سردترین نقطه کره زمین کجاست؟

زمین می‌تواند بعضی مواقع فوق‌العاده سرد شود. از قطب جنوب گرفته تا قطب شمال مناطق زیادی وجود دارند که می‌توانند از شدت سرما شما را از زندگی سیر کنند. در ادامه می‌خواهیم نگاهی به پایین ترین دمای ثبت شده در کره زمین، سردترین شهرها و سردترین نقطه ای که انسان در آن سکونت دارد داشته باشیم.

به‌طور کلی دمای کره زمین بین منفی ۲۵ درجه تا ۴۵ درجه نوسان دارد. البته در مواقعی هم پیش می‌آید که این مرزها چه‌از نظر گرما و چه سرما کاملا جابه‌جا شوند. با وجود این، زمین اختلاف دمای بسیار مناسبی در طول روز و شب دارد. چراکه مثلا در سیاره زهره دما در روز به ۴۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و در شب هم منفی ۱۸۰ را لمس می‌کند.

نگاهی به رکوردهای سرما ثبت شده در کره زمین

سردترین نقطه کره زمین – فلات جنوبگان شرقی در قطب جنوب

یک فلات یخی در بخش شرقی جنوبگان سردترین نقطه کره زمین لقب گرفته است. چراکه دما در این قسمت تا منفی ۹۸ درجه نیز کاهش پیدا می‌کند. پژوهشگران پس از بررسی داده‌های دریافتی از ماهواره اعلام کرده‌ بودند که دما در این لایه‌های یخی تا منفی ۹۳ درجه پایین می‌آید. هرچند که بررسی‌های جدید از سرمای بیشتر حکایت دارد.

اما چه‌چیزی باعث پایین‌رفتن دما تا این اندازه می‌شود؟ دانشمندان صاف‌بودن هوا و خشک بودن بیش‌از‌حد (رطوبت می‌تواند مقداری گرما را در هوا نگه دارد) آن را مقصر می‌دانند. البته این دو عامل باید چندین روز پایدار بمانند تا دما بتواند مرز منفی ۹۸ را لمس کند. به‌نظر می‌رسد که این پایین‌ترین دمای ممکن در سطح کره زمین باشد.

رکورد قبلی پایین ترین دمای ثبت‌شده کره زمین

پیش از اینکه فلات جنوبگان شرقی در سال ۲۰۱۰ لقب سردترین نقطه کره زمین را از آن خود کند، این عنوان به پایگاه تحقیقاتی وستوک تعلق داشت. این پایگاه که به‌روسیه تعلق دارد، در فاصله ۱۳۰۱ کیلومتری از قطب جنوب جغرافیایی ساخته‌ شده‌ است. در تابستان ۱۹۸۳ و برای مدت ۱۰ روز دما در این نقطه از نیمکره جنوبی به منفی ۸۹.۲ درجه سانتی‌گراد رسید.

در سال ۲۰۰۹ دانشمندان به‌بررسی چرایی این اتفاق پرداختند. در نهایت مشخص شد که توده‌ای از هوای سرد جلوی ورود هوای نسبتا گرم از اقیانوس جنوبی را گرفته بود تا پایگاه اسیر یک جهنم یخی شود. همچنین هیچ خبری از ابر نیز در آسمان نبود. ابرها می‌توانند تا حدودی گرما را گیر بیندازند. پژوهشگران همچنین اعلام کردند که اگر همه عوامل موافق باشند، دما در ایستگاه پژوهشی وستوک می‌تواند تا منفی ۹۶ درجه نیز کاهش یابد. با وجود این سرمای وحشتناک نمی‌توان چشم خود را روی فاجعه قطب جنوب بست.

سردترین نقطه مسکونی زمین

روستا اویمیاکن در سیبری شرقی سردترین نقطه مسکونی کره زمین است. اویمیاکن را می‌توان در زبان روسی به آبی که یخ نمی‌زند ترجمه کرد. این نام نیز به‌خاطر چشمه آب‌گرمی است که در نزدیکی روستا قرار دارد. این روستا در اصل مقصد پرورش‌دهندگان گوزن شمالی بود تا آب مورد نیاز گله‌های خود را تامین کنند.

میانگین دما در این قسمت از روسیه به منفی ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. هرچند که سردترین روز این روستا در سال ۱۹۲۴ اتفاق افتاد. زمانی که دما حتی رکورد منفی ۷۱.۲ درجه را نیز ثبت کرد. البته برخی در رابطه با این رکورد اختلاف‌نظر دارند؛ زیرا در آن زمان ابزار چندان دقیقی برای اندازه‌گیری دما روستا موجود نبود. آنها گمان می‌کنند که عدد واقعی حدود منفی ۶۷ درجه بوده است. جالب اینجاست که اویمیاکن بین دو کوه واقع شده و اگر از کوه بالا بروید، دما افزایش پیدا می‌کند.

رکورد سردترین شهر ایران

کشور ما فاصله نسبتا زیادی با قطب شمال و جنوب دارد. با وجود این گاهی پیش می‌آید که رکوردهایی عجیب را ثبت می‌کند. بر اساس داده‌های هواشناسی شهر بستان‌آباد در استان آذربایجان شرقی توانسته رکورد منفی ۴۶ درجه را برای خود ثبت کند. البته این فقط شمال غربی کشور نیست که فوق‌العاده سرد است. شهر فریمان در استان خراسان رضوی نیز می‌تواند در زمستان‌ها بسیار سرد شود. این شهر توانسته دمای منفی ۲۸ درجه را لمس کند.

