کواکبیان:
خدا سرنوشت آقای روحانی را ختم به خیر کند/ احمدی‌نژاد پولی برای خودش بر نداشت
نطق های صریح و کوبنده مصطفی کواکبیان بارها مجلس را به وجد آورده و در برخی از موارد هم به دلیل موضوعات متفاوتی که بیان می کند جو را متشنج کرده؛ در میان نطق های او که معمولاً هم با صدایی بلند و رساست، ترسی نیست به همین دلیل گاهی پس از نطق های او رئیس مجلس و برخی از نمایندگان مجبور می شوند پادرمیانی کنند تا جو مجلس آرام شود.
به گزارش ایلنا، نماینده مجلس دهم و دبیرکل حزب مردم سالاری در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، ساعتی در دفتر شفقنا حضور یافت و در مورد عملکرد دولت های بعد از انقلاب نکاتی را مورد اشاره قرار داد.
کواکبیان دولت مهندس موسوی را با ویژگی هایی از جمله ساده زیستی، رانت خوار نبودن و صداقت داشتن می شناسد و معتقد است برخی از تخلفات مالی، تورم و گرانی در دوره دفاع مقدس نبود، ولی در دوره سازندگی پیش آمد که البته این تخلفات در سطح شخص آقای هاشمی و سایر دولتمردان وقت نبود.
او می گوید: در دولت آقای خاتمی تا حد زیادی از تخلفات مالی، انضباطی و اقتصادی جلوگیری شد، اما در دولت احمدی نژاد دوباره ورق برگشت و دولت نهم و دهم یکی از دولت های نامطلوب بعد از انقلاب بود؛ دولت آقای احمدی نژاد دولتی پر تلاش و سختکوش بود، ولی چون رویکرد اساسی این دولت مثبت نبود هر چه بیشتر تلاش کردند خرابکاری ها بیشتر شد.
کواکبیان بیشترین حمایت ها را از دولت روحانی داشت، اما امروز بیشترین انتقادها را نسبت به دولت ایشان دارد که در میان این انتقادات، وضعیت سخت معیشت مردم را ناشی از ناکارآمدی اقتصادی دولت فعلی می داند.
وی به صراحت بیان می کند که انقلاب فرزندان خود را بلعیده و نمود آن را امروز شاهدیم، مقام معظم رهبری به خاطر جایگاهشان حذف نشدند. درباره آقای هاشمی رفسنجانی این تصور عمومی وجود دارد که ایشان از دایره انقلاب کنار گذاشته شد. آقای خاتمی ممنوع التصویر شدند و نباید در عرصه حاضر باشند. آقای احمدی نژاد را گروهی انحرافی می دانیم و معتقدیم باید از صحنه خارج شوند. خدا سرنوشت آقای روحانی را ختم به خیر کند چون معلوم نیست وضعیت ایشان نهایتاً چه شود.
او تأکید می کند که اگر در کنار ضعف ها به نکات مثبت نیز توجه شود، اینگونه نمی شد که رؤسای جمهور ما هر کدام سرنوشتی داشته باشند. کاش به جای اشکال تراشی از تجربیات یکدیگر استفاده می کردیم.
