جلوگیری از کوری دیابت با لنز تماسی درخشان

در مراحل پیشرفته دیابت، بیمار در معرض خطر جدی ابتلا به نابینایی است. در حالیکه درمان‌هایی برای کمک به جلوگیری از این اتفاق وجود دارد، اما این درمان‌ها تهاجمی و اغلب دردناک هستند.

ابداع جدید محققان آمریکایی ممکن است امید جدیدی برای بیماران مبتلا به دیابت توسط لنزهای درخشان باشد.

هنگامی که بیماران دیابتی دید خود را از دست می‌دهند، در واقع نتیجه یک عارضه شناخته شده به عنوان "رتینوپاتی دیابتی" است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که دیابت به عروق خونی کوچک در چشم آسیب می‌رساند و جریان خون در سلول‌های عصبی شبکیه چشم را کاهش داده و موجب عدم رسیدن اکسیژن و در نهایت مرگ آنها می‌شود.

رتینوپاتی دیابتی(Diabetic retinopathy) عارضه‌ای ناشی از دیابت است که به دلیل تغییرات ایجاد شده در رگ‌های خونی رخ می‌دهد. وقتی عروق خونی در شبکیه آسیب می‌بینند، ممکن است باعث نشت مایع یا خون شده یا منجر به رشد شاخه‌های عروقی شکننده و کلاف مانند شده و باعث تخریب شبکیه شود. در نتیجه تصویری که شبکیه به مغز می‌فرستد، تار شده یا کج و معوج می‌شود.

رتینوپاتی دیابتی یکی از علل اصلی کاهش دید است و کسانی که دیابت درمان نشده دارند، 25 برابر احتمال بیشتری برای کوری نسبت به افراد عادی دارند.

دیابت باعث افزایش قند خون، عطش بیش از حد، تکرر ادرار و همچنین تغییراتی در رگ‌های خونی بدن می‌شود.

دیابت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ایجاد آب مروارید ، آب سیاه و مهم‌تر از همه صدمه به رگ‌های خونی داخل چشم روی دید تأثیر بگذارد.

هرچه طول عمر بیماری دیابت بیشتر باشد احتمال رتینوپاتی دیابتی بیشتر می‌شود. در نزدیک به 80 درصد کسانی که حداقل 15 سال دیابت دارند، صدمه به عروق شبکیه دیده می‌شود. در مبتلایان به دیابت نوع یک (نوع جوانان) احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی در سنین پایین‌تر بیشتر است.

بدن تلاش می‌کند با رشد عروق خونی جدید در شبکیه این نقیصه را جبران کند، گرچه دیابت اغلب باعث می‌شود که این حالت ناقص شکل گیرد و خونریزی و آسیب رساندن به شبکیه ایجاد شود.

این آسیب از طریق رشد بافت ترمیم می‌شود، اما سلول‌های عصبی جدید تولید نمی‌شود. بنابراین در طول زمان، بیمار  به تدریج بینایی خود را از دست می‌دهد.

درمان‌های موجود برای رتینوپاتی دیابتی برای کاهش نیاز شبکیه به اکسیژن طراحی شده است. یک درمان شامل استفاده از لیزر برای سوزاندن سلول‌های عصبی در قسمت محیطی شبکیه است. با حذف این سلول‌ها، اکسیژن مورد استفاده توسط آنها می‌تواند از طریق سلول‌های عصبی در قسمت مرکزی مهم شبکیه مورد استفاده قرار گیرد.

یک درمان دیگر شامل تزریق دارویی در چشم بیمار است که باعث کاهش رشد عروق خونی جدید می‌شود.

با این حال، روشی دیگر که پیش از این نیز مورد آزمایش قرار گرفته است، شامل استفاده از ماسک‌های چشم برای روشن کردن شبکیه، هنگام خوابیدن بیمار است.

