وقتی صدای زنان نماینده در هیاهوی نمایندگان مرد گم می‌شود
نمایندگان زن مجلس در دوره‌های مختلف برای بهبود شرایط اجتماعی زنان چه کرده‌اند؟ مشکلاتی که برای زنان هر روز تکرار می‌شود و از وقت و انرژی آن‌ها می‌کاهد چقدر برای نمایندگان زن مجلس اهمیت دارد؟
فقط ۹ نماینده از ۲۹۵ نماینده مجلس نهم زن هستند این یعنی مشارکت سه درصدی زنان در پارلمان. این در حالیست که زنان بیش از نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند. شاید از همین روست که زنان پارلمان نشین در اکثریت دوره های مجلس نتوانسته اند خواسته های زنان جامعه را آنگونه که باید و شاید پیگیری و تحقق بخشند.
زنان می توانند نیمی از کابینه دولت ها را به خود اختصاص دهند
فاطمه راکعی نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی، در خصوص حضور کم تعداد بانوان در مجالس نه گانه به نامه نیوز می گوید: «عوامل مختلفی روی این مساله تاثیرگذار است. یکی از عوامل این است که معمولاً به توانمندی‌های زنان حتی برتری‌های آن‌ها در برخی از رشته‌ها و تخصص‌ها در جامعه به صورتی که امروز وجود دارد، باور نداشتیم. دوم اینکه بعضاً زنان خودپروری لازم را نداشتند یعنی اگرچه از سال‌ها پیش درخشش خود را در زمینه‌های علمی، ادبی، هنری و مدیریتی(که بعضاً به آن‌ها اختصاص پیدا می‌کند) نشان می‌دهند، اما عموم جامعه خودباوری‌های لازم را که در عرصه‌های اجتماعی می‌توانند بدرخشند را نداشتند. الآن خوشبختانه در سایه تجربیاتی که در سال‌های گذشته بدست آوردند و مسئولیت‌هایی که زن‌ها در دولت و مجالس مختلف داشتند، مخصوصاً با بالارفتن سطح علمی و تخصصی، حضور زنان در جمعیت‌ها، نهادهای مردمی، انجمن‌ها و احزاب زنان عمومی‌تر شده است. این توانایی و خود باوری رشد کرده و زنان آمادگی این را دارند که وارد برنامه و مدیریت تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کلان شوند. خود زنان برای حضور اعلام آمادگی می‌کنند.»
راکعی با اشاره به حضور زنان آگاه، اندیشمند و متخصصی که آمادگی دارند تا ۵۰ درصد از لیست‌های انتخاباتی را برای مجلس و شورای اسلامی تشکیل دهند، بیان کرد: «همینطور این زنان می‌توانند نیمی از کابینه را در دولت‌ها به خود اختصاص دهند. برای این اتفاق تلاش مجدانه می‌کنیم اما فقط برای مجلس آتی برای اینکه رقم مشارکت سیاسی زنان از درصد مشخصی تغییر کند، حداقل خواسته ما این است که این مشارکت به ۲۵ تا ۳۰ درصد که میانگین مشارکت سیاسی زنان در جهان است برسد. پتانسیل و ظرفیتی که در زنان آگاه و متخصص می‌بینیم در کمتر کشوری شاهد هستیم. ما ظرفیت‌های خود را می‌شناسیم و خود را خوب باور داریم. با این وجود خواسته ما از جمع اصلاح طلبان که گرایش غالب اصلاح طلبی را تشکیل می‌دهند، این بود که لیست نهایی اصلاح طلبان در آخر حداقل ۳۰ درصد به زنان اختصاص پیدا کند، لابی‌هایی هم می‌کنیم و با گرایش‌های مثبتی که در کل احزاب اصلاح طلب است امیدواریم که این امر تحقق پیدا کند.»
