جنون خرید در فوتبال اروپا؛ خرج کن و فقط خرج!

پاری سن ژرمن ورود نیمار را به رخ کشیده. پرداخت 222 میلیون یورو و دستمزد هفته‌ای 596 هزار پوند پس از پرداخت مالیات را. اعداد رو شده قاعده بازار را به هیچ گرفته‌اند، قیمت‌ها را، دستمزدها را، مالیات‌ها را، خیلی چیزهای دیگر را. تابستان از نیمه نگذشته که 41/2 بیلیون پوند در پنج لیگ فوتبال رد و بدل شده‌اند. قیمت‌های بالا رفته یادآور " Fantasy Football "ها بوده‌اند. بخر، دوباره و دوباره.

" آیا تعیین ارزش یک بازیکن فوتبال قاعده روشنی دارد؟"

رئال می‌خواهد برای کیلیان امپاپه 120 میلیون پوند به موناکو بپردازد. میلان تاکنون که تابستان به نیمه نرسیده 211 میلیون یورو خرج کرده و برای آندره سیلوا مهاجم بیست و یک ساله پرتغالی ساله در پورتو 34 میلیون پوند پرداخته، و  برای لئوناردو بونوچی سی ساله بیش از آنها دست به جیب برده و 37 میلیون خرج کرده.

تا پیش از این بازیکنان صاحب‌نام قیمت بالایی پیدا می‌کردند و آنهایی که طی یک یا دو فصل می‌درخشیدند یا در چند بازی بین‌المللی چشم‌ها را خیره می‌کردند گران قیمت خوانده می‌شدند. آیا روملو لوکاکو بازیکن شناخته شده‌ای بوده که منچستر یونایتد 75 میلیون پوند برایش پرداخته؟ خوره‌های فوتبال، مهاجم بلژیکی اورتون را می‌شناختند، ولی منچسترسیتی برای برناردو سیلوا گمنام به موناکو 43 میلیون پوند پرداخته و چلسی برای تیمو باکایوکو باز هم به موناکو 40 میلیون. چند نفر بازی‌های سیلوا و باکایوکو را به یاد می‌آورند؟ آرسنال که از خریدهای بزرگ پرهیز می‌کرد برای آلکساندر لاکازت بیش از 46 میلیون به لیون پرداخته، ولی آیا چنان که ژرارد هولیه گفته لاکازت برای آرسنال یک یان رایت دیگر خواهد شد؟

سایر لیگ‌ها هم کم و بیش همین مسیر را پیموده‌اند. کورنتین تالیسو مرد میانی بیست و دو ساله لیون با بیش از 35 میلیون راهی بایرن مونیخ شده و میلان اسکینیار از با سامپدوریا 29 میلیون پوند پیراهن اینتر را به تن کرده. حتی آتلتیکو مادرید هم که نمی‌تواند تا ژانویه 2018 از بازیکن جدید استفاده کند ویتولو 33 میلیون پوندی را از سویا آورده که نیمی از فصل را با تمرین سپری کند.

در چنین قابی پست‌های بازیکنان هم اهمیت‌شان را از دست داده‌اند. منچستر سیتی ناکام از بدست آوردن دنی آلوز به کایل واکر در تاتنهام روی آورده و 50 میلیون خرج کرده که یعنی شکسته شدن رکورد انتقال یک مدافع. همان مدافع راستی که گری لنیکر در باره‌اش گفت:"اگه می‌تونست توپ رو سانتر کنه چقدر می‌ارزید؟" همان مدافعی که کیفیت پاس‌هایش بر مبنای اعداد و آمار پایین‌تر از کایران تریپیر در همان تاتنهام بوده. بیست و هفت ساله است و فقط پنج بار دروازه‌ها را باز کرده و به قول روزنامه‌چی‌های انگلیسی نه استیوارت پیرس است و نه استیو نیکول.