متن گفت وگوی شفقنا با مصطفی کواکبیان را می خوانید:
* بعد از پیروزی انقلاب و از زمان جنگ تحمیلی تا به امروز چهار دولت بر سرکار آمدند؛ اگر بخواهید نقاط قوت و ضعف هر یک از دولت ها را بیان کنید، با توجه به اینکه در دوران دفاع مقدس شرایط اداره کشور سخت بود، عملکرد دولت جنگ را چطور ارزیابی می کنید و به نظر شما مهم ترین نقطه ضعف و قوت این دولت در چه مسایلی بود؟
هر دولتی را باید در چارچوب شرایط زمانی و موقعیت هایی که در آن به سر می بُرده تحلیل کرد و نمی توان گفت یک دولت ۱۰۰ درصد نقاط منفی و تاریک در عملکرد خود دارد و کار دولتی ۱۰۰ درصد روشن و مثبت است. هر دولتی متناسب با شرایط زمان خود بعضاً عملکردی منفی و البته نقاطی مثبت داشت. در مورد عملکرد دولت مهندس موسوی باید گفت شرایط جنگ تحمیلی باعث شده بود این دولت با حضور در جنگی تمام عیار با دولت های خارجی فعالیت متناسب با شرایط جنگی داشته باشد و عملکرد مثبتی نشان دهد. حضرت امام(ره) در آن زمان کشور را هدایت می کردند و آن دولت سعی داشت از رهنمودها و منویّات امام خمینی(ره) و قانون اساسی تبعیت داشته باشد لذا به عقیده من آن دولت را باید با پندگیری از رهنمودهای امام خمینی(ره) سنجید. بنابراین پیشبرد ۸ سال جنگ با تمام سختی ها و شرایط جنگی که پنج تا شش استان ما درگیر جنگ بودند و کل کشور مشکلات داشت و موشک باران می شد، باز هم کشور را به خوبی اداره کردند و با حداقل درآمدهای ارزی و اقتصادی توانستند حداکثر خدمات را ارائه دهند. یکی از ویژگی های آن دولت صداقت با مردم بود. در حقیقت هیچ وقت وعده ای به مردم نمی دادند که نخواهند یا نتوانند به آن عمل کنند. واقعیت ها را با مردم در میان می گذاشتند و مردم صداقت دولتمردان را دوست داشتند.
صداقت با مردم از ویژگی های بارز دولت مهندس موسوی بود
مهندس موسوی هیچ وقت وعده ای به مردم نمی دادند که نخواهند یا نتوانند به آن عمل کنند
در همان دوران نخست وزیر در جمعی گفت: ما اکنون می توانیم یک کوپن اضافی برای مردم اعلام کنیم در عین حال می توانیم با پول آن برای جبهه چند گلوله توپ تهیه کنیم؛ مردم یک صدا گفتند جنگ اولویت ماست. دولت مهندس موسوی از صداقتی برخوردار بود که در بعضی از دولت ها عنصر کمیابی است.
دولتمردان دفاع مقدس هرگز از موقعیت دولتی یا حکومتی خود سوء استفاده نکردند
از جمله دیگر ویژگی های آن دولت بحث ساده زیستی و مردمی بودن به معنای واقعی کلمه است. دیگر ویژگی آن دولت این بود که در آن دوران هرگز ندیدیم دولتمردان ما کاسب کار شده باشند. یعنی از رانت موقعیت دولتی یا حکومتی خود استفاده شخصی کنند و اهداف خود را پیش ببرند. این مسائل مهم است و مردم براساس این عملکردها با دولت و مشکلات کشور کنار می آمدند. وضعیت در پشت جبهه هم همین بود یکی از اعتراضات یکی از رزمندگان به ما این بود که برای من ماهی ۱۵۰۰ تومان حقوق در نظر گرفته اند و من این مبلغ را می خواهم چه کار کنم؟! این روحیه نشأت گرفته از برخوردهای دولتمردان آن زمان بود. این روحیه در جامعه گسترش پیدا کرده بود، اما این ویژگی کم کم در دولت های بعدی رنگ باخت. من آن دولت را با ویژگی هایی از جمله ساده زیستی، رانت خوار نبودن و صداقت داشتن می شناسم.
* مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در دوران ریاست جمهوری خود سازندگی کشور پس از جنگ را از اهداف اصلی خود قرار داد، اما برخی نسبت به عملکرد ایشان انتقاد دارند و معتقدند هاشمی رفسنجانی با عملکرد خود اشرافی گری را در کشور رواج داد و فرهنگ انقلابی را در این دوره افول یافت.
