بین استالین، روزولت و چرچیل در تهران چه گذشت؟

اسپوتنیک: نقل قول از سند امضا شده در تهران در 1943: "پس از اتمام جلسات دوستانه، ما با اطمینان منتظر روزی هستیم که تمام مردم جهان به صورت آزادانه زندگی کنند و تحت استبداد قرار نگیرند و مطابق با آرمان های مختلف و وجدان خود زندگی کنند. ما با امید و آرمان به اینجا آمده ایم،  و بعنوان دوستان واقعی این کشور را ترک می کنیم." سه امضا در ذیل این سند دوره ما: پوتین، ترامپ، می.

سورئالیسم، یک رویا. اما چنین رویدادی زمانی اتفاق افتاد که رهبران شوروی، آمریکا و انگلیس در پایتخت ایران جمع شدند. درست 75 سال پیش استالین، روزولت و چرچیل به تهران آمدند. آنها توافق کردند که آمریکا به طور فعالانه به ائتلاف ضد فاشیستی پیوسته و جبهه دوم را برای مقابله با   آلمان باز کنند. با این حال، به عنوان یک جزئیات، با اصرار استالین، قلمرو اتحاد شوروی بحساب لویو واقع در غرب اوکراین گسترش یافت. آنها چارچوب کلی دنیای پس از جنگ را تعیین کردند — جهان بدون جنگ، جایی که کشورهای کوچک و بزرگ همکاری می کنند و برای برده داری، ظلم و ستم و عدم بردباری جایی وجود نخواهد داشت. در دوره ما هم همه چیز خوب بود اگر به حرص و طمع  شرکای غربی ما نبود. در باره این تجربه — ایلیا کاناوین.

خبرنگار: روزولت طی سخنانی در یک کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن گفت که استالین او را هشدار داد که آلمانی ها در طول اقامت شان در تهران، ترور سه رهبر چرچیل، روزولت و استالین را طرحریزی کردند.

گفتنی است که تهران در 1943 شهری باز و قابل دسترسی برای همه بود. غارتگران و سرکش ها از سراسر جهان در این جای پنهان شده از جنگ جمع شدند. تعداد بی شمار ماموران سرویس های ویژه متفاوت از جمله آلمانی در آن شهر مشغول به کار بودند.

سرگئی دِویاتوف (مشاور مدیر سرویس فدرال محافظت روسیه، دکتر علوم تاریخی، پروفسر): سیستم ها و گروه های  نفوذی که به شدت هوادار هیتلر و آلمان نازی بودند و نقطه دوم، همچنین بسیار ناخوشایند، وجود سیستم نسبتا وسیع از عوامل آلمانی: سرویس ویژه نظامی کاناریس و اطلاعات سیاسی شِلِنبرگ بود.

خبرنگار: نیروهای شوروی، آمریکایی و بریتانیایی مستقر در تهران — یگانه ضامن ثبات آن شهر بودند. در زمان همایش سران سه کشور بزرگ روابط بین اتحاد  شوروی، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، به طور رسمی — متحد، واقعا — نفرت انگیز بود.

ویاچسلاو نیکنوف (محقق سیاسی، دکترعلوم تاریخ، رئیس بنیاد "سیاست"، نماینده پارلمان- دوما روسیه): ما در واقع روابط را با لندن و واشنگتن قطع کردیم. و از آنجا  سفیران شوروی فراخوانده شدند. لیتوینوف واشنگتن را   و مایسکی لندن را ترک کرد.

خبرنگار: استالین خشمگین است. چرچیل با نزاکت توضیح می دهد که از بریتانیا، کشتی هایی حامل اسلحه برای ارتش سرخ از مسیر شمال حرکت نمی کنند: این کار خطرناکی است. جبهه دوم وجود ندارد به نظر می رسد روزولت آماده حمله به هیتلر می باشد، اما او در واقع به ساز چرچیل می رقصد، هرچند او در همه چیز با نخست وزیر انگلیس موافق نیست.

ولادیمیر پِچاتنوف (پروفسور، رئیس کرسی مطالعه تاریخ و سیاست کشورهای اروپایی و آمریکا در موسسه روابط بین المللی مسکو):  در ماه مه او از طریق فرستادۀ خود، می خواست با استالین بدون چرچیل دیدار کند.  

