ناترازی ۶۰ میلیون لیتری روزانه در راه است؛
۳۲۱ هزار خودروی فرسوده سالانه ۴.۶ میلیارد لیتر سوخت کشور را می بلعند
مستهلک بودن ناوگان حمل و نقل تجاری، تردد خودروهای فرسوده و مصرف بالای دیگر خودروها باعث شده است ابر بحران بنزین دور نمایی بدتر از شرایط کنونی داشته باشد به طوری که هر چند بناست ظرف ۵ سال ۵۹ میلیون لیتر به ظرفیت تولید بنزین کشور افزوده شود اما با روند فعلی این رقم بالا نیز چاره کار نخواهد بود.
به گزارش نماد اقتصاد، ناوسازی شبکه حمل و نقل تجاری بویژه در زمینه کامیون ها پس از امضای برجام بود که ورد زبان مسئولان ذیربط شد و در این راستا تفاهم نامه پنج سالهای میان وزارت راه و وزارت نفت به ارزش بیش از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار برای نوسازی ۶۵ هزار کامیون فرسوده به امضا رسید اما در نهایت ۵ هزار کامیون نوسازی شد.در دولت مرحوم رئیسی نیز این موضوع به جایی نرسید، هرچند وزیر راه دولت سیزدهم هم اذعان کرد ۶۵ هزار کامیون فرسوده بالای ۴۰ سال عمر دارند و سهم بالایی در مصرف گازوئیل دارند. وضعیت گازوئیل به این ترتیب است، بنزین نیز با توجه به فراگیر مصرف کننده آن و بار روانی قیمت آن بر اقتصاد خانواده ها و دیگر بخش های جامعه، برای همگان واضح و مبرهن است. هرچه هست مشاور وزیر نفت تصریح می کند که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ روند تولید بنزین و گازوئیل در کشور افزایشی بوده اما ناترازی ایجاد شده است؛ مصرفی که ریشه آن در خودروهای فرسوده است از تولید سبقت گرفته است! این سبقت خطرناک به واقع کشور را با ابر بحران مواجه ساخته است.
محمد حسین صابر مشاور انجمن صنفی صنعت پالایش نفت کشور با اعلام این مطلب افزود: در مجموع در حوزه تجاری ۳۲۱ هزار خودروی فرسوده در سطح کشور تردد دارند و سالانه حدود ۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون لیتر از سوخت کشور به دلیل عدم نوسازی ناوگان هدر می رود!
هشدار ۲۴ میلیارد دلاری !
بر اساس آمارهای این تشکل صنفی با ادامه وضعیت فعلی و در صورت عدم نوسازی ناوگان حمل و نقل کشور در سال ۱۴۰۷ ، ۳۲ میلیارد لیتر معادل ۲۴ میلیارد دلار هدر رفت سوخت در کشور اتفاق می افتد، رقمی که در صورت هزینه در بخش های عمرانی نقش بالایی در افزایش تولید ناخالص داخلی و کاهش تورم خواهد داشت و به عبارتی با آن می شود گلستان ها ساخت، اما در حال حاضر فقط دوده این روند، روی گلستان های موجود می نشیند!
هزینه افزایش ظرفیت پالایشگاه ها
محسن محمدپور دستیار وزیر نفت در حوزه تولید درباره هزینه های افزایش ظرفیت پالایشگاهی به منظور فائق آمدن بر بحران ناترازی گفت: برای افزایش هر ۱۰۰ هزار بشکه پالایش حدود ۳ میلیارد دلار هزینه دارد.
محمدپور علاوه بر خودروهای فرسوده، خودروهای نو را نیز به چالش کشید و گفت: میزان مصرف خودروهایی که در داخل کشور تولید می شود نسبت به خودروهای خارجی بالاست، همین مساله نیز یکی از دلایلی مصرف بالای سوخت در کشور است.
نکته ای که مهدی رجبعلی مدیرعامل شرکت تولید موتور ایران خودرو آن را رد می کند و می گوید: میانگین مصرف خودروهای ایران در حال حاضر ۷۷ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است و در بهترین حالت این عدد را می توان یک لیتر کاهش داد بنابراین بدون هیبرید کردن و سوخت جایگزین، نمی توان انتظار کاهش چشمگیر مصرف سوخت داشت.
تاریخچه واردات بنزین
در سالهای ابتدایی انقلاب نیاز کشور به بنزین از طریق تولید در پالایشگاه‌ها تامین می‌شد و تولید داخل پاسخگوی نیاز‌ها بود؛ به عبارت دیگر تا پایان سال ١٣٦٠ مصرف بنزین در کشور با تولید هماهنگ بود. اما با شروع جنگ بیشتر پالایشگاه‌های کشور از جمله پالایشگاه آبادان، به دلیل بمباران تقریبا از مدار خارج شدند و تولید بنزین به شدت کاهش یافت. از طرفی رشد بی‌رویه مصـرف بنـزین در کشـور باعث شد واردات ایـن فـراورده از سال ١٣٦١ شروع شود و تا دهه ۹۰ ادامه پیدا کند. به تدریج میزان واردات بنزین به خصوص در سالهای اول برنامه دوم افزایش یافت، به طوری که در سال ١٣٧٦ نسبت به سـال قبـل از آن واردات بنـزین بـه ۲ میلیارد و ۱۱۷ میلیـون لیتـر رسید. با راه‌اندازی پالایشگاه بندرعباس و اراک طی سالهای ۶۸ تا ۷۶ و اصلاح ظرفیت سـایر پالایشـگاه هـا، ورود بنزین به داخل کشور در سالهای ١٣٧٧ء١٣٧٨ کاهش یافـت اما دوباره در سـال،١٣٧٩، ٥٣ درصـد، سال١٣٨٠، ۵۸ درصد و در سال ۱۳۸۱، ۲۳ درصد افزایش یافت.
این روند در سالهای ابتدایی دهه ۸۰ ادامه داشت و مصرف بنزین هنچنان رو به افزایش بود بطوریکه ایران در سالهای ۸۴، ۸۵، ۸۶، و ۸۷ به ترتیب به صورت روزانه ۲۴، ۲۷، ۱۹ و ۲۰ میلیون لیتر بنزین وارد می‌کرد. این میزان از واردات علاوه بر هزینه بالای سالانه ۵ الی ۶ میلیارد دلاری، ایران را به یکی از بزرگترین واردکنندگان بنزین تبدیل کرده بود. کشور‌های امارات، هند و ترکمنستان، ۳ کشوری بودند که بیشترین مقدار بنزین را به ایران صادر می‌کردند. در آن زمان افزایش بهره‌وری کمی و کیفی در پالایشگاه‌های بندرعباس، شازند، شیراز، اصفهان و تبریز در حال انجام بود و پروژه احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس، شروع شد. با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال ۱۳۹۹ ایران توانست در تولید بنزین به خودکفایی برسد، اما این روند گذرا بود و باز هم ناترازی آغاز شد و تا امروز ادامه دارد.
ناترازی ۶۰ میلیون لیتری بنزین در پایان برنامه هفتم
آمارهای وزارت نفت از شرایط فعلی حاکی از آن است با ادامه این روند در پایان برنامه هفتم یعنی در سال ۱۴۰۷ میزان ناترازی بنزین در کشور به روزانه ۶۰ میلیون لیتر می رسد و باید دید در نهایت چه برنامه ای برای غلبه بر این بحران در دستور کار قرار می گیرد.
