متن سخنرانی لغو شده ابتکار در نماز جمعه

روزنامه «ایران» روز شنبه یادداشتی را با عنوان «وظیفه دینداران در حفاظت از محیط زیست» منتشر کرد که سخنرانی انجام نشده معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت از محیط زیست است که برای پیش از خطبه های نماز جمعه دیروز آماده شده بود.

در این مطلب آمده است: متن سخنرانی معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که قرار بود دیروز قبل از خطبه های نماز جمعه به مناسبت فرارسیدن هفته هوای پاک ایراد شود، به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم. یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم، هوالذی بعثفی الامیین رسولا منهم یتلو علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین.

آنچه در آسمان ها و زمین است همواره تسبیح خدا می‏گویند، خداوندی که مالک و حاکم است و از هر عیب و نقصی مبرا و عزیز و حکیم است. او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت تا آیاتش را بر آن ها بخواند و آن ها را پاکیزه کند و کتاب و حکمت بیاموزد، هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند(آیات ۱ و ۲ سوره جمعه).

بسیار مناسب است که در تریبون های عبادی مانند نمازهای جمعه و جماعات فرصتی باشد تا نمازگزاران عزیز موضوعات مربوط به محیط زیست و کیفیت زندگی خود را از زبان مسئولان بشنوند.

همگان واقفیم که پیامبران الهی آمدند تا بگویند همه آنچه خلق شده و دارای حیات و زندگی است به خاطر تسبیح گویی خداوند صاحب حرمت، قدر و منزلت ویژه ای هستند.

ضمن تبریک میلاد مبارک رسول اکرم(ص)، پیامبر نور و رحمت و پیوند دهنده قلب های متکثر و جمع های پاره پاره و متشتت، باید به اندیشه الهی ایشان مبنی بر ارزش ذاتی تنوع در خلقت که سرمایه ای برای جوامع بشری است، اشاره کرد؛ تنوعی که تسبیح و تنزیه الهی می گوید و زندگی می آفریند.

به طور کلی مبنای اعتقادی ادیان الهی بر پاسداشت و حرمت طبیعت و خلقت استوار است و شریعت تلاش می کند آن را در رفتار و منش فردی، اجتماعی و انسانی پایه گذاری کند. پیامبران در آموزه های خود، همه مواهب طبیعی و انسانی را حرم امن الهی دانسته اند که باید از آلودگی های شرک و جهل و نفاق و فساد پاکسازی و اصلاح شوند.

در منشور رفتاری و اخلاقی بشریت که پیامبران پایه گذاری کرده اند همان قدر که حیات انسان و صلح و برادری میان جوامع متکثر اهمیت دارد، طبیعت و سایر مخلوقات خداوند نیز حرمت داشته و صاحب حق هستند.

این رویکرد را می توان به تفصیل در آیات متعدد قرآن کریم که به تسبیح مخلوقات متنوع و متکثر اشاره دارد، دید.

در عین حال می بینیم درباره بی عدالتی، فساد و زیاده خواهی انسان ها می فرماید: و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا، و هر کس از یاد من رویگردان شود زندگی تنگی(و سختی) خواهد داشت(آیه ۱۲۴، سوره طه).

همچنین بهره کشی خارج از اعتدال را ظلمی بزرگ می شمارد و درباره عملکرد انسان روی زمین می فرماید: و اذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها و یهلک الحرثو النسل والله لایحب الفساد، و چون برگردد(یا ریاستی یابد) کوشش می کند در زمین فساد کند و کشت و نسل را نابود سازد و خداوند تبهکاری را دوست ندارد(آیه ۲۰۵، سوره بقره).

قرآن کریم در واقع تأکید دارد که حکمروایی باید از فساد به دور باشد، چنانچه از قول ملکه سبا می فرماید: ان الملوک اذا دخلوا قریه افسدواها و جعل اعزه اهلها، پادشاهان چون به شهری دست یابند آن را تباه و عزیزانش را خوار می کنند(آیه ۳۴، سوره نمل).

همین طور: ظهر الفساد و فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس، به سبب آنچه دست های مردم فراهم آورد فساد در خشکی و دریا نمودار شد تا بعضی از آنچه را که کرده اند به آنان بچشاند، باشد که بازگردند(آیه ۴۱، سوره روم).

زمانی هم که حضرت یوسف از عزیز مصر خواست تا او را بر «خزائن زمین» بگمارد، می فرماید: انی حفیظ علیم، من نگهبان و محافظی دانا هستم(آیه ۵۵، سوره یوسف).

این آیه به روشنی نشانگر همین دیدگاه است.

قرآن کریم تأکید دارد که در سنن الهی تغییر و تبدیلی نیست و قوانین حاکم بر طبیعت و محیط زیست تغییرناپذیر است و اگر به این قوانین عمل نشود، فساد، زمین را در بر می گیرد.

این سنن البته بر پایه میزان و قسط عمل کرده و بی توجهی به آن زندگی بشر را روی زمین نابود خواهد کرد.

چنانچه خلقت آسمان بر این اساس استوار است: و السماء رفعها و وضع المیزان…، و آسمان را برافراشت و ترازو را گذاشت، تا مبادا از اندازه درگذرید و وزن را به انصاف بر پا دارید و در سنجش مکاهید و زمین را برای مردم نهاد و در آن میوه ها و نخل ها با خوشه های غلاف دار و دانه های پوست دار و گیاهان خوشبوست، پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را منکرید(آیات ۷ تا ۱۳ سوره الرحمن).