خبرنگار: این طرح نقش بر آب شد. اما خیلی زود رهبران موافقت کردند که در دیدار سگانه شان شرکت کنند. در پایان ماه نوامبر همه چیز برای ورودشان به تهران آماده بود. شهر تصفیه شده، حدود دویست مامور کشورهای خارجی دستگیر  شد. بین سفارتخانه های بریتانیا و شوروی که برابر یکدیگر قرار دارند، دیوار تخریب شد و مسیری مستقیم فراهم گردید.

سرگئی دِویاتوف (مشاور مدیر سرویس فدرال محافظت روسیه، دکتر علوم تاریخی، پروفسر): خیابان بسته شد، آن را توسط یک شبکه استتار پوشاندند، یعنی، واقعا کل کارها انجام شده بود، تا هر رفت و آمد مخفی باشد. این عملیات توسط کارمندان ما، حدود 140 نفر از کارکنان KGB که در پست های خود در سفارت ما حضور داشتند، انجام شد. یک گروه ذخیره وجود داشت — 200 نفر تفنگدار که بدور سفارت قرار گرفته  و آنرا محاصره کردند.

خبرنگار: 9 هکتار زمین تبدیل به یک دژ دارای شرایط  راحت شده است. استالین کاری غیر قابل تصور کرده است  - او از باکو با هواپیما برای اولین ملاقات شخصی خود با روزولت پرواز کرد.

ویاچسلاو نیکنوف (محقق سیاسی، دکترعلوم تاریخ، رئیس بنیاد "سیاست"، نماینده پارلمان- دوما روسیه): تهران تنها یک موردی بود که استالین با هواپیما  پرواز کرد  و پدربزرگ من (ویاچسلاو مولوتوف) به من تعریف کرد که او واقعا این تجربه را دوست نداشت.

خبرنگار: روزولت هم کاری غیر قابل تصور می کند، او دعوت چرچیل را رد کرده  و در سفارت شوروی  ماند.    

ولادیمیر پِچاتنوف (پروفسور، رئیس کرسی مطالعه تاریخ و سیاست کشورهای اروپایی و آمریکا در موسسه روابط بین المللی مسکو): روایت استاندارد این است که استالین حیله گر  روزولت را از راه فریب به سفارت شوروی کشاند  تا  مکالمات وی را استراق سمع کند. در واقع، روزولت از طریق فرستادۀ خود در تهران خواسته است که این کار را انجام دهند.

خبرنگار: برای روزولت، در سفارت شوروی در تهران  یک رمپ درست شد و یک اتاق برای پیشخدمت های فیلیپینی وی داده شد و اتاق او را از تعدادی میکروفن پر کردند.

ولادیمیر پِچاتنوف (پروفسور، رئیس کرسی مطالعه تاریخ و سیاست کشورهای اروپایی و آمریکا در موسسه روابط بین المللی مسکو): برای روزولت این امر مهم بود که او تنها با استالین باشد. در مورد میکروفون، وی مساله ای نداشت. او می خواست نشان دهد که هیچ چیز برای پنهان کردن را ندارد و در نتیجه مایل است از اعتماد کامل  استالین برخوردار باشد.

خبرنگار: استالین حتی ورق های برنده قدرتمندتری از تماس با روزولت به عنوان یک مهمان شخصی داشت و آن شکست هیتلر در نبرد کورسک و پیروزی قهرمانانه در نبرد استالینگراد بود. برای همه روشن بود که روس ها در این جنگ پیروز خواهند شد. نه بریتانیا و نه آمریکایی ها مایل نبودند در روز پیروزی در حاشیه قرار بگیرند. چرچیل فقط خط خود را دنبال می کرد: باید جبهه دوم در ایتالیا و بالکان باشد.  یعنی می خواست تا حداکثر تأثیرات پس از جنگ اتحاد شوروی را در اروپا کاهش دهد. اما روزولت از چرچیل حمایت نکرد.