شاهد تخلفات مالی، تورم و گرانی در دولت سازندگی بودیم
اگر دولت سازندگی با انضباط مالی همراه می شد، دولت بسیار مطلوبی بود
در رابطه با این دولت نیز باید شرایط پیش آمده بعد از جنگ را در نظر بگیریم. دورانی بود که بحث سازندگی مطرح شد. هاشمی معتقد بود کشوری که ۸ سال جنگ بر او تحمیل شده است باید به سوی سازندگی گام بردارد. لذا برخی از ویژگی های دولت قبلی در آن شرایط کم رنگ شد. به طور مثال وقوع برخی از تخلفات مالی و برخی مسائل در بحث سازندگی و یا تورم و گرانی در دوره دفاع مقدس نبود، ولی در دوره سازندگی پیش آمد البته شخص آقای هاشمی نیّت خدمت داشت و برای مردم دلسوز بود. او پرچم سازندگی را به خوبی برافراشت تا شرایط کشور را کمی تغییر دهد. تلاش های ایشان برای بسیاری از مدیران کشور الگو شد. عملکرد ایشان هم بسیار مطلوب بود البته امکان دارد ضعف هایی به وجود آمده باشد و برخی اختلاس ها و فسادهای مالی در آن دوران دیده شد که البته در سطح دولتمردان نبود. برخی ضعف ها در شبکه های مالی و بنگاه های اقتصادی از همان دوران شروع شد و شخص آقای هاشمی از این مسایل مبرّا بودند و چون سمت و سوی کشور به طرف سازندگی بود این مسائل چندان دیده نشد. اگر دولت سازندگی با انضباط مالی همراه می شد، دولت بسیار مطلوبی بود.
* دولت اصلاحات در شرایطی روی کار آمد که گفته می شود فضای انتقاد و آزادی بیان بسیار محدود شده بود، آقای خاتمی چه میزان در این زمینه موفق عمل کرد و آیا توانست اهداف انقلاب را پس از گذشت سالها و بیش از دو دولت پیش، محقق کنند؟
دولت اصلاحات نسبت به دولت های بعدی دولتی سالم بود
از ضعفی که در بحث تخلفات مالی، انضباطی و اقتصادی دیده شده بود در دولت آقای خاتمی تا حد زیادی جلوگیری شد. دولت اصلاحات نسبت به دولت های بعدی نیز انصافاً دولتی سالم بود و این نکته ای مهم است. در دوران سازندگی ذهن ها بیشتر معطوف مباحث اقتصادی بود و توسعه سیاسی کمتر مورد توجه واقع شده بود، اما در دولت آقای خاتمی یک رویکرد مهم بحث توسعه سیاسی و اهمیت دادن به احزاب بود. من به خاطر دارم که خودمان در همان دولت پایه گذار خانه احزاب بودیم که تا حدودی می توانست موثر باشد. لذا من عقیده دارم اگر توجه به توسعه همه جانبه از جمله توسعه سیاسی در دوران آقای خاتمی و همچنین سلامت اداری و نگاه به بحثی که بعدها به عنوان گفتگوی تمدن ها مطرح شد و رویکردی در سطح سیاسی و عرصه دیپلماسی و روابط بین الملل و نگاه تعاملی مثبتی با جامعه جهانی بود در نظر گرفته شود کار این دولت بسیار خوب و اقتضای دوران پسا سازندگی بود.
* نسبت به دولت احمدی نژاد انتقادات بسیار است؛ حتی برخی می گویند اگر هم نقطه قوتی داشته باشد ضعف ها چنان بسیار است که قوت ها خود به خود نادیده گرفته می شود! این دولت چه میزان توانست به پیشرفت کشور کمک کند؟ شما دولت احمدی نژاد را نقطه نزول یا سعود اهداف کشور می دانید؟
رویکرد دولت احمدی نژاد مثبت نبود و هر چه بیشتر تلاش کردند خرابکاری ها بیشتر شد
دولت آقای احمدی نژاد دولتی پر تلاش و سختکوش بود، ولی چون رویکرد اساسی این دولت مثبت نبود هر چه بیشتر تلاش کردند خرابکاری ها بیشتر شد. من روایتی از امام صادق(ع) را بسیار به کار برده ام «چون نقطه آغاز مناسب نیست هر چه بیشتر تلاش کنید از مبدا اصلی بیشتر فاصله می گیرید» لذا در دولت احمدی نژاد درست برخلاف دوران اصلاحات عمل شد و باعث گردید چندین قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسد و ما ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گرفتیم که شورای امنیت می توانست در مورد ایران متوسل به زور شود و اقدامات نظامی داشته باشد. دولت آقای احمدی نژاد بحث یارانه ها را مطرح کرد ما از ابتدا با این طرح مخالف بودیم و عقیده داشتیم این روش اداره کشور صحیح نیست و ما را به سر منزل مقصود نمی رساند.
