برای کبد چرب چی بخوریم و چی نخوریم؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیماری کبد چرب به یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کبدی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه تبدیل شده است که با انباشت چربی در کبد ایجاد می‌شود.

همه‌اش زیر سر چاقی است

مریم محمودی، متخصص تغذیه می‌گوید: در سال‌های اخیر بلای بزرگی که بر سر بسیاری از ما آمده، تغییر سبک تغذیه است. زندگی ماشینی امروز و فست‌فودها بر سبک زندگی همه ما تاثیر مستقیم گذاشته است. این تغییرات در سبک زندگی باعث افزایش میزان اضافه‌وزن و چاقی در کل جمعیت شده است. کودکان و نوجوانان نیز از این تغییر مستنثی نبوده‌اند. کودکان چاق بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند.

شیوع کبد چرب در کودکان چاق در کشورهای مختلف از ۴۲.۶درصد تا ۷۷.۱درصد گزارش شده است. این در حالی است که به‌دلیل آمار بالای چاقی در کشور ما، بچه‌ها هم از این اضافه‌وزن مصون نبوده و کبد چرب نیز به سراغ آن‌ها آمده است.

مطالعاتی برای بررسی شیوع کبد چرب در کودکان انجام شده که نشان می‌دهد کبد چرب به میزان ۵۳.۳ و ۵۴.۴درصد افزایش داشته است. تشخیص زودهنگام کبد چرب در کودکان ضروری است و اثربخشی چند دارو، آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب و پروبیوتیک‌ها در کودکان بررسی شده، اما تغذیه سالم و فعالیت بدنی تنها راهبردهای پیشگیری و درمان است.

چربی‌های مفید، چربی‌های مضر

متخصصان بر این باورند که مصرف بالای اسیدهای چرب اشباع، چربی‌های ترانس، قندهای ساده و پروتئین‌های حیوانی برای کبد مضر است. از سوی دیگر، چربی‌های غیراشباع مانند امگا ۳، روغن زیتون، پروتئین‌های گیاهی و فیبرهای غذایی برای کبد مفید است.

محمودی در این‌باره می‌گوید: بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی معمولا غذاهایی که سرشار از قندهای ساده از قبیل نوشابه، آب‌میوه‌های غیرطبیعی و انواع شیرینی‌جات، مواد غذایی بی‌ارزش منجمد، گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری‌شده، لبنیات پرچرب، میان‌وعده‌های چرب، غذاهای آماده را بیشتر و غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، روغن زیتون و ماهی را کمتر مصرف می‌کنند؛ بنابراین یک رژیم غذایی سالم همراه با فعالیت بدنی می‌تواند باعث کاهش وزن و کنترل پیشرفت این بیماری در کودکان شود.

او با تاکید بر این‌که کبد چرب در کودکان دلایل متفاوتی دارد، ادامه می‌دهد: «با افزایش جمعیت، آپارتمان نشینی و زندگی شهری، بیشتر بزرگسالان و کودکان کم‌تحرک شده‌اند. در گذشته بیشتر کودکان با انجام بازی‌هایی مثل فوتبال، یک‌ قل  دوقل، هفت سنگ و قایم باشک سرگرم می‌شدند، اما در حال حاضر تلویزیون و لپ‌تاپ جای آن‌ها را گرفته است. بی‌تحرکی و مصرف زیاد فست‌فود را می‌توان از مهم‌ترین عوامل ابتلای کودکان به انواع بیماری‌ها دانست. یکی از بیماری‌هایی که در حال حاضر بسیار در کودکان دیده می‌شود و سلامت آن‌ها را به خطر انداخته، کبد چرب است. به همین دلیل شناخت و آشنایی با علائم کبد چرب در کودکان ضروری است. با این‌حال تشخیص علائم این بیماری در مراحل اولیه سخت است و به همین علت والدین باید اطلاعات خود را از علائم کبد چرب در کودکان افزایش دهند.»

این کارشناس تغذیه معتقد است که برای تشخیص قطعی کبد چرب، آزمایش و سونوگرافی انجام دهید، ولی اطلاع از علائم احتمالی این بیماری می‌تواند به شما در تشخیص زودهنگام کبد چرب کمک کند. درد و تورم در قسمت بالا و سمت راست شکم، شایع‌ترین علامت کبد چرب به‌شمار می‌آید.

او توضیح می‌دهد که پزشک معمولا با معاینه بالینی کودک می‌تواند التهاب کبد را تشخیص دهد. احساس خستگی و ضعف عضلانی، اختلال در توجه، ریزش مو و حساسیت پوستی، بی‌اشتهایی و زردی پوست از دیگر علائم این بیماری در کودکان است. فشار خون بالا یا علائم اولیه دیابت نوع دو، از دیگر مشکلاتی است که به‌ دلیل اختلال در عملکرد کبد و وجود بیماری کبد چرب در کودکان ایجاد می‌شود و نباید از آن‌ها به‌سادگی گذشت.

چاقی دلیل اصلی ایجاد کبد چرب

محمودی بر این باور است که کبد چرب به‌ دلیل مشکلات تغذیه‌ای در کودکان ایجاد می‌شود و به همین دلیل باید قد و وزن کودکان در حال رشد در بازه‌های زمانی منظمی اندازه‌گیری شود. باید اضافه‌وزن کودکان کنترل شود و تغذیه کودکان تحت‌نظر قرار بگیرد.

او توضیح می‌دهد که چاقی مهم‌ترین دلیل برای ایجاد کبد چرب است، پس کاهش وزن نیز مهم‌ترین روش برای این بیماری به‌شمار می‌رود. ورزش و بازی‌هایی که باعث تحرک بیشتر در کودکان می‌شود، برای کاهش وزن و درمان چربی کبد در آن‌ها موثر خواهد بود.

این کارشناس تغذیه به این موضوع اشاره می‌کند که غذاهای مفید برای کبد چرب کودکان مواردی است که در آن‌ها میزان قند، چربی و نمک زیاد نباشد. مصرف میوه و سبزیجات به‌جای غذاهای سرخ‌شده و آماده برای پاکسازی کبد در کودکان بهترین انتخاب است. مصرف بادام و کشمش به‌ دلیل داشتن پتاسیم، جایگزین‌های خوبی برای تنقلاتی مانند چیپس و پفک است.