سردترین نقطه در نیمکره شمالی زمین

در یخسار گرینلند یک ایستگاه هواشناسی با نام کلینک وجود دارد. این ایستگاه توانست در اواخر سال ۱۹۹۱ رکورد سردترین نقطه نیمکره شمالی زمین را ثبت کند. در آن زمان دما به ۶۹.۶ درجه سانتی‌گراد رسید. این ایستگاه هواشناسی در ارتفاع ۳۱۰۵ متری از سطح دریا قرار دارد و نزدیک مرتفع‌ترین منطقه گرینلند است.

جالب اینجاست که تا سال ۲۰۰۷ کسی از این رکورد خبری نداشت. در آن زمان دانشمندان در حال بررسی داده‌های ثبت‌شده در آرشیو‌های ۳۰ سال گذشته بودند که ناگهان با ۲۲ دسامبر ۱۹۹۲ برخورد کردند. با توجه به‌اینکه رکورد روستا اویمیاکن به‌صورت دقیق و علمی ثبت نشده است، دانشمندان این ایستگاه هواشناسی در قطب شمال را سردترین نقطه نیمکره شمالی می‌دانند. البته با وجود این، اویمیاکن همچنان رکورد سردترین نقطه مسکونی کره زمین را در اختیار خود دارد.

سردترین شهر کره زمین

شهرهای زیادی در جهان وجود دارند که می‌توانند برای چندین ماه یخبندان باشند. هرچند که رکورد سردترین شهر جهان در اختیار یاکوتسک در روسیه است. این شهر در سیبری قرار دارد و توانست در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳ رکورد منفی ۶۲.۲ سانتی‌گراد را ثبت کند. چنین دمایی در طول دو دهه گذشته بی‌سابقه بود. یاکوتسک در فاصله ۴۵۰ کیلومتری قطب شمال واقع شده است. البته سرما تنها رکورد یاکوتسک نیست. روس‌ها رکورد بزرگترین شهر بنا شده روی یخ‌خاک (لایه دائما یخ‌زده خاک) را نیز با ساختن یاکوتسک ثبت کرده‌اند.

رکورد سردترین نقطه این قسمت از کره زمین نیز در ۲۵ فوریه ۱۸۹۱ ثبت شده است. زمانی که گفته می‌شود دما به منفی ۶۴.۴ درجه سانتی‌گراد رسید. جالب اینجاست که ۲۵۰ هزار نفر در این سرمای استخوان‌سوز زندگی می‌کنند. در زمستان‌ها یک مه منحصر‌به‌فرد کل شهر را فرا می‌گیرد. به‌گفته دانشمندان دانشگاه شمالی شرقی فدرال، این مه زمانی ایجاد می‌شود که هوای گرم ناشی از تنفس افراد، دود ماشین‌ها و خانه‌ها نمی‌تواند بالا برود.

اما افراد ساکن در این شهر چگونه با سرما کنار می‌آیند؟ آنها لایه‌های مختلف لباس را روی هم می‌پوشند و بدون حداقل دو پالتوی پوست جایی نمی‌روند. یاکوتسک یکی از بنادر مهم رود لنا است و به‌خاطر معادن طلا و دیگر مواد معدنی گسترش یافته است.

رکورد پایین‌ترین دما در آمریکا

در ۲۳ ژانوریه ۱۹۷۱ بود که رکورد پایین‌ترین دما آمریکا در آلاسکا ثبت شد. در آن زمان کل ماه سرد بود و میانگین دما از منفی ۳۵.۴ فراتر نمی‌رفت. هرچند در ۲۳ ژانویه دما به‌مرز منفی ۶۲.۲ درجه رسید. پیشتر رکورد سردترین نقطه آمریکا در اختیار مونتانا قرار داشت. در ۲۰ ژانویه ۱۹۵۴ دما در مونتانا به منفی ۵۶.۵ درجه رسیده بود.

البته توجه داشته باشید که تمامی اعداد گفته‌شده در این مقاله صرفا دماهای ثبت‌شده با ابزارهای هواشناسی هستند. در واقع آنچه انسان به‌عنوان سرما احساس می‌کند (Real Feel) ترکیبی از دما، رطوبت و وزش باد است. به‌عنوان مثال اگر در فوریه ۲۰۲۲ در آلاسکا بودید احساس می‌کردید دما منفی ۶۸ درجه است. در صورتی که داده‌های هواشناسی این عدد را نشان نمی‌دادند.

تغییرات آب و هوایی و سرمای شدید

هدف دانشمندان از بررسی سردترین نقطه در قسمت‌های مختلف رسیدن به درک بهتری از کره زمین است. آنها می‌خواهند متوجه شوند که تغییرات آب‌و‌هوایی به‌کدام‌ سمت میل می‌کند. ثبت دما سبب می‌شود که دوره‌های غیرعادی گرما به‌راحتی شناسایی شوند. اگرچه برخی از مناطق زمین فوق‌العاده شدید سرد هستند، اما این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد که فعالیت‌های انسانی سبب تغییرات آب‌و‌هوایی شده و زمین در حال گرم‌شدن است.