توافق هسته‌ای تندروها را خلع سلاح می‌کند

نبض سیاسی در قلب وین! جایی که چشم ها در انتظار برآمدن دود سفید از مذاکرات هسته ای و حصول توافقی جامع پس از بحرانی غیر ضروری به عمر یک دهه می باشد. توافقی که پیامد و عواقب مثبت و قابل توجه سیاسی، اقتصادی و بین المللی بسیاری برای ایران، اعضای گروه ۱ + ۵ و دیگر کشورهای متاثر از این مصالحه مهم دارد. هرچند که نباید در تاثیرات آن اغراق به خرج داد. قدر مسلم دستیابی به توافق نهایی، سیگنال های مثبتی به اقتصاد ایران خواهد فرستاد، اما دکتر سعید لیلاز از اقتصاد دانان برجسته کشور معتقد است که تاثیرات توافق احتمالی هسته ای بر اقتصاد ایران چندان تعیین کننده نیست. وی بحران اقتصادی را نتیجه سوء مدیریت دولت قبل دانسته و راهکار گذار از این بحران و حل مشکلات اقتصادی را در حسن مدیریت می داند. لیلاز بر این عقیده است که اهم دستاوردهای توافق هسته ای در حوزه سیاسی و ژئوپلتیک است، و در زمینه اقتصادی تنها به عنوان یک کاتالیزور در رشد اقتصادی موجود ایفای نقش می کند. این تحلیلگر مسائل سیاسی - اقتصادی تعیین کننده ترین پیامد توافق جامع را خلع سلاح رادیکالیسم سیاسی در داخل کشورمی داند. مشروح گفت و گوی ندای ایرانیان با سعید لیلاز در ذیل آمده است:

اکنون که در آستانه توافق هسته ای هستیم. آیا مشکلات اقتصادی ایران با توافق جامع و از میان رفتن تحریم ها از میان خواهد رفت؟

خیر، اینکه کسی فکر کند ایران با توافق هسته ای در زمینه اقتصادی تبدیل به گلستان می شود، اشتباه کرده است. تمام حرف من این است که مشکلات اقتصادی ما با توافق هسته ای حل نمی شود بلکه «مدیریت مناسب» گره گشای مسائل اقتصادی است.

برخی ناظران سیاسی بر این عقیده اند که این اظهار نظر شما در برهه حساس کنونی که مذاکرات هسته ای برای دستیابی به توافق نهایی در جریان است، تاثیر منفی بر بدنه جامعه خواهد گذاشت. به عقیده خودتان چه پیامدی براظهار نظرتان در فضای کنونی مترتب خواهد شد؟

اولاً من حقیقت را بیش از هر چیز دیگری می پسندم. ثانیاً بنده نگران اغراق در بیان اثرات توافق هسته ای بر مسائل اقتصاد ایران هستم. اگراین اغراق در مورد توافق صورت بگیرد، و پس از آن ایران، یک شبه گلستان نشود، منجر به سرخوردگی علیه دولت آقای روحانی خواهد شد. من معتقدم در حال حاضر گروه های رادیکال در پی تبلیغ و اغراق اثرات توافق هسته ای در اقتصاد هستند. در واقع اظهار نظر من مبنی بر اینکه «مسائل اقتصادی با توافق هسته ای حل نمی شود» نظری سیاسی و کاملاً به نفع دولت تدبیر و امید است.

اما برخی معتقدند که آقای روحانی تمام تخم مرغ هایش از جمله در زمینه اقتصادی را در سبد هسته قرار داده است، اگر حتی این ادعا را نپذیریم، اما باید اذعان کنیم که تیم اقتصادی دولت برای اجرای سیاست و برنامه های خود نگاهی ویژه به توافق هسته ای دارد. آیا این امر منافی اظهار نظر شما نیست؟

خیر. باید توجه داشت که مصالحه هسته ای ایران را از یک بحران ژئوپلتیک خارج می کند نه فقط اقتصادی. مطمئناً توافق هسته ای بر اقتصاد ایران اثر مثبت خواهد گذاشت اما عرض من این است که تعیین کننده نیست. ما برای حل مسائل اقتصادی ایران به دلیل وخامت اوضاعی که به دولت آقای روحانی به ارثرسیده است، به یک داروی بسیار سریع نیاز داشتیم. ما در حوزه مذاکرات هسته ای موفق شدیم به کمک مکالمه تلفنی آقای روحانی و اوباما، قیمت دلار را پایین بیاوریم و به بازار آرامش بدهیم. اما باید بدانیم که به هم خوردن این آرامش در دولت آقای احمدی نژاد به دلیل مسائل هسته ای نبود، بلکه به علت سیاست های غلط اقتصادی دولت بود. حرف من بسیار روشن است. همانطور که تحریم ها تاثیر زیادی در وخامت اوضاع اقتصادی ایران نداشت، طبیعتاً رفع تحریم ها نیز اثر چندانی بر اقتصاد ما نخواهد گذاشت. اگر برخی معتقدند که توافقات هسته ای و رفع تحریم ها کلید حل مسائل اقتصادی است، پس باید پاسخ دهند که دلیل عملکرد موفق تیم اقتصادی دولت در پانزده ماه گذشته در چه بوده است؟ مسلماً به دلیل مدیریت مناسب و حاکم کردن انضباط مالی در اقتصاد بوده است.