* روحانی که پس از احمدی نژاد بر سر کار آمد توانست عملکردها و رویکردهای منفی احمدی نژاد را جبران کند؟ مشکلاتی که امروز کشور با آن مواجه هست، حاصل عملکرد دولت نهم و دهم است، یا دولت فعلی نیز عملکرد و برنامه ای مناسب در پیش نگرفت؟
وضعیت مردم از دوران احمدی نژاد و حتی نسبت به دوران دفاع مقدس هم بدتر شده است
دولت آقای روحانی هم نتوانست مشکل یارانه ها را حل کند و مجبور شد این بحث را به همین ترتیب ادامه بدهد. و این مساله به بخشی از نقدینگی جامعه دامن زد. طرح هایی از این نظیر از جمله سهام عدالت و مسکن مهر و… به ظاهر جنبه هایی حمایتگر داشت، ولی در باطن خود وضعیت اقتصاد را به سمت و سوی مطلوب نمی برد. هر آنچه که در زمینه روابط بین الملل در دوران آقای خاتمی شروع شده بود برعکس شد. خانه احزاب در دوره آقای احمدی نژاد پلمپ شد. لذا من عقیده دارم حتماً در دولت های بعد از انقلاب دولت آقای احمدی نژاد یکی از دولت های نامطلوب بود. البته این نظر من خط و ربطی نیست. من بیشترین حمایت ها را از دولت آقای روحانی داشتم و امروز بیشترین انتقادها را نسبت به دولت ایشان دارم، ولی جهت گیری دولت آقای روحانی مثبت بود. در ماجرای برجام دیدیم که دولت آقای روحانی تلاش های بسیاری کرد و خدمات زیادی انجام داد. هرچند مشکلاتی پیدا کرده ایم و ترامپ از برجام خارج شد و اروپا به وعده های خود عمل نکرد. ولی در آغاز همه قطعنامه های ضد ایران لغو شد و تحریم های جامعه جهانی به یکباره برداشته شد. امروز هم تحریم وجود دارد و حتی در بخش هایی بیشتر شده است ولی تحریم های یک جانبه ای است که توسط آمریکا اعمال می شود و بر اساس قطعنامه ها و تصمیم کشورهای مختلف نیست. ما امروز انصافاً در بین دولت ها جایگاه خوبی داریم و فقط در روابط بین آمریکا وضعیتی نامطلوب دیده می شود، اما کشورهای قدرتمند شرق مثل روسیه و چین با ایران همراهی دارند.
تحولات خارجی و کمی هم ناکارآمدی در دولت موجب شده در اقتصاد داخلی و مباحثی که به بهبود وضعیت معیشتی مردم توجه دارد با مشکلات بسیاری مواجه شویم به طوری که وضعیت معیشت مردم دشوار است، در این مورد وضعیت مردم از دوران احمدی نژاد و حتی نسبت به دوران دفاع مقدس هم بدتر شده است. در مجموع به عقیده من یکی از ضعف های دولت ها این بود که آنها نکات مثبت دولت های پیش از خود را بررسی نکرده و به آنها تداوم نبخشیده اند.
* از دولت دفاع مقدس تا به امروز، دوازده دولت بر سر کار آمدند، هر یک از دولت ها مشی و عملکرد متفاوتی با دولت بعدی داشتند. خروجی برخی قابل دفاع، و خروجی برخی دیگر از دولت ها قابلیت دفاعی ندارد؛ در این میان شاهد یک نوع واگرایی در هریک از دولت ها با دولت بعدی و قبلی بودیم، دلیل واگرایی ها در هر یک از دهه های انقلاب چه بوده و تاثیرات آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
اگر به دولت آقای احمدی نژاد نمره زیر ۱۰ ندهیم، همان ۱۰ برای او کافی خواهد بود
متاسفانه هرکدام از این دولت ها دو دوره داشتند. دوره اول می آمدند تا بگویند دولت قبلی خراب کرده است و تا آسیب های دولت قبلی را جبران کنند زمان از دست می رفت. در دوره دوم تا سیاست های خود را تصویب کنند زمان از دست می رفت و پایان دولت فرا می رسید. این گردونه خاص هیچ دولتمردی نیست و همه دولت ها به همین صورت بودند. آقای احمدی نژاد بسیار در جهت تخریب دولت های قبلی کار کرد و تلاش کرد تا نگاه ها عوض شود. دولت آقای هاشمی به تخریب دولت قبل نپرداخت ولی شرایط دوران سازندگی باعث شد برخی از دستآوردهای دولت قبلی عملاً از بین برود. اگر بخواهیم به دولت ها نمره بدهیم حتما دولت دوران دفاع مقدس نمره ای بالای ۱۵ می گیرد. دولت آقای هاشمی ۱۴ و دولت آقای خاتمی نیز به دلیل توسعه همه جانبه نمره ۱۶ می گیرد و دولت آقای روحانی به عقیده من در حد۱۲-۱۳ است. و اگر به دولت آقای احمدی نژاد نمره زیر ۱۰ ندهیم، همان ۱۰ برای او کافی خواهد بود.