پرسش‌ها پرشمارند: آیا پل پوگبا 90 میلیون پوند می‌ارزید؟ آیا آنخل دی ماریا چی در قواره 64 میلیون برای منچستر یونایتد بازی کرد؟ مگر لیورپول برای اندی کارول و کریستین بنتکه 70 میلیون نپرداخت تا دروازه‌ها را باز کنند؟ کارول همیشه مصدوم طی چهار فصل یازده گل زد و بنتکه در چهل و دو بازی یک فصل فقط ده گل. چلسی هفت سال پیش برای فرناندو تورس 50 میلیون پرداخت و به زحمت از شرش خلاص شد. آنها کمی پیشتر برای آندره‌ی شوچنکو 35 میلیون پرداختند و نمی‌دانستند با شوا چه کنند. منچسترسیتی در همین تابستان برای ادرسون سنگربان برزیلی بنفیکا 35 میلیون پوند پرداخته و ادرسون برای منچستر یونایتد در آمریکا دو گل خورده و آه طرفداران سیتی را درآورده.

همه اینها یعنی بازیکنانی با مبالغ بالا لزوما بدل به سرمایه‌های باارزش نمی‌شوند. یعنی نمی‌توان با پول فراوان گره‌های کور داخل میدان را گشود. یعنی خرید یک بازیکن "علم" نیست و بیشتر شبیه "طالع بینی" است تا "اختر شناسی".

تشکیلاتی در سویس برپا شده تحت عنوان "مطالعات بین المللی ورزش / CIES" که بر مبانی روشنی ارزش بازیکنان را تعیین کرده: سن و سال، پست، آمار در میدان، کیفیت لیگ، کیفیت حریفان... مطالعات این نهاد نشان داده باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس بیش از هر لیگ دیگری ریخت و پاش کردند و مبالغی بیش از ارزش بازیکنان پرداخته‌اند. این مرکز ارزش نیمار را 210 میلیون یورو تخمین زده که بخشی از آن برگرفته از سن او - 25 ساله - است و بخش دیگری بازی در بارسلونا و تیم ملی برزیل. این مرکز قیمت دله علی را 155 میلیون یورو و هری کین را 154 میلیون تخمین زده. در حالی که علی با 5 میلیون از ام کی دانز آمده و کین از دل آکادمی تاتنهام شکوفا شده.

می‌توان از زاویه دیگری به ریخت و پاش‌های اروپایی نگاه کرد. این که لیگ‌های اروپا پاسخ دندان شکنی به ریخت و پاش‌های لیگ چین داده‌اند. درآمد متوسط باشگاه های اروپایی افزایش پیدا کرده، ولی ذره‌ای از تناقض‌های مالی کاسته نشده. این که منچستر یونایتد در صف پولساز ها بوده و در عین حال بدهکارترین باشگاه با 530 میلیون یورو و با این وصف راه و روش خود را تغییر نداده نشان می‌دهد حفظ برند اهمیت بیشتری از حساب کتاب‌های روزآمد دارند.

حقیقت این است اتفاق نظری درباره تعریف پول وجود نداشته و نمی‌توان ویژگی‌های پول را آسان تبیین کرد. نمی‌توان پول را معادل "اسکناس" و "سکه" خواند. پول "وسیله مبادله کالا" است یا "ذخیره ارزش "واحد حساب و کتاب"؟ همان چیزی است که دولت‌ها به این نام آن انتشارش می‌دهند، ولی نمی‌توانند ارزشش را حفظ کنند. با این وصف یک نکته ثابت باقی مانده. این که پول بسان هر کالای اقتصادی دیگر به دو عامل بستگی دارد: زمان و مکان... و برای فوتبال، زمان کنونی سال 2017 است و مکان هم اروپا. وقتی میدلزبورو سال 1905 برای بدست آوردن آلف کامان به ساندرلند هزار پوند پرداخت چشم‌ها گرد شدند. مگر می‌شود؟ مگر می‌توان... و اکنون هیچ عددی، هیچ چشمی را گرد نمی‌کند.

 منبع: ورزش سه