آیا کارگردان وبازیگران فیلمفارسی قبل از انقلاب، در کارهای بعد از انقلاب موفق بودند؟
روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت:بازیگرانی که پس از یک دوره ممنوع‌الکاری به سینما بازگشتند چه سرنوشتی پیدا کردند؟ مرور کارنامه‌شان می‌گوید هیچ‌کدام موفق نبودند.
ناصر ملک‌مطیعی، دوره‌ای ناخواسته و در دورانی خواسته، از سینما دور بود. او در کارنامه‌اش چند فیلم قابل دفاع دارد و همین باعث وجاهت او شده است. نظری هست که می‌گوید ملک‌مطیعی تصمیمی معقول گرفته که حاضر نشده در سال‌های اخیر جلوی دوربین باشد و استناد این دیدگاه، کارنامه دیگر بازیگرانی است که سرنوشتی همچون او داشتند؛ ایرج قادری، سعید راد، سعید کنگرانی، گرشا رئوفی، محمد متوسلانی، آفرین عبیسی و کتایون امیرابراهیمی.
مرحوم قادری، سعید راد و محمد متوسلانی در فیلم‌هایی که بازی کردند، هرگز نتوانستند موقعیت پیشین را تکرار کنند تا این فرضیه اثبات شود که حیات این دسته، به سینمای فارسی پیوند خورده. در روزگاری که این نوع فیلم‌ها خریدار ندارد، برای بازیگرانش هم جایگاهی نمی‌توان متصور بود.
ایرج قادری
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: فیلم‌های زیادی قبل از انقلاب بازی کرده که از بینشان شاید به زور بتوان دو، سه تا نسبتا شاخص پیدا کرد که یکی از آنها «کوچه مردها»ست؛ البته او در فیلم «چهارراه حوادث» هم بازی کرده که در آنجا نقش فرعی دارد.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: سال 61 در فیلم «دادا» به کارگردانی خودش بازی کرد و قرار بود در «تاراج» هم ایفاگر نقش «زینال بندری» باشد که به او مجوز بازی ندادند تا سال 84 که در فیلم «آکواریوم» به کارگردانی خودش یکی از نقش‌های اصلی را برعهده گرفت.
* ماحصل کارش چه بود: بعد از آن در همه فیلم‌هایی که کارگردانی کرد، نقش اصلی را هم برعهده گرفت.
* قبل از آن چه می‌کرد: فقط اجازه داشت کارگردانی کند که البته بعد از «تاراج» هم مجوز کارگردانی‌اش باطل شد تا اینکه در سال 73 با ساخت «می‌خواهم زنده بمانم» دوباره اجازه کارگردانی گرفت.
سعید راد
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: «صادق کرده»، «تنگنا»، «خداحافظ رفیق» و...
* اولین فیلم بعد از انقلاب: سال 60 در فیلم «جنگی مرز» بازی کرد و بعد از آن تا سال 63 توانست در 6 فیلم دیگر هم بازی کند که مهم‌ترینشان «عقاب‌ها» و «دادشاه» بود. فروش بالای «عقاب‌ها» کار دستش داد و ممنوع‌الکار شد تا سال 81 که احمدرضا درویش برای فیلم «دوئل» از او دعوت به کار کرد.
* ماحصل کارش چه بود: «دوئل» اولین فیلم او بود که با صدای خودش در آن بازی می‌کرد اما بازی او چندان مورد توجه قرار نگرفت و از‌همین‌رو بعد از آن در فیلم شاخصی بازی نکرد. شاید مهم‌ترین نقشش بعد از «دوئل»، نقش رضاشاه در سریال «در چشم باد» باشد.
* قبل از آن چه می‌کرد: بعد از اینکه در دهه 60 ممنوع‌الکار شد، از ایران رفت و در آمریکا به کارهای دیگری غیر‌از بازیگری مشغول شد.
محمد متوسلانی
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: او همراه با گرشا و سپهرنیا گروه سه نفره‌ای تشکیل داده بودند که کارشان ساخت فیلم‌های کمدی، آن هم از نوع ناب فیلمفارسی‌اش بود.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: سال 73 مسعود جعفری‌جوزانی، مجوز بازی او را از ارشاد گرفت و نقش منفی فیلم «دل و دشنه» را به او سپرد.
* ماحصل کارش چه بود: «دل و دشنه» برخلاف کارهای قبلی جعفری‌جوزانی، نه در جشنواره تحویل گرفته شد و نه گیشه خوبی داشت، از‌همین‌رو بازگشت محمد متوسلانی هم در سایه همین دیده‌نشدن قرار گرفت؛ البته او بعد از آن هم در فیلم‌های «شب روباه» و «بانی چاو» در نقش اصلی بازی کرد که در آنها هم به موفقیتی نرسید.