این کار باعث می‌شود که سلول‌های استوانه‌ای شبکیه، که در شرایط کم‌نور، نور را فراهم می‌کنند، غیرفعال باقی بمانند.

به طور معمول، هنگامی که ما چشمانمان را می‌بندیم، سلول‌های استوانه‌ای بسیار فعال می‌شوند و حدود دو برابر بیشتر از حالت عادی در روز، اکسیژن مصرف می‌کنند.

سلول‌های استوانه‌ای نوعی از یاخته‌های گیرنده نور هستند که در انتهای چشم و در شبکیه قرار دارند. این یاخته‌ها همراه با یاخته‌های مخروطی، جریان الکترومغناطیسی نور خورشید را به پیام عصبی تبدیل کرده و از طریق عصب بینایی به لوب پس‌سری مغز منتقل می‌کنند.

یاخته‌های استوانه‌ای بیشتر در نور ضعیف تحریک می‌شوند و به مغز توانایی دیدن در تاریکی را می‌دهند و آسیب به آن موجب بیماری شب‌کوری می‌شود. این یاخته‌ها به رنگ‌ها حساسیت نشان نمی‌دهند؛ به همین دلیل بینایی در تاریکی به رنگ سیاه، سفید و طیفی از خاکستری است. یاخته‌های استوانه‌ای همچنین در تشخیص حرکات توسط مغز نقش دارند.

بیشترین تمرکز یاخته‌های استوانه‌ای در بخش‌های پیرامونی شبکیه و کمترین تمرکز آن‌ها در لکه زرد است.

در حقیقت، دانشمندان بر این باورند که بسیاری از آسیب‌های ناشی از رتینوپاتی دیابتی هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های استوانه‌ای مصرف اکسیژن را در شب انجام دهند.

متأسفانه بیمارانی که ماسک‌ها را امتحان کردند آنها را دوست نداشتند، چون خوابیدن را دشوار می‌کند. و این جایی است که لنزهای تماسی درخشان وارد می‌شوند.

این لنزها توسط یک گروه از محققان موسسه فناوری کالیفرنیا(کلتک/Caltech) تحت هدایت "کالین کوک" دانش‌آموخته این موسسه ساخته شده است.

این لنزها شامل قسمت‌های استوانه‌ای‌شکل کوچک حاوی تریتیوم است که یک ایزوتوپ رادیواکتیو(اما ظاهرا امن) از گاز هیدروژن است که در نشانگرهای ساعت مچی برای درخشیدن در تاریکی استفاده می‌شود.

تریتیوم به تدریج الکترون‌ها را که به وسیله یک پوشش شب‌تاب(فسفرسنت) به نور تبدیل می‌شوند، منتشر می‌کند.

استوانه‌ها بر روی هر لنز به صورت حلقه قرار می‌گیرند که در روز، از دید فرد به کنار می‌روند و زمانی که در شب چشم‌ها بسته می‌شوند دوباره به جای خود بازمی‌گردند و نور ساطع شده توسط سلول‌های استوانه‌ای شناسایی شده و موجب عدم فعال شدن آنها می‌شود.

بر خلاف چراغ‌های ماسک خواب، استوانه‌های درخشان در این لنزها، همزمان با چشم کاربر حرکت می‌کنند، بنابراین هیچ سوسوی اذیت‌کننده‌ای را نمی‌بینند.

"کوک" می‌گوید: سازگاری عصبی زمانی رخ می‌دهد که شما یک منبع ثابت نور در چشم داشته باشید. مغز این سیگنال را نادیده می‌گیرد.

در آزمایشات اولیه این لنزها، آنها در هنگام تاریکی، فعالیت سلول‌های استوانه‌ای را تا 90 درصد کاهش دادند.

در حال حاضر محققان در حال انجام تحقیقات هستند تا تعیین کنند که آیا کاهش فعالیت این سلول‌ها به پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی منجر خواهد شد.

منبع: ایسنا