اما مهم آنست که از این توصیه های الهی در قرآن کریم و احادیثچگونه پاسداری شده است؟

چه میزان اعتدال را رعایت کرده ایم؟

چقدر حرمت حیات نگه داشته ایم؟

چقدر با زیاده روی، ظلم و تبعیض مقابله کرده ایم؟

انسان هر چه کرده است را در شرایط کنونی که طبیعت رو به زوال رفته، به چشم می بیند.

ما امروز به واسطه سوء تدبیرها، تصمیم گیری های غیرعالمانه و فقدان مدیریت جامع با مشکلات فراوانی مواجهیم و در بحثمحیط زیست در سال های اخیر با وضعیت بدتری روبه رو شده ایم، در حالی که زندگی در شهرها باید با کیفیت مطلوب سلامت و نشاط، برای کار و تفریح و عبادت همراه باشد تا انسان بتواند زندگی مؤمنانه را در شهری آرمانی تجربه کند. برای این مهم باید هم از مسئولان شهرهای بزرگ و کوچک و هم از آحاد جامعه خواست تا برای حرمت محیط زیست و طبیعت گام هایی بردارند.

کارشناسان معتقدند که تهران از سال ۱۳۷۵ به جهت تراکم جمعیتی و فعالیت اقتصادی، مرز توان تحمل طبیعی یا ظرفیت زیستی خود را رد کرده است و هر چه ساخت و ساز جدید، توسعه جمعیتی و فعالیت انسانی و اقتصادی در آن رخ دهد بهره کشی و فشار خارج از حد به منابع آب، خاک و هوای این شهر است.

در واقع آنچه امروز به عنوان آلودگی هوا در شهرهای بزرگ و به ویژه تهران شاهدیم و آسیب های زیادی که از جنبه سلامتی و اقتصاد به شهرها و شهروندان وارد می کند از مصادیق بی توجهی به اعتدال و میزان و مسئولیت های انسانی ماست.

بی شک اگر برنامه های آغاز شده در دولت اصلاحات استمرار می یافت و با مدیریت صحیح دولت بعدی همراه می شد، امروز تهران نیز مانند شهرهای توکیو، مکزیکوسیتی و لندن که طی ۱۰ سال توانستند مشکلات آلودگی هوا را مرتفع سازند، شهری سالم به لحاظ هوا بود.

اراده جدی اکنون برای تغییر این شرایط در دولت و همزمان در مجلس شورای اسلامی شکل گرفته است و مصمم هستیم با همکاری همه دست اندرکاران برنامه ای جامع و علمی محقق شود.

به زودی شورایعالی حفاظت محیط زیست برنامه وزارتخانه های مسئول را تصویب خواهد کرد که به صورت شفاف و هدف گذاری شده به اطلاع مردم خواهد رسید.

انتظار می رود دستگاه های مسئول دیگر نیز مانند شهرداری ها همکاری لازم را جهت تحقق این برنامه داشته باشند.

ما هم قادر به دست یابی به هوای پاک که حق مسلم همه آحاد جامعه است، هستیم و این امر البته تکالیفی را برای همه دست اندرکاران و مردم ایجاد می کند.

مشارکت مردم و اصلاح رفتار یکایک ما در این که از حمل و نقل عمومی استفاده شود، خودروهای تک سرنشین کاهش یابند و معاینه فنی، رفع نواقص و تنظیم موتور به طور مرتب صورت پذیرد، بسیار مؤثر است و نقش مهمی در کاهش آلودگی ها دارد.

البته معضلات محیط زیست ایران اکنون بسیار گسترده و متعدد شده است.

خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها، آلودگی رودخانه ها و آب ها، پسماندها و زباله ها و محل دفن آنها، تشعشعات و امواج، ریزگردها، تخریب جنگل ها و مراتع، نابودی حیات وحش و فرسایش خاک و سواحل دریاها نشان دهنده بی توجهی ما و گذشتگان به نعمات و الطاف الهی است.

امروز باید از خداوند متعال کمک بخواهیم و همت کنیم تا با سرلوحه قرار دادن مسائل مربوط به حفظ محیط زیست، علاوه بر پاکسازی زمین از آلودگی های بی شماری که آگاهانه یا ناخودآگاه به طبیعت وارد ساختیم، به احیای مجدد محیط زیست بپردازیم.

در این مسیر از همه نمازگزاران، ائمه جمعه و جماعات، علما و روحانیون در اقصی نقاط کشور درخواست می کنم مقوله محیط زیست را جزو مسائل امر به معروف و نهی از منکر و دفاع از دماء و انفس مسلمین بدانند.

بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت از محیط زیست وظیفه و تکلیفی عمومی و همگانی محسوب می شود.

امر به معروف و نهی از منکر مسئولان در حیطه حفاظت از محیط زیست، علاوه بر این که می تواند توسعه دهنده اخلاق زیستی و همزیستی انسان و طبیعت شود، ما را به ایجاد شهرهای ایمانی و اسلامی رهنمون می کند.

باشد تا به جای آن که مایه شرمندگی ائمه خویش باشیم، زینت آنان گردیم: شیعتنا کونوا زینا لنا و لاتکونوا شینا علینا.