۵۰ واحد پولی ایران از هخامنشی تا امروز + اسامی

براساس ماده یک قانون پولی و بانکی کشور، واحد پول ایران ریال است و هر ریال به ۱۰۰ دینار تقسیم می‌­شود، اما چون ریال واحد کم‌ارزشی است، تقسیمات آن در حسابداری به­ کار نمی‌­رود. واحد پول ایران در اواخر دوره قاجاریه تومان بوده و هر تومان برابر ۱۰ قِران بود. البته براساس مصوبه هیات وزیران در سال ۱۳۹۶ واحد پول از ریال به تومان تغییر کرد.

طبق قانون آحاد در سال ۱۳۰۸ خورشیدی واحد پول از تومان به ریال تغییر یافت، این قانون از سال ۱۳۱۱ (۱۹۳۲ میلادی) اجرایی شد، ولی واحد غیررسمی تومان (۱۰ ریال) همچنان برای شمارش پول در ایران به­‌کار می‌­رود.

 هیئت وزیران در جلسه یکشنبه (اول مرداد ۱۳۹۶) خود به‌ریاست رئیس‌جمهور گزارش کمیسیون اقتصاد را درباره لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور بررسی و بر پایه این لایحه واحد پول ایران را تومان و برابر ۱۰ ریال تعیین کرد.

دو سال بعد از مصوبه دولت برای تغییر نام واحد پول ایران، هیات وزیران هفته قبل به لایحه بانک مرکزی برای اصلاح پول ملی رأی مثبت داد و اعلام کرد: بناست ۴ صفر از پول ملی حذف شود.

دولت باید لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی را در نهایت به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد و بعد از تصویب در بهارستان، نسبت به اجرای آن و اعمال در اسکناس‌های جدید اقدام کند.

طبق طرح پیشنهادی بانک مرکزی که در دولت به‌تصویب رسیده، واحد پولی ملی جدید تحت عنوان "تومان" تعریف می‌شود که هر "تومان" معادل ده‌هزار (۱۰۰۰۰) ریال فعلی و یکصد (۱۰۰) "ریال جدید" خواهد بود.

رئیس کل بانک مرکزی پیش از این در خصوص لایحه پیشنهادی حذف ۴ صفر از پول ملی تأکید کرده بود: لازمه اجرایی شدن این طرح تصویب دولت و تأیید مجلس است که امیدوارم تحقق یابد.

بر پایه قانون پولی و بانکی مصوب سال ۱۳۳۹ هر ریال برابر ۱۱۷۲۱۶، ۰/۰ گرم طلای خالص (۲۴ عیار) یعنی هر گرم طلا برابر ۲۴/۸۵ ریال در نظر گرفته شده است. همچنین بر اساس قانون پولی و بانکی مصوب سال ۱۳۵۱ هر ریال برابر ۰۱۰۸۰۵۵/۰ گرم طلای خالص است، یعنی هر گرم طلا برابر ۵۴/۹۲ ریال بوده است.

در طول تاریخ از دوره هخامنشی تاکنون، بیش از ۵۰ واحد پولی در ایران مورد استفاده قرار گرفته که نام این واحد‌ها به‌همراه شرحی مختصر در جدول زیر آورده شده است.

علاوه بر این موارد در متون ادبی و تاریخی از دو واحد «اسپرنه» و «شهروا» نیز نام برده شده است. در لغت‌نامه دهخدا از اسپرنه به‌عنوان واحد پول و مبادله در اوستا یاد شده است. در لغت‌نامه معین از شهروا به‌عنوان زر ناسره یاد می‌­شود. گویند پادشاهی زر قلب و ناسره زد و آن ­را به‌تندخویی در ملک خود رایج گردانید.

استاد سخن سعدی در گلستان پس از حکایتی می‌­گوید: وجود مردم دانا مثال زر طلاست/ به هرکجا برود قدر و قیمتش دانند/ بزرگ‌زاده نادان به شهروا ماند/ که در دیار غریبش به هیچ نستانند