آغازتلاش نافرجام برای لغو اعتبارنامه «علی مطهری»

دعوا بر سر «اعتبار» ها بالا گرفته؛ علی مطهری اعتبار تصمیمات مخالفان دولت را به چالش کشید و‌ آنها اعتبار نمایندگی او را. کریمی‌قدوسی می‌خواهد مطهری را در میانه راه مجلس نهم «بی‌اعتبار» کند. دلیلش نطق او در جلسه بررسی صلاحیت محمد فرهادی است، همان‌جایی که مطهری گفته بود «تصمیمات مجلس تناقض دارد». فعلا که موضع‌گیری مخالفان در مقابل او این «تناقض» را اثبات کرده؛ مهدی کوچک‌زاده گفته که اظهارات مطهری اهمیتی ندارد و همزمان با او کریمی‌قدوسی آنقدر این موضع‌گیری‌ها را مهم دانسته که برای دادن کارت قرمز به علی مطهری آستین‌هایش را بالا زده است. صحبت‌های جواد کریمی‌قدوسی درباره لغو اعتبارنامه علی مطهری قدری خاطره جلسه روز ۱۱ آبان سال ۹۰ را در بهارستان زنده می‌کند، روزی که قرار بود استعفای علی مطهری به رای نمایندگان گذاشته شود. در آن جلسه ستار هدایت‌خواه که چند ماه بعد به صف جبهه تازه تشکیل شده پایداری پیوست در مخالفت با استعفای مطهری گفته بود: «با استعفای مطهری مخالفم چون او باید در مجلس بماند تا توسط مردم حذف شود و در این عرصه حاضر نشود.» یک سال و اندی بعد، در اسفند ۹۱ این خود هدایت‌خواه بود که نتوانست راهی به مجلس نهم پیدا کند و علی مطهری که در هیچ کدام از لیست‌های اصولگرا نبود به عنوان منتخب مردم به مجلس رفت. اما در این میان بدعت‌گذاری‌ها و نوآوری‌های نمایندگان مجلس نهم به طرز غیرقابل باوری رو به پیشی گرفتن است. رکوردهایی را که این مجلس زد شاید سال‌ها بعد بتوان درک کرد. درخواست لغو اعتبارنامه یک موضوعی است که طی ۳۶ سال گذشته در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بی‌سابقه بوده است و در هیچ یک از مجالس درخواستی برای این موضوع مطرح نشده بوده است. آن هم برای نماینده‌یی که خود یک‌بار درخواست استعفا داده بود تا طرحی را که مدت‌ها برای آن وقت گذاشته بود یعنی «سوال از رییس‌جمهور» مطرح شود.