* قبل از آن چه می‌کرد: اجازه بازی نداشت اما در سینما به‌عنوان کارگردان کار می‌کرد. اولین فیلمی که بعد از انقلاب کارگردانی کرد، «کفش‌های میرزانوروز» بود که اتفاقا کار موفقی هم از آب درآمد. فیلم‌های بعدی او هیچ‌کدام موفق نبودند.
گرشا رئوفی
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: یکی از سه رأس مثلث متوسلانی و سپهرنیا که مهم‌ترین فیلم‌هایش همان کمدی‌های سه نفره بود و کار شاخصی در کارنامه‌اش دیده نمی‌شود؛ البته «سه دیوانه» یک‌سروگردن بالاتر از بقیه فیلم‌هایش است.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: سال 60 در یکی از همان فیلم‌های خان و خان‌بازی‌های دهه شصتی به نام «عصیانگران» بازی کرد اما بعد از آن تا 10 سال در هیچ فیلمی بازی نکرد.
* ماحصل کارش چه بود: بعد از 10 سال در فیلم «دو نیمه سیب» با کیانوش عیاری کار کرد اما فیلم بعدی‌اش با نام «سرحد» حسابی ناامیدکننده بود؛ فیلمی که در آن نقش یک قاچاقچی را داشت. این فیلم به دلیل ضعف ساختاری درجه کیفی «ج» گرفت و در تعدادی سینماهای درجه دو و سه اکران شد. آخرین فیلم گرشا هم «دختر ایرونی» بود که در آن نقش پدر هدیه تهرانی را بازی می‌کرد.
سعید کنگرانی
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: زیاد فیلم بازی نکرد اما کارهای مهمی در همان کارنامه کم‌تعدادش دیده می‌شود که بهترینشان «دایره مینا» است. او البته سابقه بازی در سریال «دایی‌جان ناپلئون» را هم دارد.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: جزء بازیگرانی بود که بعد از انقلاب به کارش ادامه داد و سال 59 در فیلم «فصل خون» به کارگردانی حبیب کاوش بازی کرد که این فیلم، کار موفقی نبود.
* ماحصل کارش چه بود: باوجوداینکه همکاری اولش با حبیب کاوش در «پرواز در قفس» فیلم موفقی از کار درآمد اما همکاری دوم آنها اثری شکست‌خورده بود و بعد از آن در فیلمی با نام «گرداب» بازی کرد که توقیف شد. کنگرانی بعد از این فیلم به نوعی ممنوع‌الکار شد تا سال 83 که در فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» حسن فتحی جلوی دوربین رفت. بازی به‌شدت ضعیف او موجب شد بعد از آن هیچ کارگردانی سراغش نرود.
آفرین عبیسی
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: شاخص‌ترین فیلمش «طوقی» علی حاتمی است؛ البته او به غیر از طوقی فقط در سه فیلم دیگر بازی کرد. عبیسی سال 43 با فیلم «لیلی و مجنون» کارش را شروع کرد و سال 50 هم با بازی در دو فیلم «کاکو» و «پل» به کارش پایان داد.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: سال 1387 با فیلم هنری «کودک و سرباز» رضا میرکریمی فعالیت بازیگری‌اش را از سر گرفت.
* ماحصل کارش چه بود: او با نام اصلی‌اش «صغرا عبیسی» فعالیتش را بعد از بازی در فیلم «کودک و سرباز» به شکل پیگیر ادامه داد و بعد از آن در فیلم‌های زیادی جلوی دوربین کارگردان‌های مختلف رفت اما در هیچ فیلمی نقش برجسته‌ای نداشت و شاید با ارفاق بتوان از نقش او در فیلم‌های «عصر روز دهم» و «قدمگاه» به‌عنوان شاخص‌ترین کارهایش نام برد.
کتایون امیرابراهیمی
* مهم‌ترین فیلم‌های قبل از انقلاب: مهم‌ترین فیلمش همان «حسن‌کچل» علی حاتمی است که در آن نقش چهل گیس را بازی می‌کند. امیرابراهیمی با نام مستعار «کتایون» در سینمای قبل از انقلاب فعالیت داشت و در بیش از 45 فیلمفارسی بازی کرد.
* اولین فیلم بعد از انقلاب: اولین حضورش جلوی دوربین سال 80 و با بازی در سریال «بدون شرح» اتفاق افتاد؛ یعنی درست زمانی که 55 سال داشت و حدود 27 سال از آخرین حضورش جلوی دوربین گذشته بود.
* ماحصل کارش چه بود: امیرابراهیمی در ادامه در سریال «کوچه اقاقیا» بازی کرد اما آنجا هم نقش اصلی نبود؛ تا اینکه سال 83 پریسا بخت‌آور به توصیه همسرش، اصغر فرهادی، او را برای بازی در نقش اصلی سریال «من یک مستأجرم» انتخاب کرد. امیرابراهیمی بعد از آن بیشتر در نقش‌های فرعی جلوی دوربین رفت و در هیچ کار شاخصی بازی نکرد.