راکعی دلیل نقش کمرنگ زنان نماینده در تصمیم گیری های مجلس را چنین بیان کرد: «عوامل بازدارنده‌ای وجود دارد، وقتی گرایش‌هایی و افرادی در مجموعه پارلمان حضور دارند که به شکلی غیرقانونی، غیرانسانی و غیرعرفی با همکار مجلسی خود که دیدگاه های قانونی اش را مطرح می کند، برخورد می کنند و عربده کشی و تهاجم می‌کنند، قطعاً زنان را با محدودیت‌هایی روبرو می کنند. ضمن اینکه متاسفانه در خود این خانم‌ها دغدغه‌های مهم و عمومی زنان فرهیخته کشور را ندارند یا این مساله در آن‌ها خیلی کمرنگ است. مثلاً ما فراکسیون زنان فعالی را در این دوره ندیدیم با کمال تعجب در جامعه زنان می‌بینیم در برخی از طرح‌ها و لوایح که کاملاً به زیان زنان بوده است. اینها نه تنها دفاعی از حقوق زنان نکرده اند و موضعی از خود نشان نداده اند، بلکه بعضاً به دفاع پرداخته اند، این نشان دهنده این است که یا دغدغه در این مورد ندارند یا هنوز مسائل حوزه زنان برای این افراد جا نیفتاده است. نمی‌دانند اصلاً مساله چیست. از برخورد این افراد متاسفیم.»
راکعی ادامه داد: «فکر می‌کنم دوره‌های اول مجلس اسلامی با اینکه تعداد زنان کم بوده در جهت احقاق حقوق زنان تلاش‌های خوبی داشتند، در دوره ششم که من در مجلس بودم حضور نمایندگان زن آگاه و فعال در حوزه امور زنان و متخصص مشهود بود و یکی از فعال‌ترین دوره‌های فراکسیون زنان را در داخل مجلس شورای اسلامی رقم زد. در دوره ششم با اینکه یکسری از طرح‌ها و لوایح را نتوانستیم آنطور که خواسته ما بود به فرجام برسانیم، اما از این لحاظ که مرکز پژوهش‌های مجلس را در بخش زنان فعال کردیم، نقریباً می‌توانم ادعا کنم من به عنوان رییس فراکسیون زنان و کمیته زنان مجلس، این کار را از نزدیک شاهد بودم و دنبال کردم که تمام این قوانین از قانون اساسی تا قوانین مدنی، جزایی و غیره تا حد مقررات موجود درنهادها، توسط کارشناسان حقوقدان بررسی شد. تمام مواردی که احیاناً تبعیض آمیز بوده باشد و به نفع زنان نبود رصد شد، و برای آن‌ها طرح نوشته شد. بعضاً به تصویب رسید و بعضاً شورای نگهبان برگرداند و یک دسته از طرح‌ها که از طریق شورای نگهبان برگردانده بود ارجاع دادیم به مجمع تشخیص مصلحت نظام و آنجا با تغییراتی به تصویب رسید. ولی هر کاری می‌توانستیم در این زمینه کردیم و خوشبختانه الآن نهادهای فعال در حوزه زنان هستند که یافته های مجلس ششم را استفاده می‌کنند.»
رقابت‌های شدید انتخاباتی، شانس حضور زنان در پارلمان را کاهش داده است
فاطمه رهبر نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم نیز در این خصوص به نامه نیوز گفت: «در هر دوره از انتخابات رقابت جدی است و حضور کاندیداهای انتخابات شورا و مجلس هربار افزایش پیدا می کند، تعداد نمایندگان خانم و آقایی که شرکت می‌کنند هم زیاد است. اگر نگاهی به آمار تعداد نمایندگان خانم بیاندازید می‌بینید که هر دوره این تعداد افزایش پیدا کرده است شرایط هم فراهم است یعنی ممانعت قانونی برای حضور خانم‌ها در مجلس شورای اسلامی و شوراها وجود ندارد. همه می‌توانند آزادانه طبق قانون و براساس شرایطی که برای آن‌ها تعیین شده حضور پیدا کنند. ولی به دلیل رقابت شدیدی که در حوزه انتخابیه وجود دارد، به صورتی که گاهی یک حوزه یک نماینده نیاز دارد ولی برای بدست آوردن همان یک رای ده‌ها نفر شرکت می‌کنند، تعداد نمایندگان زن محدود است.»