درخواست برای لغو اعتبارنامه

حالا جواد کریمی قدوسی هم با جمله‌یی بحثلغو اعتبارنامه علی مطهری را شروع کرده که خیلی به جمله آن روز ستارهدایتخواه، نماینده سابق مجلس شباهت دارد؛ «به آقای مطهری گفتم با این مواضع از ملت سیلی سیاسی می‌خوری.» اعتراض کریمی قدوسی به موضع‌گیری‌های مطهری در جلسه بررسی صلاحیت محمد فرهادی و همینطور سخنرانی او در دانشگاه مشهد بود. دو موضع‌گیری‌ای که صدای خیلی‌های دیگر را هم از اردوگاه مخالفان دولت درآورد.
کریمی قدوسی البته در اظهارات خود قدری هم وضعیت مطهری را آسیب‌شناسی کرده و به او گفته است؛ «مشکل شما این است که از خانه به مدرسه رفته‌یی و از مدرسه به دانشگاه و از دانشگاه به مجلس آمدی و از فراز و نشیب انقلاب چیزی را ندیدی و با اینکه از خانواده شهید هستی، بصیرت و تحلیل نداری.» کریمی قدوسی با تاکید مجدد بر اینکه جریان‌هایی که در برابر انقلاب ایستاده‌اند، حداقل یکی از سه رکن تهدید، تطمیع و تزویر را دارند، افزوده که «وقتی در انقلابی که سر تا پایش بصیرت است، افرادی بیایند و ارکان نظام را در اثر بی‌اطلاعی و بی‌بصیرتی به چالش بکشند، صحبت با این افراد هیچ اثری ندارد.» این یعنی نا امیدی طیف مخالفان دولت از مواضع افرادی چون مطهری. البته آنها این نا امیدی را بارها نشان داده‌اند، شکایت‌های پی در پی از این نماینده به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان خودش یک نشانه از همین دست نا امیدی‌هاست. حالا اما گویا دیگر طاقت‌شان طاق شده، شاید تاب تحمل نشستن کنار امثال مطهری را ندارند، یا تاب شنیدن حرف‌های او را. مطهری در ماه‌های گذشته کم مواضع آنها را به چالش نکشیده؛ صدر همه آنها هم مواضعش درباره جریان حصر است. مواضعی که زمینه آخرین شکایت از او به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان بود. شکایت‌ها اما هیچکدام تا حالا راه به جایی نبرده‌اند. تازه سریال نامه‌نگاری‌های مطهری هم بعد از سریال شکایت‌ها از او آغاز شده، سریالی که مخالفان او می‌خواهند در میانه راهش و نیمه پایانی عمر مجلس نهم آن را تمام کنند. کریمی قدوسی گفته که «مجلس نسبت به آقای مطهری موضع شفافی دارد و با توجه به اظهارات ایشان چه در مشهد و چه در جلسه رای اعتماد به وزیر علوم، مجلس می‌تواند اعتبارنامه ایشان را به چالش بکشاند و چنین اختیاراتی به هیات نظارت بر رفتار نمایندگان داده شده است.» دلایل لغو اعتبارنامه مطهری هم از سوی کریمی قدوسی آنقدر جدی هست که بتوان با تامل به آن نگریست؛ «ایشان خبرگان رهبری را که با اصل ولایت فقیه ممزوج است، و عالمانی برجسته و فقیه در آن حاضرند به چالش می‌کشد که این جسارت را هیچکس نکرده لذا شما از مجلس پیگیر باشید و بخواهید که به سخنان ایشان پاسخ دهد.»

لغو اعتبارنامه ممکن یا غیر ممکن؟

ناگفته مشخص است که اظهارات کریمی قدوسی بیش از یک مانور سیاسی چیزی نیست. هر چند بر اساس قانونی که در سال ۹۱ در مجلس تصویب شد در صورت تخلف شدید یک عضو مجلس در هنگام نمایندگی، «لغو اعتبارنامه» وی با تصویب شورای نگهبان ممکن خواهد بود، اما به نظر نمی‌رسد چنین کاری در مرحله عمل امکان‌پذیر باشد. چرا که اگر قصد جدی برای حمله مخالفان دولت به اعتبارنامه علی مطهری وجود داشت، باید موضعی هماهنگ در این طیف دیده می‌شد، حال آنکه هر کسی از میان مخالفان دولت و نزدیکان جبهه پایداری حرف خودش را می‌زند. حرف‌هایی که تنها نکته مشترک آنها مخالفت با موضع‌گیری‌های علی مطهری است، نه چیزی بیشتر از آن. این‌بار هم به نظر می‌رسد که جواد کریمی قدوسی مثل بسیاری دیگر از حرکت‌هایش نمی‌تواند هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. تجربه ماه‌های اخیر نشان داده که دیگر اعضای جبهه پایداری و حلقه آنچنان موافق چنین حرکت‌های ناگهانی و برگرفته از هیجان نیستند و تمایلی برای همراهی با آن ندارند چه برسد به بحثعلی مطهری که این روزها با موضع‌گیری‌های شفافش پایگاه اجتماعی وسیعی میان مردم هم پیدا کرده است.

