تمدید برنامه کاهش تولید، تدبیر اوپکی‌ها برای نفت ۶۰ دلاری

جهان اقتصاد نوشت: در حالی که توقعات کشورهای عضو اوپک برای افزایش بهای نفت پس از آغاز برنامه کاهش تولید برآورده نشده است، این کشورها با تمدید این برنامه برای شش ماه دوم سال جاری میلادی به دنبال تحقق خواست خود هستند.

در زمانی که بهای نفت با آغاز روند اجرایی برنامه کاهش تولید کشورهای عضو اوپک و غیر عضو رو به افزایش گذاشته بود، ورود تولید کنندگان نفت شیل آمریکا به بازار برای بهره بردن از فرصت بدست آمده، دوران رونق طلای سیاه را رو به افول نهاد. بر این اساس، کشورهای عضو اوپک که هنوز نتوانسته اند مشکلات اقتصادی شان را پشت سر بگذارند با تمدید برنامه کاهش تولید آرزوی تحقق بهای ۶۰ دلاری نفت را در سر می‌پرورانند.

به نقل از اویل پرایس، در ماه فوریه منابعی از سازمان کشورهای صادر کننده نفت به رسانه‌ها اعلام کردند که عربستان سعودی برای سرمایه گذاری در تولید، بهای ۶۰ دلاری نفت را مناسب می‌داند؛ این در حالی بود که حفاران آمریکایی تولید خود را به بالاترین حد رسانده بودند. اکنون وال استریت ژورنال خبر داده است که کشورهای کویت و عراق نیز برای تحقق این رویا به عربستان ملحق شده اند.

به نظر می‌رسد که بهای ۵۵ دلاری نفت که تولید کنندگان خاورمیانه پیش از این باور داشتند به رشد اقتصادشان کمک می‌کند، ناکافی بوده است و بنابراین هدف جدید آنها بهای ۶۰ دلاری نفت است. جبار العیبی وزیر نفت عراق به سادگی تایید کرده است که: عراق خواهان افزایش بهای نفت به ۶۰ دلار در هر بشکه است. این هدف ماست.

ما به راحتی می‌توانیم دلیل اینکه بهای ۶۰ دلاری طلای سیاه برایشان جذاب تر است را بفهمیم: پیش از این در سال جاری موسسه رتبه بندی فیچ هشدار داده بود که بسیاری از تولید کنندگان خاورمیانه ای و آفریقایی با میانگین بهای ۵۲٫۵۰ دلاری نفت، امسال همچنان در شرایط دشوار اقتصادی به سر می‌برند.

کشورهای خاورمیانه مصرف کنندگان بزرگی هستند و اصلاح عادات مصرف شان در جهتی که اوضاعشان را برای کنار آمدن با کاهش بهای نفت سازگار کند، بیشتر از دوسال به طول خواهد انجامید. علاوه بر این، یک سال پیش از سقوط بهای نفت، علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی اظهار کرد که بهای ۱۰۰ دلار برای نفت منطقی است. اما ظاهرا نه برای مدتی طولانی.

خبر تلاش تولید کنندگان خاورمیانه برای دستیابی به بهای ۶۰ دلاری طلای سیاه از آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی قابل برداشت است. در این گزارش تصریح شده است که در طی سه ماهه اول سال جاری ذخایر جهانی نفت برخلاف انتظاری که با توجه به برنامه کاهش تولید اوپک وجود داشت، کاهش نیافته است. در عوض ذخایر در طی این مدت افزایش یافته اند.

در پایان ماه مارچ، بر اساس برآوردها در این ماه و آخرین داده‌های ماه‌های ژانویه و فوریه، آژانس بین المللی انرژی کل موجودی ذخایر کشورهای OECD را ۳۳۰ میلیون بشکه بالاتر از میانگین پنج ساله ارزیابی کرد. مقصر این واقعه تولید کنندگان آمریکایی شیل هستند که افزایش تولیدشان موجب شکل گیری زنجیره ای از انباشت در ذخایر داخلی شان است.

هم اکنون، بر اساس برخی منابع مانند تحلیلگران کالای RBC، این انباشت بیشتر از افزایش تولید، وامدار فصل تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها بوده است. در واقع، این تحلیلگران برآورد می‌‎کنند که تعمیرات پالایشگاه‌ها ۶۴٫۲ درصد از کل سهم افزایش ذخایر را در مقابل سهم ناچیز ۱۱٫۵ درصد اضافه تولید به خود اختصاص داده اند. حساب انگشتی نشان می‌دهد که با خروج از فصل تعمیرات پالایشگاه‌ها باید شاهد آغاز تعدیل ذخایر نفتی باشیم. هفته گذشته، آژانس بین المللی انرژی از تعدیل ۲٫۲ میلیون بشکه ای  ذخایر نفتی تجاری خبر داد.

تا اینجا همه چیز خوب پیش می‌رود، اما باید دید که برآوردهای RBC تا چه اندازه درست خواهند بود. علاوه بر این، تعداد سکوهای فعال آمریکا طی ماه‌های اخیر بدون وقفه افزایش یافته است و هیچ نشانه ای از رخنه در این روند دیده نمی‌شود.

در واقع، تمدید برنامه کاهش تولید می‌تواند بهای نفت را افزایش دهد، اما برای چه مدت؟ از آنچه در پایان ماه نوامبر و دسامبر یعنی زمان توافق اوپکی‌ها با غیر اوپکی‌ها برای کاهش تولید دیده ایم، چنین پیمان‌هایی برای قرار دادن بهای نفت در مسیر صحیح کافی نیست. صعود بهای نفت به فاکتورهای دیگری مانند وقایع ژئوپلیتیک و گزارش‌های عرضه و تقاضا از بزرگترین مصرف کنندگان و تولید کنندگان جهان بستگی دارد.

به نظر می‌رسد که تمدید توافق کاهش تولید قطعی است و قیمت‌های جهانی نفت در حال انعکاس آن هستند، این امر به معنای آن است که در پایان ماه مه بازار آرام تر از آنچه مورد انتظار است به اقدام اوپک واکنش نشان می‌دهد. در همین حال، کشورهای خاورمیانه به منظور انطباق با سهمیه پایین شان مجبور به کاهش صادرات و ارائه تخفیف برای حفظ سهمشان از بازار هستند. این امر به معنای بدست آوردن درآمدهای کمتر علیرغم افزایش بهای نفت است. اما آیا این موضوع برای کشورهای خاورمیانه که در حال نبرد برای کسری بودجه بی سابقه شان هستند، کافی است؟

محمد مهدی میثمی