وی افزود: «البته ناگفته نماند که می‌بینیم در همین مجلس فعلی در حوزه‌های انتخابیه که به یک نفر نماینده نیاز بوده(مثل حوزه انتخابه سراب یا حوزه انتخابیه ساوه)، آن یک نفر نماینده، خانم است. بنابراین من عامل اصلی حضور زنان را رقابت شدیدی که در این بین وجود دارد می‌بینم. در شهرهای بزرگ طبیعتاً برای اینکه تعداد نامزدها زیاد هست، مردم به لیست گروه‌هایی که معرفی می‌شوند اعتماد می‌کنند و رای خود را به این شکل می‌دهند. طبیعتاً نیاز است وقتی در حوزه‌های مختلف برای مردم لیست معرفی می‌شود، تعداد نامزدهایی که از قشر بانوان در لیست‌ها قرار می‌گیرد را زیاد کنند. الآن در سه دوره‌ای که من در مجلس حضور دارم(دوره‌های هفتم، هشتم و نهم) در لیست‌های معرفی که در تهران تهیه می‌شد، چهار یا پنج خانم در بین ۳۰ نماینده تهران قرار می‌دادند.»
رهبر افزایش تعداد نمایندگان زن مجلس را نیازمند بازنگری قانون دانست و اظهار داشت: «امیدواریم این گروه‌ها تعداد بیشتری خانم را معرفی کنند. ما خانم‌هایی که دارای تحصیلات و تجربیات بالا هستند و همچنین مورد اعتماد مردم‌اند، کم نداریم. از طرفی زن‌ها در سال‌های بعد از انقلاب فعالیت‌های خوبی از خود نشان داده اند. نکته دیگر، فکر می‌کنم خانم‌ها به دلیل سخت بودن کار نمایندگی است که کمتر به چنین کاری تن می‌دهند. چون نمایندگی کار اداری نیست که ساعت معلوم مشخصی بطلبد تا فرد نماینده بتواند به صورت مشخص و محدود مشغول به کار باشد. شاید رای نیاوردن خانم‌ها به این دلیل باشد. ازطرفی هم فکر می‌کنم رایی که مردم به خانم ها می‌دهند باید فرهنگ‌سازی صورت گیرد. در همین سه دوره اخیر به جرات می‌توانم بگویم که خانم‌هایی که در مجلس حضور دارند کارشان بیشتر از آقایان مجلسی بوده است. چون از طرفی پا به پای نمایندگان مرد در فراکسیون‌ها و حوزه‌های انتخابی مختلف کار کرده اند. علاوه بر اینها خانم‌ها باید برای زنان جامعه هم کار کنند که جزء علایق شخصی خود نمایندگان زن است و در جایی از قانون مشخص نشده است.»
رهبر در خصوص ضعف اعتماد مردم به نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی گفت: «در همین سه دوره اخیر در هر دوره وقتی لیست به مردم معرفی شده، دیدیم از سی نفر لیست تهران، ۲۹ نفر رای آوردند و یک نفر رای نیاورده و یک نماینده به صورت منفرد معرفی شده است. آن یک نفری که در لیست رای نیاورده در هر سه دوره خانم بوده است. رویکرد مردم هم باید فرهنگ سازی شود و روی این مساله باید کار شود تا خانم‌هایی که پای صندوق رای می‌روند، به قشر بانوان رای دهند تا تعداد خانم‌های نماینده در حوزه‌های مختلف بیشتر شود. ما قانون اساسی را نمی‌توانیم تغییر دهیم و ایرادی هم از آن نمی‌گیریم. قانون اساسی می‌گوید که انتخابات آزاد است و همه می‌توانند در آن شرکت کنند. بین زن و مرد هیچ فرقی نمی‌گذارد. اما چیزی که مسلم است این نکته است که باید فرهنگ سازی صورت بگیرد.»