تندروها در تب و تاب

حرکت جدید مخالفان دولت نشان می‌دهد که آنها نه تنها به دنبال ایجاد دست‌اندازهای گسترده بر سر راه دولت هستند بلکه به دنبال حذف نیروهای همسو با دولت و مخالف با جریان فکری خودشان در مجلس شورای اسلامی هم هستند. آنقدر هم به تنگ آمده‌اند که تاب یک‌سال و نیم باقی مانده تا پایان عمر مجلس نهم را هم ندارند و ترجیح می‌دهند هر چه زودتر این پاکسازی را در مجلس شورای اسلامی انجام دهند. علی مطهری اما با این برخوردها چندان هم بیگانه نیست، پیش از انتخابات مجلس نهم صلاحیت وی از سوی هیات‌های اجرایی وزارت کشور رد شده بود؛ اتفاقی که مخالفان دولت تمایل زیادی دارند تا برای مجلس دهم خیلی جدی‌تر تکرار شود. هم برای مطهری و هم برای خیلی از رقبای سیاسی دیگر آنها و مخصوصا اصلاح‌طلبانی که یک بار دیگر سودای بازگشت به بهارستان را در سر دارند؛ چیزی که علی مطهری خود نیز آن را تایید کرده و گفته مخالفان دولت برای مجلس دهم از همین الان دل به رد صلاحیت‌ها بسته‌اند. حالا اما بحثلغو اعتبارنامه فردی همچون علی مطهری اصلا جدی به نظر نمی‌رسد و مطرح کردن آن از سوی فردی که شورای عالی امنیت ملی بارها از او شکایت کرده است به همان چند درصد احتمال جدی شدنش ضربه وارد می‌کند.

نگاهی به استعفا و اخراج نمایندگان در مجالس

بحث«لغو اعتبارنامه» یک نماینده در طول دوران نمایندگی شاید موضوع جدید و تا اندازه‌یی بکر باشد. با این همه در طول ۹ دوره از عمر کاری مجالس تا به حال چنین اتفاقی رخ نداده است و قطع همکاری نمایندگان با مجلس در صورت استعفا یا اخراج و بازداشت بوده است. در ادامه اشاره‌یی خواهیم داشت به موارد قطع همکاری نمایندگان با مجالس.

‌ نمایندگانی که مستعفی شناخته شدند
به موجب ماده ۱۶۶ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی چنانچه یک نماینده به صورت متوالی ۱۰۰ ساعت و به صورت غیرمتوالی ۲۵۰ ساعت از اوقات جلسات رسمی را غیبت کند بدون حق استرداد مستعفی شناخته می‌شود. افرادی که در راستای همین ماده در مجالس مستعفی شناخته شده‌اند عبارتند از «محمد مهدی کرمی نماینده دشت آزادگان، احمد سلامتیان نماینده اصفهان، احمد غضنفرپور نماینده لنجان و علی گل‌زاده غفوی نماینده تهران»

‌ نمایندگانی که خود استعفا دادند
اما نمایندگانی هم بوده‌اند که خود به صورت اختیاری استعفا داده‌اند. در مجلس اول «محمدنقی مطهری فریمانی نماینده فریمان، محمد زید بهبهانی نماینده ماهشهر، حسین کرمانی نماینده آباده و محمد شجاعی نماینده زنجان بوده‌اند. همچنین علی مطهری نیز در مجلس هشتم در اعتراض به مطرح نشدن طرح سوال از رییس‌جمهور از نمایندگی استعفا داد که مورد قبول نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار نگرفت.»

‌ نمایندگانی که اخراج شده‌اند
اما برخی نمایندگان هم بوده‌اند که از مجلس شورای اسلامی اخراج شده‌اند از جمله سرگون بیت اوشانا، نماینده آشوریان در مجلس شورای اسلامی در مجلس اول از این نهاد اخراج شده است. همچنین عبدالمجید شرع‌پسند، نماینده مردم کرج در مجلس سوم نیز وضعیت مبهمی داشته است. او به علت نطقی که در مجلس داشت از سوی ۱۵۴ نفر از نمایندگان مجلس با درخواست استعفا مواجه شد و در نهایت نیز استعفای او با رای موافق بدون مخالف از ۱۹۷ حضار مورد موافقت مجلس قرار گرفت. از دیگر موارد می‌توان به بازداشت سید احمد کاشانی در دوره دوم مجلس شورای اسلامی اشاره کرد. او در دوران نمایندگی خود به مدت ۲۸ ماه به زندان رفت.