* برخی معتقدند بی اعتمادی مردم نسبت به عملکرد مسئولان در حال افزایش است، به نظر شما منشأ این بی اعتمادی ها از کجاست؟ مسئولان برای بازگشت اعتماد مردم، باید چه تغییر رویکردی دهند؟
عملکرد نامطلوب دولت می تواند اعتماد مردم را از کل نظام برگرداند
بحث دولت با نظام تفاوت دارد، ولی در بسیاری از مواقع وقتی مردم از مخالفت خود با دولت حرف می زنند منظور آنها کابینه نیست بلکه با کلیت سیستم و نظام مخالفت دارند. به اعتقاد من عملکرد نامطلوب دولت می تواند اعتماد مردم را از کل نظام برگرداند و تحت تاثیر قرار دهد. به نظر من از جهت اعتماد به نظام در دوران دفاع مقدس مردم بیشترین اعتماد را به دولت و سیستم داشتند. در دوران سازندگی مقداری از اعتماد مردم کاسته شد، ولی اعتماد در دوران اصلاحات افزایش پیدا کرد و در دوران احمدی نژاد ۵۰-۵۰ بود. از جهت برخوردهای دولت با روابط بین الملل اعتماد کم شد و از جهت توجه به اقشار ضعیف اعتماد بیشتر شد. در دولت آقای روحانی مساله بر عکس شد و اعتماد مردم نسبت به نظام از بُعد روابط بین الملل بیشتر شد، ولی از بُعد اقتصادی با تنگدستی مردم این اعتماد کاهش پیدا کرد. لذا از حیث اعتماد مردم به نظام دولت دفاع مقدس بالاترین امتیاز را از آن خود کرد و پس از آن دولت اصلاحات و سپس دولت سازندگی و بعد دولت آقای روحانی و در نهایت دولت آقای احمدی نژاد.
* دولت های ایران برای اینکه پشتوانه و اعتماد مردمی خود را از دست ندهند، لازم است چه تغییری در رویکرد خود داشته باشند؟
من عقیده دارم بحث اعتماد مهم است، ولی ما باید اعتماد مردم را نهادینه سازی کنیم یعنی مردم دولت و نظام را یک کاسه ببینند. باید مردم نسبت به نظام با حالتی آکنده از ثبات بیندیشند و در این بین دولت ها نیز می آیند و می روند. راه نهادینه سازی توجه به سیستم حزبی است. در کشورهای اروپایی اعتماد مردم به سیستم مد نظر نیست. شاید حتی در یک انتخابات زیر ۴۰ درصد شرکت کنند. هیچ کسی نمی گوید مردم به دنبال فروپاشی نظام یا از دست رفتن سیستم هستند! نهادها کارکرد خود را دارند و انتخابات حزبی است و احزاب گاهی بیشترین توجه را جلب می کنند و گاهی مردم از یک حزب رویگردان می شوند، ولی نسبت به کل سیستم انزجار ندارند. به طور مثال در فرانسه مردم از عملکرد دولت مکرون ناراضی هستند. ولی نمی توان گفت مردم فرانسه به دنبال فروپاشی سیستم دولتی فرانسه هستند. ما نیز باید به این سمت برویم و بین عملکرد کل سیستم و عملکرد دولت ها تفکیک قائل شویم. باید در هر دوره یک حزب حاکم و یک حزب اوپوزیسیون داشته باشیم که در نقطه مقابل حزب حاکم، دولت در سایه تشکیل دهد و هر دولتی که بتواند طرح های بهتری برای جلب آرا مردم داشته باشد در افزایش اعتماد به کل سیستم تاثیر خواهد گذاشت، ولی تاثیر مستقیم آن به خود حزب و دولت بر می گردد. اشکال ما این است و در صورت عملکرد خوب دولت اعتماد به سیستم بالا می رود و در صورت عملکرد نامطلوب، اعتماد مردم از نظام بر می گردد.