رهبر نقش کمرنگ زنان نماینده در مجلس را تصور غلطی دانسته که نسبت به نمایندگان زن وجود دارد، او معتقد است «طبیعتاً ۹ نفر از ۲۹۵ نفر شانس کمتری در بیان نطق‌ها ومطالب دارند ولی در همین شرایط فعلی در همین سه دوره خانم‌های مجلس روحیه جنجالی ندارند. ما در مجلس ششم می‌دیدیم که خانم‌های نماینده، روحیه جنجالی داشتند. به طور مثال من نایب رییس کمیسیون اصل ۹۰ هستم. در اکثر مواقع وقتی رسانه‌ها می‌خواهند اسم مرا بیاورند می‌گویند عضو کمیسیون اصل ۹۰ در صورتی که من یقیین دارم عمدی در کار است و این عمل سهوی انجام نمی‌گیرد. نایب رییسی اول کمیسیون اصل ۹۰ با وظایف و اهمیتی که این کمیسیون در مجلس دارد فکر نمی‌کنم جایگاه کمی باشد.»
در جماعت آقایان صدای خانم ها گم می شود!
وی افزود: «من وظیفه خود می‌دانم که به نحو احسن وظایف کمیسیون اصل ۹۰ را انجام دهم. این مسئولیت توسط رای‌گیری بین بیش از۲۰ نفر صورت گرفته است. طبیعتاً محسناتی در من دیده اند که به من رای داده اند، ولی این هیچ جا دیده نمی‌شود. خانم‌های نماینده فعلی هر کدام مسئولیتی دارند، یا عضو هیات رییسه کمیسیون‌های خود هستند یا ریاست چند فراکسیون را به عهده دارند. بعضی از نمایندگان به صورت تک نفره مثل نماینده فعلی شهر سراب یا ساوه در حوزه انتخابیه خود هستند. عمدی در کار است که کار خانم ها را ضعیف جلوه دهند و این با آن وظایف صحیح رسانه ای همخوانی ندارد. خود بنده برای رای اعتماد یکی از وزرا به عنوان رای مخالف صحبت کردم، نتیجه رای اعتماد به آن نماینده منفی بود. بدون توجه به نتیجه ماهوی این مساله هیچ کدام از سایت‌ها به این نپرداختند که علت افتادن این وزیر نطق یک خانم بود. طبیعتاً نمایندگان زن مجلس کار خود را انجام می‌دهند. طبیعی است که در جماعت آقایان صدای خانم‌ها گم می‌شود مگر اینکه فریاد بکشیم و غوغا کنیم که در این صورت اتفاق مجلس ششم می‌افتد. بنابر این ما وظایف خود را انجام می‌دهیم ولی رسانه‌ها به مسائل آنطور که باید نمی‌پردازند.»
از سویی دیگر نیره اخوان بیطرف نماینده دوره‌های پنجم، هفتم، هشتم و نهم در خصوص علت محدود بودن تعداد نمایندگان زن در مجلس به نامه نیوز گفت: «زنان باید این اعتماد را در طرف مقابل خود ایجاد کنند تا بتوانند متقابلاً آرا را جلب کنند. تاثیر گذاری نماینده‌های مجلس قائم به شخصیت حقوقی آن‌ها است و اینطور نیست که اگر مرد باشد نماینده‌تر است و حال که زن فقط نماینده است. مثل مردها تاثیرگذاری نمایندگان زن هم در پیگیری کارها، ارتباط با مردم و توجه به روابط عمومی به طریقی که دلسوزی و در جریان قرار گرفتن موضوعاتی که برای مردم مهم است، صورت می‌گیرد.»
بیطرف در خصوص عواملی که نقش زنان را در مجلس کم می‌کند اظهار داشت: «عوامل بازدارنده خاصی برای زنان نماینده از نظر قانون وجود ندارد ولی ممکن است که این از لحاظ فرهنگی موجود باشد. این مساله در خانم‌ها وجود دارد حتی وقتی می‌خواهند به پزشک مراجعه کنند چقدر همجنس خود را قبول دارند؟ همانطور ممکن است این دیدگاه در این جهات هم موثر باشد. اینکه زنان چقدر توانسته اند در بهبود اوضاع زنان موفق باشند را می‌توانید از انجمن‌های زنان و نهادها و دولت جویا شوید. ما در این زمینه قانون گذاری داشتیم. در هر دوره مصوباتی داشتیم.»
منبع: نامه نیوز