ویاچسلاو نیکنوف (محقق سیاسی، دکترعلوم تاریخ، رئیس بنیاد "سیاست"، نماینده پارلمان- دوما روسیه): البته، جای چرچیل، در بیم شرکت کنندگان این کنفرانس بسیار تنگ  بود. او بعد ها به همکاران خود گفت: "در یک طرف من یک خرس بزرگ روسی وجود داشت، از سوی دیگر، یک بوفالوی بزوگ آمریکایی  نشسته بود و بین این دو تای غولپیکر، من یک اولاغ کوپک انگلیسی نشسته بودم.

خبرنگار: اولین جلسه را روزولت افتتاح کرد: "ما مانند  یک خانواده جدید اینجا جمع شده ایم". صحبت های اول در محیط مسالمت آمیزی جریان یافت. اما روز بعد، این کنفرانس می توانست بدون نتیجه پایان یابد. یک قطعه از متن رسمی:

استالین: در صورت امکان، من می خواهم پاسخ به این سؤال را دریافت کنم  که فرمانده عملیات اورلرد کی خواهد شد.  

روزولت: این مساله هنوز حل نشده است.

استالین: اجازه بدهید یک سوال ناراحت کننده ای بپرسم ، من می خواهم از بریتانیا بپرسم که آیا آنها به عملیات اورلرد اعتقاد دارند ، یا بخاطر آرام کردن روس ها به صحبت کردن در مورد آن پرداختند. اورلرد-  فرود متفقین در فرانسه، تنها راه، نه ایتالیا و نه بالکان.

خبرنگار: متن رسمی این واقعیت را در بر نمی گیرد که استالین در پاسخ به سکوت چرچیل برخاسته و به مولوتوف  گفت: "بیا، ما در اینجا هیچ کاری نداریم". روزولت وضعیت را نجات داد: "اوه، بله، البته، بیایید ما همه گرسنه هستیم." شام خطر عقیم ماندن ملاقات را برطرف کرد، اما برای چرچیل در حکم  شکست بود. استالین و روزولت آنچه که آنها می خواستند — تعیین تاریخ فرود متفقین در فرانسه و وعده به شوروی برای اعلام جنگ به ژاپن بلافاصله پس از تسلیم آلمان را دریافت کردند. در تمام موضوعات دیگر، رهبران سه گانه با هم متحد شدند — آلمان باید تفکیک شود، تنها سوال این است که چطور؟ مرزهای لهستان باید تغییر داده شود.

ویاچسلاو نیکنوف (محقق سیاسی، دکترعلوم تاریخ، رئیس بنیاد "سیاست"، نماینده پارلمان- دوما روسیه): سپس چرچیل یک فرمول را پیشنهاد کرد که همه موافق آن بودند. او آنرا با کمک سه تا کیبریت توضیح داد. او سه کیبریت را روی میز گذاشت و آنها را هل داد. یعنی، مرز غربی اتحاد شوروی به غرب حرکت کرد، مرز غربی لهستان به سمت غرب حرکت می کند و آلمان کوچک می شود.

خبرنگار: به این ترتیب، لهستان قلمرو قابل توجهی از آلمان دریافت کرد، و اوکراین — استان های چرنیفتسی، ایوانو- فرانکیفسک و لویو. در همان زمان، خطوط سازمان آینده سازمان ملل متحد  مشخص شد. این ایده از آنچه که در آینده، شورای امنیت — پلیسی جمعی جهانی خواهد شد، متولد گردید. شورای امنیت قادر خواهد بود هر گونه تجاوزگر را متوقف کند، حتی اگر تجاوزگر از میان یکی از قدرت های جهان باشد. مطابق این ایده حق وتو به قدرتهای جهانی همانند شوروی، ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و چین و فرانسه داده  شد. نوامبر 30 — تولد چرچیل، تقریبا در محیط مسالمت آمیز جشن گرفته شد.

همانا در تهران بود که اصولی که بعدا در یالتا و پتسدام مستحکمتر شدند و یک سیستم سفت و سختی از محدودیت ها  بود پایه گذاری شد که باعث شد که منافع یکدیگر را مورد در نظر بگیریم. این اصول اجازه ندادند هر گونه جنگی که با جنگ جهانی دوم قابل مقایسه باشد راه انداخته شود.