* تقریباً ۷۰ درصد شهروندان ایرانی کسانی هستند که انقلاب را مانند شما درک نکردند و یک سوالی که همیشه مطرح می کنند این هست که انقلاب ظرف این چهل سال برای ما چه کاری کرده است؟
مردم خواستار حاکمیت بیگانه بر کشور نبودند
ما یک شعار اصلی در انقلاب داشتیم. استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی و من فکر می کنم این شعار کلیدی ترین و محوری ترین شعاری است که ما را به اینجا می رساند که مردم چرا انقلاب کردند و ما در این جهت چقدر پیشرفت داشته ایم؟! برخی از افراد امروز برای بد جلوه دادن رژیم شاه، از فحشا و فساد و… حرف می زنند. من هم منکر این مطالب نیستم ولی واقعیت این است که مردم در آن زمان به خاطر بالا بودن فساد اخلاقی در جامعه انقلاب نکردند. مردم می گفتند چرا حاکمان ما باید به قدرت های خارجی وابسته باشند و رژیم عامل وابستگی به آمریکا و انگلیس باشد. مردم دوست داشتند حاکمان آنها از درون خودشان بجوشند، این نقطه حساسیت مردم بود.
یکی از شعارهای انقلاب استقلال اقتصادی بود ولی وضعیت رفاهی مردم مطلوب نیست
آنها نمی خواستند سفارت آمریکا یا انگلیس در تصمیمات سیاسی جامعه نقش ایفا کنند این نقطه ای کلیدی است، اگر مردم از آزادی حرف می زدند بی بندو باری نمی خواستند بلکه آنها در عرصه سیاسی آزادی می خواستند. خواستار مطبوعات و احزاب آزاد و اجتماعات و میتینگ های سیاسی آزاد و در حقیقت رهایی از نوعی دیکتاتوری و استبداد و حکومت توتالیتر بودند و در ضمن می خواستند جمهوریت نظام را داشته باشند و افکار عمومی تعیین کننده تصمیمات دولتمردان ما باشد. همه استقلال، آزادی و جمهوریت را با اسلام می خواستند. مردم انقلاب کردند چون احساس می کردند رژیم شاه نوعی اسلام زدایی را آغاز کرده است آنها به دنبال بروز و ظهور شاخص های دینی در جامعه بودند. لذا وقتی به انگیزه های انقلاب مردم توجه می شود باید دستاوردها نیز در همان راستا باشد. ولی وقتی ما از استقلال حرف می زنیم درون این مفهوم، استقلال اقتصادی و استقلال سیاسی و استقلال فرهنگی نیز وجود دارد. برخی فکر می کنند همین که حاکمان ما به قدرت های خارجی وابسته نیستند کافی است، ولی اینطور نیست. ما در زمینه خود اتکایی گام های بلندی برداشتیم، اما چرا این استقلال اقتصادی به سمت و سوی بهتر شدن وضعیت رفاهی مردم نمی رود؟! این نکته ای است که باید مورد توجه و آسیب شناسی قرار گیرد. لذا بحث استقلال از جمله دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران است و همچنین بحث آزادی که در مقایسه با دیکتاتوری و سرکوب ها در رژیم پهلوی مقایسه می شود و اینکه حکومت در دست مردم باشد و جمهوریت نظام اصل قرار بگیرد. من برخلاف بسیاری که عقیده دارند ما در این چهل سال نتوانسته ایم اسلام را به شکل درست ترویج کنیم فکر نمی کنم. قرائت یکسان و درستی در بین همه مراجع سیاسی و دینی وجود ندارد. اختلافاتی وجود دارد و همه نظر خود را به اسلام نسبت می دهند. چه کسانی که موافق فیلترینگ هستند و چه کسانی که موافق آن بودند هر دو طیف نظر و عقیده و رأی خود را به اسلام نسبت می دهند. لذا من عقیده دارم نمی توان به طور یک کاسه گفت که در این چهل سال نام اسلام را خراب کرده ایم و به اسلام صدمه زده ایم. بسیاری از گام های خوب برای تبلیغ و ترویج اسلام و نهادینه کردن فرهنگ اسلامی برداشته شده است که به دلیل برداشت های متفاوت در این زمینه کاستی هایی موجود است.