آقای دکتر! شما اشاره کردید که «توافق هسته ای بر اقتصاد ایران اثر مثبت خواهد گذاشت اما تعیین کننده نیست». بفرمایید تاثیر توافق هسته ای بر اقتصاد دقیقاً به چه صورت و با چه کیفیتی خواهد بود؟

بخش مهمی از این گفتگوها و توافق هسته ای تا به حال تاثیر خود را بر اقتصاد گذاشته است. از طریق کاهش قیمت دلار و تثبیت آن. از سوی دیگر توافق هسته ای سرعت رشد اقتصاد ایران را افزایش خواهد داد. به عبارت دیگر به جای دو یا سه درصد رشد اقتصادی که دولت پیش بینی کرده است، ممکن است به چهار یا پنج درصد برسد.

آیا این تحلیل درست است که د توافق هسته ای در حل مسائل اقتصادی مان به عنوان یک کاتالیزورعمل خواهد کرد؟

بله. کاملاً. اقتصاد ما در هر وضعیتی که باشد، با سرعت بیشتری آن شرایط را ادامه خواهد داد. ضمن اینکه اگر شرایط پس از توافق احتمالی هسته ای با مدیریت همراه نباشد، به طور قطع به بلای اقتصاد ایران تبدیل خواهد شد.

عدم مدیریت مناسب پس از حصول توافق احتمالی، دقیقاً چه تاثیرات منفی می تواند بر اقتصاد به جای بگذارد؟

می تواند منجر به افزایش شدید واردات شده و در نتیجه تولید را نابود کند. و در نهایت اقتصاد را وابسته کند. یعنی همان اتفاقی که در دوره آقای احمدی نژاد افتاد. بنابراین همانطور که می بینید از هر زاویه ای که به توافق هسته ای نگاه شود، با مقوله مدیریت مواجه خواهیم شد.

پس با این تفاسیر می توان گفت عقیده شما مبنی بر عدم حل مسائل اقتصادی با توافق هسته ای حتی می تواند به سود دولت در میز مذاکرات باشد.

دقیقاً. غربی ها باید بدانند که مسائل اقتصادی ما با مدیریت حل می شود و ما این مدیریت اصولی را داریم اعمال می کنیم. اگر گذر زمان در مذاکرات هسته ای تا پایان دوره آقای احمدی نژاد به زیان ایران بوده است، از ابتدای دولت آقای روحانی به سود ما می باشد. در واقع اظهار نظر من در عین حالی که حقیقت است، در جهت تقویت دولت نیز می باشد. باید به این نکته توجه اساسی داشت که اقتصاد ایران به دلیل سوء مدیریت با بحران مواجه شد، پس فقط از طریق حسن مدیریت مسائل اقتصادی قابل حل است. این نوید بسیار خوبی است که اقتصاد ایران «با» یا «بدون» مصالحه هسته ای، رشد خود را از سر گرفته و آن را ادامه خواهد داد.

مذاکرات در مرحله بسیار حساسی قرار گرفته و تنها یک روز به ضرب الاجل سوم آذرماه برای دستیابی به توافق هسته ای باقی مانده است. پیش بینی شما از نتیجه مذاکرات چه می باشد؟

ما به نقطه صفر هرگز برنخواهیم گشت، یا به عبارتی مرداد ۱۳۹۲ و پایان دوره احمدی نژاد تکرار نخواهد شد. آن جمله ی آقای روحانی مبنی بر اینکه ساختمان تحریم ها ترک برداشته، کاملاً درست و غیر قابل بازگشت است. دستاوردهای مذاکرات به قدری زیاد بوده که اختلافات موجود نمی تواند آن را به حالت اول برگرداند. بنابراین مذاکرات یا تمدید خواهد خواهد شد یا به توافق نهایی خواهد رسید.

به عقیده شما دستاوردهای سیاسی توافق هسته ای در داخل کشور به طور مشخص چه می باشد؟

مهم ترین دستاورد سیاسی توافق هسته ای در داخل کشور، خلع سلاح رادیکالیسم در ایران است. چون این نیروهای رادیکال در هشت سال گذشته، خود را پشت تحریم ها و بحران بین المللی ناشی از انزوای دیپلماتیک ایران قایم کرده بودند. ضمن آنکه این رادیکال ها عامدانه در جهت افزایش انزوای مذکور گام برمی داشتند. متهم اصلی اجماع بین المللی علیه ایران، دولت آقای احمدی نژاد بود، که با اظهار نظرها و سیاست های خود موجب ایجاد آن شد. اجماعی که هیچگاه حتی علیه سوریه یا عراق پدید نیامد. در واقع طیف رادیکال سیاسی در ایران از تحریم های موجود سود برده و بهره برداری می کند. در نتیجه دستیابی به توافق جامع هسته ای به طورمشخص تاثیرات قابل توجه و تعیین کننده درحوزه سیاسی داخل کشور می گذارد.