شایع‌ترین بیماری مزمن مفاصل چیست؟
عضو هیات علمی گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه آرتروز روی هر مفصلی تأثیر می‌گذارد؛ گفت: در کشورهای پیشرفته، میزان شیوع آرتروز زانو ١٣ درصد و در ایران ٢٠ درصد گزارش شده که با توجه به بیشتر بودن جمعیت جوان ایران میزان شیوع این بیماری در افراد مسن ایران بسیار بیشتر است.
علیرضا موسویان، با اشاره به اینکه ابتلا به آرتروز در فرهنگ و تغذیه و سبک زندگی ایرانی ریشه دارد، گفت: سبک زندگی ایرانی مانند، دو زانو و چهار زانو نشستن، استفاده بیشتر پله به جای آسانسور، نداشتن برنامه ورزشی طولانی مدت و پایدار، به ویژه ورزش های آبی، استفاده از سرویس بهداشتی ایرانی و استفاده کمتر از مواد غضروف ساز، مانند آووکادو و سویا و بعضی ماهی ها در ابتلا به این بیماری موثر است.
وی ادامه داد: در مفاصل سالم، ماده ای شبیه به لاستیک به نام غضروف انتهای هر استخوان را می پوشاند؛ غضروف برای حرکات مفصل‌ها سطحی صاف و سُرخوردنی مهیا می‌کند و مثل بالشتکی بین استخوان ها قرار می گیرد؛ در آرتروز، غضروف ها متلاشی می‌شوند و این امر موجب اختلال در حرکت مفصل و درد و تورم می شود.
موسویان با بیان اینکه با گذشت زمان و بدترشدن آرتروز، استخوان‌ها ممکن است بشکنند و ساختارهایی به‌نام خار استخوانی تشکیل شود، گفت: قطعاتی از استخوان‌ها یا غضروف‌ها ممکن است جدا شوند و در اطراف مفصل شناور بمانند و در بدن، فرایندی التهابی رخ می‌دهد و پروتئین‌هایی به‌نام سیتوکین و نیز آنزیم‌های تولیدشده آسیب بیشتری به غضروف وارد می‌کنند؛ در مراحل نهایی آرتروز، غضروف از بین می رود و استخوان ها روی هم کشیده می شوند و این امر موجب بُروز آسیب و درد بیشتری می شود.
وی با بیان اینکه گرچه آرتروز در تمام سنین ممکن است بُروز کند، اما میزان شیوع آن درمیان افراد بالای ۶۵ سال بیشتر است، گفت: از جمله عوامل خطرساز رایج در این زمینه می توان به افزایش سن، چاقی، داشتن سابقه آسیب مفصلی، استفاده بیش از حد از مفاصل، ضعف عضلات ران و استعداد ژنتیکی، اشاره کرد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه علائم آرتروز بسته به مفاصل تحت‌تأثیر و نیز شدت بیماری متغیر است، بیان کرد: علامت رایج آرتروز در افراد درد و خشکی مفاصل، به خصوص در هنگام صبح و یا بعد از استراحت است؛ مفاصل آسیب‌دیده ممکن است به‌ویژه پس از فعالیت طولانی دچار تورم شوند؛ و این علائم در طول زمان روی هم انباشته می شوند، نه اینکه ناگهانی بُروز کنند.
وی عنوان کرد: احساس درد و خشکی در محل مفصل بعد از فعالیت یا استفاده بیش از حد از مفاصل، به‌ویژه در ران ها و زانوها و پایین کمر، محدود شدن دامنه حرکت مفاصل، ایجاد صدا در هنگام خم کردن مفاصل، تورم خفیف در اطراف مفصل و دردی که پس از فعالیت یا در پایان روز بدتر می شود از جمله نشانه های ابتلا به این بیماری است.
زانو درد و اضافه وزن!
موسویان با بیان اینکه درد زانو یا ران منجر به بی تحرکی یا کندی فرد و در نهایت چاقی و اضافه وزن می شود، افزود: داشتن اضافه وزن یا چاقی به بُروز دیابت و بیماری قلبی و افزایش فشارخون منجر می شود، گفت: میزان افتادن در افراد مبتلا به آرتروز ۳۰ درصد بیشتر است و خطر شکستگی استخوان در آنها در مقایسه با افراد سالم، ۲۰ درصد بیشتر است.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، وی تاکید کرد: افراد مبتلا به آرتروز عوامل خطرسازی مانند کاهش عملکرد و ضعف ماهیچه و مشکل در تعادل دارند که موجب می شود احتمال افتادن آنها بیشتر شود. همچنین، اثرهای جانبی حاصل از داروهایی که برای تسکین درد تجویز می‌شوند، ممکن است در افتادن فرد نقش داشته باشند. داروهای مسکّن خواب آور ممکن است موجب سرگیجه و بی تعادلی فرد شوند.
دکتر موسویان به عوامل موثر در ابتلا به آرتروز اشاره کرد و گفت: تاثیرات ژنتیک در اختلال تولید کلاژن، اضافه وزن، آسیب و استفاده بیش از حد مفاصل، بیماری‌های استخوان و مفاصل مانند روماتیسم مفصلی و اختلالات متابولیکی خاص مانند هموکروماتوز یا آکرومگالی از جمله عوامل موثر در ابتلا به آرتروز است.
