسب فصل بهار شربت خیار و سکنجبین، شربت زرشک و نارنج و شربت لیمو است که می توان با آنها از مهمانان نوروزی پذیرایی کرد. البته در افرادی که از مشکلات معده رنج می برند یا سوء مزاج سرد دارند باید در مصرف این شربت ها احتیاط کنند. بهتر است در فصل بهار از ادویه ها و گوشت به میزان کمتری استفاده شود.

میوه ها در طول دوره رشدشان مزاج های مختلفی دارند و بسته به این که چه زمانی از درخت چیده شود، مزاج و آثار متفاوتی از خود بروز می دهد. معمولا هر چه میوه رسیده تر باشد، مزاج آن به سمت اعتدال و گرمی گرایش می یابد. مزاج میوه ها را می توان تا حدودی با توجه به مزه آنها قضاوت کرد. مزاج میوه های شیرین میل به گرمی داشته و طبع میوه های آبکی و ترش به سردی گرایش دارد و با توجه به این که در پذیرایی های نوروز مصرف تنقلات و گرمی جات به بیشترین میزان می رسد، میوه های با مزاج سرد را در اولویت مصرف قرار دهید. البته در مواقعی که مصرف گرمی جات رو به اعتدال می رود، توصیه بر این است که از میوه هایی با طعم شیرین به سبب مغذی تر بودن استفاده شود. طعم ها آثار دارویی دارد و می تواند تغییرات مزاجی ایجاد کند. توصیه می شود در این فصل در مصرف میوه ها زیاده روی نکنید، چون سبب بروز مشکلات گوارشی و برخی از انواع آن محرک و تشدید کننده علائم حساسیتی است. همچنین خوردن میوه ها با فاصله کم از غذا بویژه در فصل بهار موجب بروز عوارضی چون اسهال و استفراغ می شود.

مزه شیرین، نشانه وجود گرمی در ماده غذایی است. اما مصرف تنقلات شیرین لزوما به گرم شدن بدن ختم نمی شود و بسته به مزاج فرد شرایط متفاوت است. مصرف مداوم شیرینی ها می تواند خون را غلیظ کرده و به دلیل اختلال در خون رسانی به اندام های مختلف موجب سردی بدن شود. البته همه شیرینی جات این عارضه را ندارد و بسته به ترکیبات و غلظت مواد شیرین مورد استفاده خصوصیات مزاجی مختلفی را در افراد با مزاج های مختلف ایجاد می کنند.

اصولا در هر فصلی افرادی که مزاج نزدیک به آن فصل را دارند بیشتر از سایر مزاج ها در معرض ابتلا به سوء مزاج هستند.در فصل بهار افراد گرم مزاج بویژه آنهایی که خوراکی های گرم مصرف می کنند در معرض آسیب بیشتری هستند. البته یک دسته از بیماران نیز هستند که به اصطلاح ممتلی اند یعنی مواد زائد فراوانی در بافت ها و عروق آنها وجود دارد که به واسطه گرمی هوا رقت پیدا کرده و جریان آنها در سراسر بدن باعث بروز مشکلات متعدد می شود.