* معتقدید یکی از دلایل انقلاب کردن مردم، توجه به حاکمیتی از میان خود بر کشور بوده است، مسئولان بسیاری در این چهل سال بر سر کار آمدند و برای این کشور زحمت کشیدند، اما شاهدیم که هرکدام از به نوعی از صحنه خارج شدند. انقلاب اسلامی فرزندان خودش را بلعیده است؟
ما آن تسامح و تساهلی که باید ترویج می کردیم را انجام ندادیم. این تسامح و تساهل در ذات اسلام وجود دارد؛ اسلام شریعت سمعه و سهله است. ما این نکته را جدی نگرفتیم. عرض کردم کار هر دولت جدیدی خراب کردن دولت قبلی بود. هر کسی نکاتی مثبت و نکاتی منفی داشت. از نظر من دولت آقای احمدی نژاد بدترین دولت های بعد از انقلاب بود، ولی این عقیده به این معنی نیست که خدای نکرده شخص آقای احمدی نژاد را جاسوس و … بخوانم. بی انظباطی های مالی بسیار در دولت ایشان بود، ولی او پولی برای خود برنداشته است. باید نکات مثبت را در نظر بگیریم. تحمل دیگران در بسیاری از ما وجود ندارد. حسادت ها و کینه ها پیش می آید و انحصار طلبی در وجود ما دیده می شود. برخی از ما می خواهیم همه چیز برای خودمان باشد.
یک اتاق فکر در سطوح عالی نظام ایجاد و از تجربیات رؤسای جمهور استفاده شود
در دولت مهندس بازرگان قطعاً نکات مثبتی وجود داشت اگر غیر از این بود امام(ره) ایشان را انتخاب نمی کرد، ولی ما همه نکات مثبت را رها کردیم و به نکاتی منفی چسبیدیم تا ایشان را منزوی کنیم. اخیراً خاطره ای از زبان مرحوم آیت الله منتظری به گوش من رسیده است که برای من بسیار جالب بود. ایشان گفتند در حسینه ارشاد بحث هایی با آقای مطهری داشتیم. اذان ظهر شده بود و ما همچنان به صحبت های خود ادامه داده بودیم که به یکباره دیدیم مرحوم مهندس بازرگان در جلسه نیست و ایشان برای خواندن نماز اول وقت رفته اند. مرحوم شهید مطهری گفته بودند: «ای وای بر ما؛ ما روحانیون دقت نکرده بودیم ولی ایشان تدین زیادی داشتند و سر وقت باید نمازشان را می خواندند» ما این نکات را زمانی می گوییم که دیگر شهید مطهری، آیت الله منتظری و مرحوم بازرگان هیچ کدام حضور ندارند. چرا در همان زمان آنها را برجسته نکردیم؟! اگر در کنار ضعف ها به نکات مثبت نیز توجه شود، اینگونه نمی شد که رؤسای جمهور ما هر کدام سرنوشتی داشته باشند. مقام معظم رهبری که به خاطر جایگاهشان حذف نشدند. درباره آقای هاشمی رفسنجانی این تصور عمومی وجود دارد که ایشان از دایره انقلاب کنار گذاشته شد. آقای خاتمی ممنوع التصویر شدند و نباید در عرصه حاضر باشند. آقای احمدی نژاد را گروهی انحرافی می دانیم و معتقدیم باید از صحنه خارج شوند. خدا سرنوشت آقای روحانی را ختم به خیر کند چون معلوم نیست وضعیت ایشان نهایتاً چه شود. این وضعیت مناسب نیست و بدین معنی است که یک جای کار اشکال دارد. به نظر من باید یک اتاق فکر در سطوح عالی نظام ایجاد می شد و از حضور این افراد استفاده می کردیم. لذا بحث کلی درست است و انقلاب فرزندان خود را می بلعد، ولی ما اشکالاتی داریم که اگر آن اشکالات را رفع می کردیم این شعار در مورد ما مصداق پیدا نمی کرد.
